بزرگنمايي:

آریا بانو - سوالات شب اول قبر سوالاتی هستند که از اعتقادات و اعمال و رفتار افراد پرسیده می‌شوند. این سوالات را فرشتگانی به اسم‌های نکیر و منکر از انسان می‌پرسند. خدا، پیامبر، امام، کتاب و... از مواردی هستند که مورد پرسش هستند.


سرویس مذهبی – سوالات شب اول قبر در چه موردی است؟ اعتقاد به وقایع شب اول قبر از ضروریات اسلام است. متن پیش رو آیات و روایات موجود درباره شب اول قبر را شرح می‌دهد.
شب اول قبر
اعتقاد به وقایع خطیر شب اول قبر یکی از اعتقادات مسلم مسلمانان است. اگر کسی به رخ دادن این اتفاقات اعتقاد نداشته باشد یا آن‌ها را به سخره بگیرد، گویا بخشی از معاد و آخرت را قبول ندارد و این به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست.
امیر المؤمنین (ع) می‌فرمایند: زمانی که میت را داخل در قبر می‌کنند خداوند دو ملک به سراغ او می‌فرستد. (اسم آن‌ها منکر و نکیر است) اول چیزی که از آن سؤال می‌کنند از پروردگارش است، سپس از پیامبر و بعد از آن از امام و، ولی او سؤال خواهند نمود.
طبق فرموده بزرگان دین، شب اول قبر همراه با سؤال و جواب است. سؤال‌هایی که از اعتقادات فردی که تازه فوت شده پرسیده می‌شود و پاسخ دادن به این سؤالات بر مبنای اعمال و رفتار فرد است. در خصوص لزوم باور داشتن به این اتفاقات امام جعفر صادق (ع) می‌فرمایند: «هر کس سه چیز را انکار کند از شیعیان ما نیست: معراج، سؤال قبر و شفاعت».
سوالات شب اول قبر
اگر روایات ائمه (ع) را در کنار یکدیگر قرار دهیم می‌توانیم یک لیست از سؤالات شب اول قبر به دست آوریم که به نظر می‌رسد در تمام روایات موجود درباره سؤالات شب اول قبر ذکر شده‌اند. این سؤالات از این قرار هستند:
خدا
از شخصی که تازه مرده است می‌پرسند که خدایش که بوده؟ و پاسخ این سؤال تنها برگرفته از زندگی آن شخص است. کسی که همه عمر به خداوند شرک ورزیده است نمی‌تواند در پاسخ این سؤال سربلند باشد. پیامبر
پرسیده می‌شود که به کدام پیامبر باور داشتی؟ کسی که مقام پیامبر را کوچک می‌شمرده است است نمی‌تواند جواب درخوری بدهد؛ اگرچه در تمام عمرش به زبان به پیامبر اعتقاد داشته، مسئله مهم در پاسخ گویی به سؤالات شب اول قبر چگونگی عمل افراد در طول زندگیشان است. دین
ما همه مسلمان زاده می‌شویم، اما این اصلاً به این معنا نیست که تا پایان عمرمان اسلام را به عنوان دینی که از آن پیروی می‌کنیم نگه داریم. بسیاری از افراد به دلیل ضعف ایمان اعتقادات دینشان را از دست می‌دهند، اما به اسم مسلمان می‌مانند. پرسش‌گران سؤالات شب اول قبر مسلمانان واقعی را از مسلمانان غیر واقعی تشخیص می‌دهند. کتاب
قرآن چه جایگاهی در زندگی ما دارد؟ زمانی که از ما می‌پرسند به کدام کتاب اعتقاد داری بسته به اعتقاد و عمل ما به قرآن جواب می‌دهیم. سربلندی از این مرحله آرزوی هر مسلمان است، اما چه بسا یکی از دشوارترین پرسش‌ها همین است. امام
شیعیان در پاسخ به این سؤال باید بتوانند بگویند امام علی (ع) و فرزندانش که همگی از ائمه اطهار (ع) هستند و من آنها را به عنوان امام و پیشوا قبول داشته ام. عُمر (عُمرمان را در چه راهی فانی کرده‌ایم؟)
بهتر است این سؤال را هر روز تا زنده‌ایم از خود بپرسیم و مجال اتلاف وقت را به خود ندهیم. در پاسخ به این سؤال نیاز نیست حتماً حرف از عبادت‌ها و نماز‌ها بزنیم. کسی که توانسته است در طول عمر فایده‌ای برای خلق خدا و خانواده‌اش داشته باشد در پاسخ به این سؤال سربلند است. اموال (اموالمان را در چه راهی خرج کرده‌ایم؟)
چقدر از امور مالی ما با فرامین الهی همخوانی دارد؟ چقدر از اموالمان را در راه مفیدی خرج کرده‌ایم؟ فرشتگان الهی پاسخ این سؤال‌ها را از ما می‌طلبند. دوستان (با چه کسانی دوست بوده‌ایم؟)
یکی از سؤالات شب اول قبر سؤال از روابط فردی و اجتماعی افراد است. اسلام به این گونه روابط اهمیت بسیاری می‌دهد. قبله
آیا وقتی نماز می‌خوانیم واقعاً به صاحب کعبه سجده می‌کنیم یا اینکه تنها حرکتی نمادین و از سر ریا و عادت است؟ نماز
نماز یکی از مواردی است که طبق وعده‌های ائمه و پیامبر (ص) حتماً جزو سؤالات شب اول قبر است. زکات، حج، روزه
این سه مورد نیز از جمله تکالیف عبادی افراد هستند که حتماً در پرسش‌های شب اول قبر مورد توجه قرار می‌گیرند.

بیشتر بخوانید: اتفاقات شب اول قبر چیست؟
روایت‌هایی از شب اول قبر
دنیای پس از مرگ موضوع ساده‌ای نیست، بسیاری از اعتقادات شیعه بر مبنای همین باور است و کسی که به معاد و این وقایع اعتقادی نداشته باشد، بسیاری از فرامین اسلام برایش بی معناست. از این رو شب اول قبر بازتاب گسترده‌ای در روایات معصومین داشته است. به نقل دو حدیث در درباره سؤالات شب اول قبر کفایت می‌کنیم:
نقل شده است:
امام سجاد (ع) در هر جمعه در مسجد رسول خدا (ص) مردم را موعظه می‌فرمود: و از جمله مواعظش این بود: « ای فرزند آدم! اجل تو سریع‌ترین چیز‌ها به سوی تو است و نزدیک است تو را دریابد و ملک الموت روح ترا قبض کند و به سوی منزلِ تنها بروی، پس روح ترا به سوی تو برگردانند و منکر و نکیر برای سؤال و امتحان سخت تو بیایند همانا اول چیزی که از تو سؤال کنند از دین تو است که به آن معتقد بوده‌ای و از کتاب تو است که آن‌را تلاوت کرده و از امامی است که ولایت او را اختیار نموده و می‌پرسند از عمر تو که در چه چیز فانی کردی و از مال تو که از کجا کسب، و در چه راه مصرف نمودی، پس عذر خود را بگیر و برای جواب آماده شو »
وقتی در کلام نبی اکرم (ص) نیز جست و جو کنیم به روایاتی بر می‌خوریم که بسیار تکان دهنده هستند. یکی از این روایات که در کتب روایی زیاد به چشم می‌خورد این است که پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: « هنگامی مرده در قبر گذاشته می‌شود، قبر به او می‌گوید: وای بر توای فرزند آدم! چه چیزی تو را نسبت به من فریب داد؟ آیا نمی‌دانی من سرای فتنه، سرای تاریکی، سرای تنهایی و خانه کرم‌هایم، چه چیزی تو را نسبت به من مغرور کرد؟ که تو با آرزو‌های بسیار و کبر و تلاش زیاد بر روی من خرامان می‌گذشتی، در این موقع اگر مرده از اهل صلاح باشد، گوینده‌ای بر قبر پاسخ می‌دهد که: چه می‌گویی؟ اگر امر به معروف و نهی از منکر کرده باشد، گور می‌گوید: من در این صورت سبزه زاری می‌شوم و تن او نوری می‌شود و روح او به سوی خدا بالا خواهد رفت » .
آیه‌هایی درباره شب اول قبر
قرآن کریم به در آیه‌های پراکنده به صورت مستقیم و غیر مستقیم به سؤالات شب اول قبر و کل وقایع این شب اشاره کرده است:
«فَکیْفَ إِذا تَوَفَّتْهُمُ الْمَلائِکهُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ؛ [محمد/27]»
«حال آن‌ها چگونه خواهد بود هنگامی که فرشتگان (مرگ) بر صورت و پشت آنان می‌زنند و جانشان را می‌گیرند؟»
«الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکهُ ظالِمی أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ ما کنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلی إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ بِما کنْتُمْ تَعْمَلُونَ * فَادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فی‌ها فَلَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکبِّرینَ؛ [نحل، آیات 28-29]»
«همان‌ها که فرشتگان (مرگ) روحشان را می‌گیرند در حالی که به خود ظلم کرده بودند! در این موقع آن‌ها تسلیم می‌شوند (و بدروغ می‌گویند:) ما کار بدی انجام نمی‌دادیم! آری، خداوند به آنچه انجام می‌دادید عالم است. (به آن‌ها گفته می‌شود:) اکنون از در‌های جهنم وارد شوید در حالی که جاودانه در آن خواهید بود! چه جای بدی است جایگاه مستکبران!»
با رجوع به تفاسیر ارزشمند قرآن کریم، به نکاتی دست پیدا می‌کنیم که در نگاه اول متوجه آن‌ها نیستیم. به عنوان مثال ا مام علی (ع) در حدیثی از آیه ذیل یاد می‌کنند و آن را درباره عالم قبر می‌دانند:
«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکاً؛ [طه/124]»
«و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت.»
به نظر شما شب اول قبر چگونه است؟ نظرات خود را در انتهای این صفحه در قسمت "ارسال نظر" با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
محمد میرلوحی