بزرگنمايي:

آریا بانو - خراسان / 29 بهمن روز جشن سپندارمذگان است که یکی از جشن های ایران باستان محسوب می شود. «ابوریحان بیرونی»، نویسنده و دانشمند ایرانی در کتاب «آثار الباقیه عن القرون الخالیه» درباره این روز می نویسد که جشن سپندارمذگان، روز زنان شوهر دوست، پارسا و درستکار است. در این روز، مردها به همسران شان هدیه می دادند و بخشش می کردند. زنان نه تنها از هدایا و دهش هایی برخوردار می شدند، بلکه به نوعی در این روز فرمانروایی می کردند و مردان باید از آنان فرمان می بردند به این معنا که کارهای خانه هم در این روز با مردها بوده است. فارغ از این روز، آن چه می خواهیم در این مطلب به آن اشاره کنیم درباره نیازی به نام شادمانی است.
فلسفه جشن ها، نیاز انسان به شادمانی است
آن چیزی که باعث اهمیت بعضی رسوم و آیین ها می شود، پشتوانه فکری و فلسفی آن است. بعضی از رسوم بر اساس یک نیاز قوی اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی شکل می گیرد. پشتوانه فلسفی اعیاد و جشن ها در نیازی به نام «شادمانی» نهفته است. شادمانی نیازی است که از منظر علم روان شناسی تاکنون تئوری های مختلفی درباره آن مطرح شده و قدر مسلم نباید آن را با لذت جویی یکسان دانست چراکه در آن صورت فقط باعث برگزاری جشن های تشریفاتی و پرهزینه خواهد شد.
شادمانی مسری است
شادمانی از نشانه های توانایی بروز هیجانات مثبت است. هیجانات مسری هستند. هیجان مثبتی که ناشی از شادمانی و نه صرفا لذت جویی باشد، مانند دارویی کم نظیر به درمان التیام های جسمانی و روانی می پردازد و تاثیر خودش را بر انگیزه زندگی شما و اطرافیان تان خواهد گذاشت. این را هم یادمان باشد که دغدغه های اقتصادی، آسیب های اجتماعی، مشکلات درون فردی و ... همه و همه از ابتدای تاریخ بشریت با ما بوده و مختص به زمان حال و امروز نیست. شاید تنها شکل و محتوای آن عوض شده باشد و الا بوده اند.
شادمانی نیاز به خودآگاهی دارد
این نکته هم مهم است که شادمان بودن بیش از این که دلیلی بیرونی داشته باشد، انگیزه ای درونی می خواهد و می تواند فارغ از شرایط محیطی باشد. شادمانی هیجانات سطحی و لحظه ای و آنی نیست. شادمانی درونی ارتباط نزدیکی با خودآگاهی دارد. خودآگاهی پدیده ای درونی است وبه مشکلات بیرونی مثل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارتباطی ندارد و نه یک روزه کسب می شود و نه چند ماهه! خودآگاهی پدیده ای است که در طول زندگی مستمر کسب می شود. هر چقدر تلاش شما برای کسب خودآگاهی بیشتر باشد، شادمانی تان نیز افزایش می یابد و به تبع آن از میزان هیجانات کاذب و گاه خطرآفرین کاسته می شود.
دورهمی خانوادگی هم یک جشن است
هر کادو و هدیه ای که رد و بدل می شود، بعد از مدتی ارزش خود را معمولا از دست می دهد. هیچ کادویی تضمین کننده خوشبختی شما نخواهد بود، چه لاکچری و چه غیر لاکچری! جشن ها نمادهایی هستند برای یادآوری نیاز درونی انسان به شادمانی. برای شادمانه زیستن نیاز به کمی تفکر و خودبازنگری است. با این نگرش است که دور هم جمع شدن اعضای یک خاندان در آخر یک هفته، می تواند یک جشن درست و حسابی باشد و بسیاری از آثار شادمانی را به روان همه شرکت کنندگان، هدیه بدهد.
شادمانه زیستن از تشریفات دور است
شاد بودن، خندیدن و نشاط داشتن در زندگی انسان امروز یک موضوع اکتسابی و ضروری است. برای این که افراد جامعه این احساس را کسب کنند، برنامه ریزی های وسیعی با حضور کارشناسان و متخصصان حوزه های روان شناسی و مشاوره لازم است. شادمانه زیستن توانایی ارزشمندی است که به صرف هزینه های کلان نیاز ندارد. اساسا شادمانه زیستن می تواند جلوی بسیاری از هزینه های جاری را بگیرد و صرفه جویی اقتصادی فراوانی را رقم بزند.
با نگاهی به جوامع توسعه یافته جدید مانند ژاپن، می توان مشاهده کرد که مردم در سطحی کاملا معمولی و به دور از تشریفات زندگی می کنند اما تعلق خاطر و تعهد باطن فراوانی به وضعیت و پیشرفت خود، خانواده و کشورشان دارند. شادمانه زیستن چیزی بیشتر از این نیست.
فرهنگ شادی بسیار مهم است
مهم تر از شادی، فرهنگ شادی و دلیل شادمانی است. هر شادی، شادمانه نیست. گاهی در پس آن یک زنگ خطر است. این که با دیدن یک مسابقه فوتبال مردم به کوچه و خیابان بیایند و به نشاط بپردازند خوب است اما وندالیسم هایی که در پس آن می تواند رخ دهد نشان دهنده خشمی خطرساز است که در قالب یک هیجان اتوکشیده و همه پسند خودنمایی می کند. شادمانه زیستن باید در برنامه های کلان به خوبی دیده شود و برای بهبود آن برنامه ریزی های دقیق و عملیاتی کرد.
سخنی با مسئولان برای نشاط اجتماعی
شادی و نشاط فردی و اجتماعی برای سلامت روان آدمی ضرورت دارد اما سهم نشاط اجتماعی به عنوان یک محرک شادی بخش و نشاط آفرین برای افراد جامعه بسیار مهم تر است و در بسیاری از احادیث هم مورد تاکید قرار گرفته است. تلاش برای ارتقای سطح شادمانی اجتماعی می تواند باعث کاهش بسیاری از آسیب ها و خشونت های خانگی و اجتماعی شود. شادمانه زیستن وحدت و همبستگی ملی را رقم می زند و جلوی نفاقی را که دشمنان این مرز و بوم در تلاش برای آن هستند، خواهد گرفت. ارتقای شادمانی اجتماعی و شادمانه زیستن، بنیان خانواده را به عنوان مهم ترین رکن سفارش شده در دین عزیزمان اسلام، می تواند عمیقا محکم و ریشه مند کند. توجه به مولفه های روانی احساس امنیت اجتماعی، احساس برابری اجتماعی، احساس مورد توجه بودن و طراحی آموزش و پرورش کارآمد و تاکید بر علم آموزی و مهارت آموزی کارآمد می تواند مهم ترین ارکان گسترش شادمانی و افزایش خودآگاهی در جامعه ای باشد که مدیرانش در تلاش برای نیل به آن هستند. بهتر نیست به جای برنامه ریزی برای مقابله با برگزاری جشن هایی که هیچ ریشه ای در فرهنگ ایرانی ندارند، ضریب بیشتری به جشن های ایرانی و اسلامی بدهیم که در فرهنگ کهن ایرانی، مصداق های زیادی از آن ها وجود دارد و این روزها به فراموشی سپرده شده اند یا کمتر به آن ها توجه می شود.
نویسنده : حمید ذوالفقاری| دانشجوی دکترای تخصصی روان شناسی، استاد دانشگاه و عضو بنیاد ملی نخبگان