آریا بانو - خواص و مضرات زرده تخم مرغ هموراه مورد بحث مردم ومتخصصان تغذیه بوده است. امروزه متخصصان تغذیه معتقدند، مصرف روزانه یک عدد تخم‌مرغ در افراد سالم مجاز است و به فعالیت بهتر مغز و پیشگیری از بیماری‌ها کمک می‌کند.

سرویس سلامت - زرده تخم مرغ از آن دسته غذا‌هایی است که خوردن آن همواره موافقان و مخالفان زیادی داشته است. از طرفی بالا بودن میزان کلسترول موجود در زرده تخم مرغ و از طرف دیگر داشتن تمامی مواد مغذی برای بدن، مصرف کنندگان این ماده غذایی را بر سر دوراهی گذاشته است. با ما همراه باشید تا شما را با خواص و مضرات زرده تخم مرغ آشنا کنیم.
خواص زرده تخم مرغ
زرده تخم مرغ یک ماده غذایی کامل برای تامین عناصر و ویتامین‌های مورد نیاز بدن به ویژه در کودکان است. متخصصان طب سنتی مزاج زرده تخم‌مرغ را مایل به گرمی و معتدل می‌دانند و معتقدند خوردن زرده تخم مرغ، خون بسیار سالم و خوبی تولید می‌کند و برای ریه و تنفس مفید است. برخی از مهمترین خواص زرده تخم مرغ عبارتند از:
1. تولید گولبول‌های قرمز و پیشگیری از کم خونی
زرده تخم مرغ خونساز است و خوردن آن برای پیشگیری و درمان کم خونی مفید است. مقدار آهن موجود در تخم مرغ حدود 92/0 میلی گرم و عمدتاً در زرده آن وجود دارد، علاوه بر این آهن موجود در زرده تخم مرغ به طور کامل جذب بدن می‌شود.
2. استحکام عضلات و استخوان‌ها
زرده تخم مرغ یک ماده غذایی مفید برای تامین پروتئین مورد نیاز بدن انسان است و افزایش ماهیچه و استحکام آن کمک می‌کند. همچنین به دلیل فسفر و کلسیم موجود در آن، برای تقویت استخوان‌ها مفید است. زرده تخم مرغ به طور موثری از تحلیل توده عضلانی در طول سالخوردگی جلوگیری و آنرا کاهش می‌دهد و در هنگام کاهش وزن نیز بافت عضلانی را حفظ می‌کند.
3. پیشگیری از سرطان
سلنیوم و سایر ویتامین‌های موجود در زرده تخم مرغ جزو مواد آنتی اکسیدان هستند که از انهدام بافت‌های بدن جلوگیری کرده به پیشگیری از سرطان و درمان بیماری‌های مزمن کمک می‌کند. همچنین زرده تخم مرغ به دلیل دارا بودن لوتئین و گزانتین در پیشگیری از سرطان دستگاه گوارش، کولون و ریه موثر است.
4. سلامت مو
زرده تخم مرغ حاوی ویتامین‌های غنی است که می‌تواند مو را در مقابل آسیب بیشتر مقاوم سازد. همچنین زرده تخم مرغ فواید بسیاری برای مرطوب کردن مو‌های خشک داشته و استفاده از آن به عنوان ماسک مو، یک ماده مغذی برای انواع مو است.
5. سلامت پوست
مواد مغذی موجود در زرده تخم مرغ برای تغذیه، لطافت و رطوبت پوست بسیار مفید است. استفاده از ماسک زرده تخم مرغ و عسل برای رفع و درمان بسیاری از مشکلات پوستی از جمله جوش و آکنه، تیرگی، خشکی و… مفید است و می‌تواند یک درمان سالم و خانگی برای پوست باشد و به جوانسازی و رفع چین و چروک کمک کند.
6. پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی
تحقیقات جدید نشان داده است، خوردن زرده تخم مرغ ارتباطی با افزایش کلسترول خون و در نتیجه ارتباطی با میزان بروز بیماری‌های قلبی نداشته، حتی به پیشگیری از این بیماری‌ها کمک می‌کند. در بیشتر افراد به غیر از کسانی که به دلیل مشکلات ژنتیکی دچار کلسترول بالا هستند، مصرف تخم مرغ به افزایش کلسترول خوب کمک می‌کند.
7. تکامل سلول‌های مغز جنین و تقویت ذهن
کولین تخم مرغ در داخل زرده آن بصورت ماده‌ای بنام لیسیتین یافت می‌شود. 2 عدد تخم مرغ با تأمین حداقل 250 میلی گرم کولین حدود 50 %نیاز روزانه یک خانم باردار و شیرده را تأمین می‌کند. این ماده در تکامل مغز جنین بسیار موثر است. همچنین زرده تخم مرغ در پیشگیری از بیماری آلزایمر و اسکیزوفرنی مفید است.
8.سلامت چشم
زرده تخم مرغ غنی‌ترین و مهم‌ترین منبع تأمین لوتئین و گزانتین مورد نیاز بدن است. این مواد به ویژه برای سلامت چشم ضروری هستند و باعث حفاظت سلول‌های چشم از آسیب‌های مختلف بویژه دژنراسیون و تخریب سلول‌های ماکولا می‌شود.

جدول ارزش غذایی زرده تخم مرغ
یک تخم مرغ کامل منبع خوبی از پروتئین، ویتامین‌ها و املاح ضروری است. ترکیب پروتئینی و مواد مهم موجود در آن نظیر کولین، لوتئین و گزانتین و تولید بسیار کم انرژی در حدود 76 کیلوکالری است. جالب است بدانید تمامی ویتامین‌های تخم مرغ شامل ویتامین‌های ب. 12، ب. 6، ویتامین ای، ویتامین آ، ویتامین د. اسید فولیک، ریبوفلاوین، کولین و ... در زرده آن وجود دارند، بجز ریبوفلاوین که عمدتاً در سفیده تخم مرغ است. همچنین یک تخم مرغ بزرگ 6/3 گرم پروتئین در سفیده و 7/2 گرم پروتئین در زرده خود دارد. این بدین معناست که 60 درصد پروتئین موجود در تخم مرغ در سفیده آن و 40 درصد دیگر در زرده آن است.

جدول مواد غذایی موجود در تخم مرغ کامل (60 گرم) و زرده تخم مرغ
مواد و محتویات	زرده تخم مرغ	تخم مرغ کامل
کالری	54 گرم	71
پروتئین (گرم)	2/7	6
چربی(گرم)	4/5	5
کلسترول(میلی گرم)	215	211
ویتامین آ	245	244
ویتامین ب12	0/33	0/65
روی (میلی گرم)	0/36	0/39
پتاسیم (میلی گرم)	19	67
ویتامین د	18	18
کلسیم (میلی گرم)	22	26
آهن (میلی گرم)	0/46	0/92

مضرات زرده تخم مرغ (موارد احتیاطی و منع مصرف)
متخصصان تغذیه معتقدند مصرف زرده تخم مرغ برای هیچ فردی ضرری ندارد و به دلیل دارا بودن ویتامین ب 12، مصرف آن برای تمام افراد توصیه می‌شود. البته همانند سایر مواد غذایی زیاده‌روی در مصرف زرده تخم مرغ نیز مجاز نیست و اگرچه در برخی شرایط باید در مصرف زرده تخم مرغ ملاحظاتی صورت پذیرد، ولی بدلیل ویژه و منحصر بفرد بودن خواص تخم مرغ، حذف آن از رژیم غذایی مجاز نیست. برخی از مضرات زیاده روی در مصرف زرده تخم مرغ عبارت است از:
1. مصرف زیاد زرده تخم مرغ، مضر بوده به کلیه‌ها و کبد آسیب وارد می‌کند.
2. زیاده‌روی در مصرف زرده تخم مرغ، به افراد دارای کلسترول خون بالا به دلیل بیماری ژنتیکی توصیه نمی‌شود. یک بیماری ژنتیکی به نام هیپرکلسترولمی فامیلی، وجود دارد که باعث میزان بسیار بالایی از کلسترول خون شده و ریسک بیماری قلبی را هم افزایش می‌دهد. برای آن‌هایی که این بیماری را دارند بسیار مهم و حیاتی است که کلسترول خونشان را کاهش دهند که معمولاً نیازمند ترکیبی از برنامه غذایی درست و مناسب و دارودرمانی می‌باشد. این افراد باید از خوردن زرده تخم مرغ پرهیز کنند.
3. در برخی افراد حساسیت به تخم مرغ وجود دارد که این افراد لازم است از تخم سایر پرندگان استفاده کنند.
به طور کلی مصرف تخم مرغ می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشد، اما کارشناسان توصیه می‌کنند در مصرف تخم مرغ اعتدال را رعایت کنید. آخرین توصیه‌های تغذیه مصرف روزانه یک عدد تخم‌مرغ در افراد سالم و 3 عدد تخم‌مرغ در هفته را برای بیماران مستعد مشکلات قلبی مجاز دانسته است.
برگرفته از: سلسله مباحث اصلاح الگوی مصرف - دفتر بهبود تغذیه جامعه
مهناز پیرزاده