آریا بانو - شناخت درمانی یکی از روشهای روان درمانی است که در سطوح گوناگون به حل مشکلات روانی اشخاص می پردازد. این روش درمانی و اصول و تکنیکهای آن مبتنی بر روانشناسی شناختی است. که اهمیت زیادی بر شناختها و افکار انسان قائل هستند و نوع این افکار و شناختها را در سلامت یا عدم سلامت روان بسیار سهیم می دانند.
بر این اساس در جریان شناخت در مکانی، شناخت درمانگر سعی دارد با شناخت افکار و باورهای شخص به تصحیح آن ها بپردازد و شخص را در داشتن شناختهای مفیدتر یاری دهد. آیرون بک از شناخت درمانگران معروفی است که کتابهای متعددی در این زمینه ارائه داشته است.
شناخت درمانی چیست ؟
آرون تی بک بنیانگذار شناخت درمانیست.اساس و پایه شناخت درمانی بر معنای افکارناسازگارانه و نگرشها و فرضهای نادرست بنا شده است که به این افکار و نگرشهای نادرست خطای شناختی میگویند. در حقیقتکار یک شناخت درمانگر به مراجعه کننده خویش این است که به وی کمک کند افکار نادرست و خطاهای شناختی خودش نسبت به پدیده های خارجی را بررسی و تصحیح نماید.
گزینه های درمانی
شناخت درمانی یک گزینه درمانی برای برخی از اختلال های روانی من جمله آگورافوبیا ، بیماری آلزایمر، پانیک یا اختلال اضطراب، اختلال کم بود توجه- بیش فعالی( ADHD)، اختلال های خوردن، اختلال های خلقی، اختلال وسواس- اجباری( OCD)، اختلال های شخصیتی، اختلال استرس بعد از حادثه( PTSD)، اختلال های روان پریشی، اسکیزوفرنی، هراس اجتماعی و اختلال های سوء مصرف مواد است.
همچنین میتواند به اشخاص در مدیریت خشم کمک کرده و حتی در درمان بیخوابی هم مؤثر باشد. شناخت درمانی همینطور اغلب بعنوان درمان کمکی یا مکمل برای بیمارانی که از کمردرد، سرطان، آرتریت روماتوئید و دیگر بیماری هایی که با درد های مزمن همراه هستند بکار می رود.

نکته مهم شناخت درمانی
مهمترین اصل در شناخت درمانی این است که حس منفی یا حس مثبت ما ناشی از تفکر منفی یا تفکر مثبت است. غم و اندوه و افسردگی به خاطر تفکریست که خویش را شکست خورده میداند. حس نگرانی ناشی تفکر به خطرات آینده است. حس حقیر بودن به خاطر فکر قیاس خودمان با افراد دیگر پدید میاید.احساس درماندگی ناشی از این است که فکر میکنید این شرایط سخت دایماً ادامه میابد.
افکار منفی ما سبب حس ناخوش‌آیند ما شده و ما فکر میکنیم این وضعیت دائمی است و ادامه میابد و قطعاً این طرزی فکری منفی و ناسالم است. داشتن افکار منفی کاملاً طبیعی است ولی این که یک فکر منفی درست یا اشتباه باشد نکته مهمی است. افکار منفی اشتباه و ناسالم منجر به احساسات منفی ما می گردند.
شناخت درمانگران در آگاه سازی بیماران و اشخاص به شناختهای منفی و خطاهای خویش از تکنیکهای مختلفی استفاده می کنند. برای این کار لازم است ابتدا شخص به خطاهای شناختی خویش پی ببرد و بعد سعی کند شناخت دیگری را جایگزین آن کند. در مراحل اولیه این کار را به کمک شناخت درمانگر انجام می دهد و کم کم شناخت درمانگر سعی می کند بیمار را در این کار به خود نهایی برساند.

تکنیک های شناخت درمانی
درمانگران در دوره شناخت درمانی برای بررسی افکار و رفتار ها از چند تکنیک گوناگون استفاده می کنند که شامل موارد زیر است:
1- اعتبارسنجی: درمانگر از بیمار می خواهد تا از افکار و عقاید خویش دفاع کند. چنانچه بیمار نتواند شواهد عینی برای حمایت از فرضیات خویش ارائه دهد، نامعتبر بودن یا ماهیت اشتباه افکار برایش روشن خواهد شد.
2- تمرین شناختی: از بیمار خواسته می شود یک شرایط سخت که قبلا با آن روبرو شده است را تصور کند. بعد از آن با کمک درمانگر روش برخورد موفقیت آمیز با مشکل را تمرین می کنند. وقتی که بیمار دوباره با وضعیت مشابه روبرو شود، رفتاری که از گذشته یاد گرفته است اکنون برای مقابله به کارش می آید.
3- کشف هدایت شده: درمانگر یکسری سؤالاتی را طراحی می کند که مراجع با جواب به آنها تحریفات شناختی خویش را کشف می کند.
4- یادداشت برداری: بیمار باید یک دفترچه خاطرات روزانه داشته باشد که در آن بطور مفصل و با ذکر جزئیات در مورد موقعیت هایی که در زندگی روزانه رخ می دهد، افکار و احساسات اطراف آنها و رفتاری که با آنها همراه است، بنویسد. آنگاه درمانگر و بیمار این یادداشت ها را با هم مرور می کنند تا الگو های تفکر ناسازگار و نحوه تأثیر این افکار بر رفتار شخص را کشف کنند.
5- تکالیف منزل: به منظور تشویق برای کشف خویش و تقویت دیدگاه های ایجاد شده در جلسات درمان، ممکن است درمانگر از بیمار بخواهد یکسری تکالیف را انجام دهد؛ تکالیفی مانند یادداشت برداری در طول جلسه و بعد مطالعه آن ها، یاداشت های روزانه( در بالا اشاره گردید) یا خواندن کتاب یا مقاله های متناسب با درمان.
6- الگوبرداری: تمرینات بازی نقش به درمانگر اجازه می دهد تا در موقعیت های گوناگون واکنش های مناسب را به مراجع نشان دهد. بعد از آن بیمار میتواند از این رفتار الگو بگیرد.
کار درمانگری که برمنبای شناخت درمانی عمل می کند چیست ؟
درمانگران شناختی به مراجع خود کمک می کنند افکار اتوماتیک ناخوش‌آیند خویش را تشخیص داده و با شناخت این افکار، کنترل بیشتری بر طرز فکرشان و درنهایت احساسات خویش داشته باشند. شاید احتیاج باشد یک مراجع چند جلسه زیر نظر درمانگر شناختی قرار گیرد تا به قابلیت تسلط و مهار افکار ناخوش‌آیند خویش دست یابد.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته