بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران- خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که در استحکام روابط و رشد شخصیت افراد نقش بسیار مهمی دارد، اما این نهاد نیز مانند نهادهای دیگر ممکن است به دلایل مختلفی دچار آسیب هایی شود که نتیجه آن سست شدن روابط خانوادگی است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، خانواده نخستین نهاد اجتماعی و در عین حال کوچکترین واحد اجتماعی است که اساس و زیر ساخت واحدهای بزرگ اجتماعی به شمار می رود. مهمترین رکن در نظام خانواده پدر و مادر و به عبارتی زن و شوهر هستند که هر کدام از حقوق ویژه ای برخوردارند و رعایت این حقوق می تواند در مستحکم ساختن بنیان های خانواده موثر باشد.
با این وجود عوامل مختلفی سبب می شود که این نهاد دچار آسیب شود و روابط اعضای خانواده بحرانی گردد. علل اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی روابط زناشویی را تحت تاثیر خود قرار داده و از طرفی دیگر عواملی مانند سوء رفتار، غفلت و کمبود محبت زمینه های سردی روابط اعضای خانواده و در نهایت از هم گسیختگی ارتباط را به همراه می آورد.
سیف الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال اخیرا اعلام کرد: در سال گذشته تا 15 اردیبهشت امسال، 605 هزار و 404 مورد ازدواج و 176 هزار و 924 مورد طلاق به ثبت رسیده است. میانگین سن مردان در اولین ازدواج 27.3 سال و میانگین سن زنان در اولین ازدواج 22.8 سال بوده است. این در حالی است که میانگین سن مردان در طلاق های ثبت شده 36.5 سال و میانگین سن زنان در طلاق های ثبت شده 31.6 سال بوده است. همچنین استان های دارای بیشترین میزان طلاق تهران، کرمانشاه، کردستان، قم و گیلان بوده است.
در خصوص چرایی افزایش میزان طلاق و سست شدن بنیان های خانواده پژوهشگر ایرنا با دکتر سید حسن حسینی، استاد دانشگاه تهران به گفت و گو نشست.
** میزان طلاق ها در 5 سال اول ازدواج بیشتر است
حسینی گفت: وقتی در باره سست شدن بنیان های خانواده صحبت می کنیم بیشتر از منظر روابط زناشویی صحبت می کنیم. زناشویی هایی که صاحب فرزند یا فرزندانی هستند و رابطه نسلی هم آنجا مطرح می شود باید گفت رابطه فرزندان با والدین و رابطه فرزندان با یکدیگر چگونه است.
وی افزود: نکته ای که وجود دارد این است که وقتی از سست شدن روابط زناشویی صحبت می کنیم، باید ابتدا آمار طلاق و ازدواج هایی که منتشر می شود را مقایسه کنیم و این مقایسه کردن ما را به این نتیجه برساند که با آمار طلاق رو به افزایشی مواجه هستیم و بنابراین می توانیم اینگونه نتیجه بگیریم که روابط زناشویی ضعیف یا گسسته شده است.
این استاد دانشگاه افزود: با توجه به این مقایسه ها، باید خود آمار مطلق طلاق را با خود آمار طلاق که هر سال منتشر می شود، نیز مقایسه کنیم. اما نکته ای که وجود دارد این است که ما همیشه آمار طلاق را با آمار ازدواج های صورت گرفته مقایسه می کنیم. در حالیکه طلاق هایی که صورت گرفته ازدواج هایی در سال های قبل و متفاوت داشته اند. ولی چیزی که در آمار می توانیم بدست آوریم این است که در 5 سال اول ازدواج، میزان طلاق ها نسبت به 5 سال های بعد بیشتر است.
** طلاق عاطفی
حسینی در خصوص بعد دیگر طلاق، یعنی طلاق عاطفی گفت: به طور کلی چیزی که در جامعه اهمیت دارد، سرد شدن روابط زناشویی است که آن را طلاق عاطفی می گویند. به عبارتی زن و شوهر با یکدیگر در یک خانواده هستند اما روابط آنها روابط سردی است. با یکدیگر دیالوگ و صحبتی ندارند و مدام با یکدیگر اختلاف نظر دارند. این اختلاف به حدی می رسد که نسبت به یکدیگر تمایل جنسی را از دست می دهند که خود پیامدهای دیگری نظیر ارتباط با زنان و مردان دیگر خارج از حوزه ازدواج و خانواده دارد.
وی در خصوص عوامل اجتماعی موثر بر سست شدن بنیان های خانوادگی گفت: خشونت، خرجی ندادن، عدم تامین امکانات از سوی مرد یکی از عوامل درخواست طلاق از سوی زنان است. مورد دیگر درخواست طلاق از سوی زنان ایرانی، اعتیاد همسرانشان است. زنانی که همسرانشان معتاد هستند، درصد بسیاری را تشکیل می دهند. از طرف دیگر این امر نشان می دهد که ما با یک جامعه بیمار رو به رو هستیم.
حسینی درخصوص نابسامانی اقتصادی و تاثیرش بر روابط خانوادگی گفت: جامعه هر چه قدر که در معرض تلاطم های اقتصادی قرار بگیرد، میزان بیکاری بالا برود و امنیت شغلی خدشه دار شود، تبعاتش این خواهد بود که مردانی که تامین کننده امور مالی هستند از ادامه زندگی سیر شوند. بنابراین یک بخش از اینکه چرا میزان طلاق در 5 سال اول زندگی بیشتر می شود به تلاطم های اقتصادی برمی گردد.
** رسانه و تاثیرش بر سست شدن بنیان های خانواده
حسینی در خصوص رسانه و نقش آن بر از هم گسیختگی خانواده گفت: ما در دنیای بسیار پر پیامی زندگی می کنیم. یعنی با توجه به رسانه هایی که در اختیار ما است مخصوصا رسانه های دیجیتالی، زن و مرد در معرض بارش اخبار و اطلاعات مختلف هستند. این اخبار و اطلاعات مختلف در ذهن ما می نشینند و ما نسبت به چیزی که آگاهی پیدا می کنیم و علاقه ای که در اثر این آگاهی ایجاد می شود، رفتاری را هم از خود بروز می دهیم. به عنوان مثال در رسانه ها ابراز عشق و عاشقی به اشکال مختلف ارائه و تبلیغ می شود بطوری که حتی دیدگاه های زیباشناسانه مرد و زن هم عوض می شود. این تغییر دیدگاه زیباشناسانه مرد و زن نیز در کنش متقابلی که آنها با یکدیگر دارند، آشکار می شود.
این استاد دانشگاه افزود: وقتی اختلاف سلیقه و ذائقه بین زن و شوهر ایجاد می شود، دیگر آنها از کنار هم بودن لذت نمی برند. عدم تامین چنین مسائلی سبب می شود که مرد دیرتر به خانه بیاید و خانواده دیگر برای وی اهمیت نداشته باشد. در واقع به این ترتیب بنیان خانواده از هم گسیخته می شود. حتی اینگونه سستی ها و از هم گسیختی ها در طبقات متوسط و بالاتر هم صورت می گیرد. چون آنها بیشتر در معرض اینگونه مسائل هستند و ابزار و امکاناتی هم در اختیار دارند.
** مسوولیت گریزی
حسینی در خصوص اهمیت مسئولیت گریزی و رابطه اش با وضعیت اقتصادی گفت: مسئولیت گریزی نشان می هد در دورانی که افراد اجتماعی می شوند، مسوولیتی نپذیرفته اند. ما در تعامل، به فرزندانمان مدام سرویس می دهیم در حالی که در کنار این سرویس ها باید به نسبت سن و جنسشان هم مسوولیت هایی به آنها داده شود.
وی افزود: در جامعه ما 60 یا 70 درصد مسوولیت ها بر عهده آقایان است. چون ساختار جامعه اینگونه بوده است. به قول جامعه شناسان «رابرت کی مرتون» ما اهدافی در یک ساختار داریم که برای رسیدن به اهداف هم باید ابزار هایی در اختیار داشته باشیم. هر چه ابزار کمتر در دست ما باشد رفتار های غیر نرمال و غیر طبیعی هم بیشتر می شود.
** عوامل اقتصادی در اولویت هستند
حسینی در خصوص اولویت عوامل گفت: من همیشه در بخش اقتصاد و فرهنگ متمرکز می شوم. ما نیاز داریم که مسکن داشته باشیم، فضای حداقلی داشته باشیم. اگر فرزندانی هم داریم هزینه های آموزش آنها را تامین کنیم و اگر درآمدی داریم به اندازه ای باشد که امکان سفر رفتن و گردش را برای ما فراهم کند. در بخش فرهنگ هم به اصطلاح به یک جریان ملایم فرهنگی در روابط زناشویی معتقد هستم. زن و شوهر باید به لحاظ فکری و فرهنگی به هم نزدیک باشند. یعنی هر چه قدر به لحاظ ایده، زن و شوهر ها با هم تفاوت داشته باشند، مطمئنا سرانجام زندگی آنها به گسستی می انجامد.
وی افزود: صدا و سیما و رسانه ها هم باید زمینه آموزش را فراهم نمایند. با توجه به اینکه در برابر امواج فرهنگی هستیم ، باید بتوانیم انتخاب کنندگان خوبی باشیم و ذهنیت مان با تحولات فرهنگی بصورت همگام پیش برود.
پژوهشم**م-ا**1552