بزرگنمايي:

آریا بانو - مجله سیب سبز / اگر شکم خوب کار نکند و یبوست سراغ‌تان بیاید، نه تنها باید منتظر درد شکم و بی‌اشتهایی ناشی از آن باشید بلکه باید به مرور نگران وضعیت پوست و خلق و خوی‌تان هم شوید. باقی‌ماندن مواد زائد در روده‌ها و جذب اخلاط سمی از دیواره روده‌ها کم کم کار دست‌تان می‌دهد. همه اینها دست به دست هم می‌دهند تا به فکر چاره باشید. پس سراغ ساده‌ترین و درست‌ترین روش‌ها می‌روید.
یکی از راهکارهایی که همه به هم معرفی می‌کنند، خوردن مسهل‌های دارویی است؛ قرص‌ها و شربت‌هایی که این روزها خیلی از افراد برای درمان یبوست از آن استفاده می‌کنند. اما آیا خوردن این داروها بدون نسخه عوارض ندارد؟ آیا می‌توان برای اجابت مزاج هر روز از این داروها استفاده کرد؟ دکتر سعید صانعی، مشاور گیاه‌درمانی برای درمان یبوست راهکارهایی را از دیدگاه طب سنتی پیشنهاد می‌کند تا شکم‌تان بهتر راه بیفتد همچنین توضیح می‌دهد خوردن داروهای مسهل به‌صورت خودسرانه چه عواقب و پیامدهایی به‌همراه دارد.
یبوست از دیدگاه طب سنتی
یبوست بیماری است که تعریف‌های متعددی از آن می‌شود، با این حال در طب پزشکی رایج، پزشکان معتقدند فردی که اجابت مزاجش بیشتر از دو روز طول بکشد، مبتلا به یبوست شده است، اما در طب سنتی، به‌ازای هر وعده غذایی اصلی که فرد میل می‌کند، یک‌بار باید اجابت مزاج داشته باشد. همچنین اگر فردی یک وعده غذایی کامل و پرحجمی بخورد باید دو بار شکمش کار کند، در غیر این صورت فرد مبتلا به مشکل یبوست شده است.
چرا یبوست سراغ‌مان می‌آید؟
یبوست به دلایل مختلفی به‌وجود می‌آید، یکی از علت‌های آن خشکی مزاج است. علت دیگر عدم ترشح صفرا به داخل روده است، چرا‌که اگر صفرا در داخل روده به درستی ترشح نشود حالت صابونی ایجاد نمی‌شود، اما زمانی صفرا به‌درستی ترشح نمی‌شود که جداره مجاری صفراوی رسوب گرفته باشد، در‌نتیجه صفرا به‌خوبی ترشح نمی‌شود.
همچنین افرادی که در طول روز مایعات کم مصرف می‌کنند و غذاهای فیبردار، در وعده‌های غذایی‌شان نیست، بیشتر دچار این مشکل یعنی اختلال در اجابت مزاج می‌شوند. کمبود مصرف فیبر و مایعات باعث می‌شود حجم دفع مدفوع در شخص کمتر اتفاق بیفتد و چون حجم دفع در این افراد کم می‌شود، جداره روده کمتر تحریک شده و حرکات دودی خود را نمی‌تواند به‌درستی انجام دهد؛ به‌همین دلیل مدت ماندگاری مواد دفعی در روده‌ها طولانی می‌شود.
چطور یبوست را شناسایی کنیم؟
اجابت مزاج درست زمانی است که فرد بعد از اجابت احساس سبکی داشته و کاملا مواد دفعی از بدنش خارج شده باشد. در غیر این صورت حتی اگر فردی روزانه بین دو تا سه‌بار اجابت مزاج داشته باشد اما هنوز احساس کند که تخلیه به‌طور کامل انجام نشده است، باید بگوییم که این فرد دچار فلج یا کم‌کاری انتهای روده است؛ به‌همین دلیل به مشکل یبوست دچار می‌شود.
چگونه از شر یبوست خلاص شویم؟
برای درمان یبوست دو دسته داروی گیاهی وجود دارد؛ دسته اول داروهای ملین هستند. نقش این داروها به این صورت است که مدفوع را نرم و شل می‌کنند. دسته دیگر داروهای مسهل هستند. مسهل‌ها داروهایی هستند که حرکات دودی روده را افزایش می‌دهند، برای همین مانع جذب آب مدفوع می‌شوند؛ در‌نتیجه بیمار دچار اسهال می‌شود. در بعضی مواقع مدفوع نرم شده و به‌راحتی دفع می‌شود.
چرا غذاهای فیبردار بخوریم؟
ملین‌ها دارو و غذاهایی هستندکه فیبر زیاد دارند، فیبرها دو کار عمده انجام می‌دهند؛ اول اینکه می‌توانند آب را در خودشان حفظ کنند و دوم اینکه باعث می‌شوند صفرایی که قبلا ترشح شده مجددا جذب نشود (صفرای ترشح شده از کبد وقتی به انتهای روده کوچک می‌رسد، جذب می‌شود)؛ چراکه این صفرا به‌دلیل خاصیت صابونی که دارد باعث اجابت مزاج آسان در فرد می‌شود.
داروهای ملین در طب سنتی:
گل ختمی، گل نیلوفر، گل‌محمدی، گل پنیرک، کتیرا و به دانه جزء داروهای میلن هستند.
گل ختمی و پنیرک جزء گل‌های لعاب‌دار هستند، برای همین به درمان یبوست کمک می‌کنند. توصیه می‌شود یک چنگه از این گل‌ها را در آب جوش بریزید و بگذارید به مدت 10دقیقه تا یک ربع دم بکشد، سپس آب صاف شده را بنوشید.
گل نیلوفر، گل ختمی، گل محمدی و گل پنیرک را به‌همراه شکر سرخ و ترنجبین مخلوط کنید. سپس این ترکیب را یا در آب جوش یا در عرق کاسنی به مدت 12‌ساعت بگذارید تا خیس بخورد و بعد از مدت گفته شده آن را میل کنید.
لعاب‌دار‌ها را دست‌کم نگیرید!
داروهای گیاهی و موادغذایی که لعاب دارند می‌توانند برای درمان یبوست مفید باشند چرا‌که آب را در خود نگه می‌دارند و پس نمی‌دهند. کتیرا، تخم بالنگو، تخم قدومه شیرازی، تخم ریحان یا همان تخم شربتی، به دانه، آلو به‌خصوص آلو بخارا، اسفناج، ترنجبین و... داروهای لعاب‌داری هستند که دسترسی به آنها آسان است. همه موارد گفته شده را می‌توان هم خود گیاه، هم دانه و هم لعابش را میل کرد. البته غیر از تخم به دانه که به‌دلیل داشتن سیا‌نور توصیه می‌شود که خودش به تنهایی مصرف نشود، به‌همین دلیل باید لعابش را بخورید. مواد نام برده شده برای افرادی که مدفوع سفت و خشکی دارند، می‌توانند مفید باشند.
غذای لعاب‌دار فراموش نشود!
داروهایی که خاصیت گرمی دارند مثل میخک، زیره، زنجبیل، فلفل سیاه هندی و... به‌دلیل حرارتی که دارند، باعث می‌شوند آب مدفوع بخار و زودتر خشک شود؛ برای همین شخص دچار یبوست می‌شود. توصیه می‌شود افرادی که از ادویه‌های گرم استفاده می‌کنند درکنار مصرف آنها از غذاهای لعاب‌دار هم استفاده کنند، چراکه این لعاب‌دار بودن مانع از خشک شدن مدفوع می‌شود.
داروهای ملین طبیعی
انواع گیاهان و سبزیجاتی که فیبر دارند مثل کاهو، کرفس، سیب با پوست، خیار با پوست و حتی جویدن کامل دانه‌های انار همراه با هسته داروی ‌ملین هستند. یکی از داروهای ملین که برای درمان یبوست از آن استفاده می‌شود گل قند است. به این صورت که برگ‌های گل سرخ را در عسل می‌ریزند و به مدت 40‌روز این مخلوط را نگهداری می‌کنند و بعد از مدت تعیین شده داروی گل‌قند درست می‌شود.

فلوس، مجاز برای همه افراد
برخی ملین‌ها ممکن است محدودیت سنی داشته باشند، اما تنها داروی گیاهی که برای درمان یبوست محدودیت سنی ندارد، گیاه فلوس است. همه افراد از جمله کودکان، سالمندان و... می‌توانند از این دارو البته با مشورت پزشک استفاده کنند. گیاه فلوس شامل سه بخش است؛ یک بخش مربوط به دانه آن می‌شود، بخش دیگر «پره» و بخش دیگرش «عسل فلوس» است که البته برای درمان یبوست ما با دو بخش اول یعنی پره و دانه کاری نداریم و فقط از عسل آن استفاده می‌کنیم.
به این نحو که فلوس را در یک لیوان آب جوش بریزید و بعد از 15 الی 20‌دقیقه محلول را هم بزنید تا پره و دانه از عسل جدا شوند، سپس محلول را از صافی رد کنید تا مایع اصلی یعنی مخلوط عسل و آب باقی بماند. البته با توجه به سن و شدت یبوست تعیین می‌شود که چه مقدار از این آب را بیمار بنوشد.
زیاده‌روی نکنید
در مسهل‌ها می‌توان به یکسری از داروها مثل برگ سنا اشاره کرد. برگ سنا متاسفانه مدتی است که بدون هیچ اصول خاصی مورد مصرف قرار می‌گیرد و حتی بعضی‌ها در استفاده از آن افراط می‌کنند. بهتر است بدانید که مسهل‌ها اگر به اندازه و به‌درستی مورد استفاده قرار نگیرند، با خود عوارضی را به‌همراه دارند. اولین مشکل استفاده نابجا از مسهل‌ها، ‌از‌بین رفتن پرزهای روده است، چرا‌که مسهل‌ها به‌دلیل حرکات شدیدی که در روده ایجاد می‌کنند باعث می‌شوند پرزهای روده بر اثر سیلاب مسهل‌ها شسته و پاک شوند.
پرزها باعث جذب املاح و مواد مفیدی در بدن می‌شوند و اگر ازبین بروند یا کوتاه شوند، دیگر مواد مفید ازجمله پتاسیم جذب بدن نمی‌شود. اگر پتاسیم جذب بدن نشود و اگر فرد دوباره از مسهل‌ها استفاده کند دچار سستی، بی‌حالی و ضعف می‌شود. برای همین توصیه می‌شود مسهل‌ها با تجویز پزشک مصرف شوند.
مصرف روغن کرچک ممنوع
روغن کرچک جزء داروهای مسهل قرار می‌گیرد. داروهای مسهل ازجمله سنا و روغن کرچک یکی دیگر از عوارضی که دارند صفرا، سودا و بلغم را دفع می‌کنند چراکه جزء مسهل‌های سه‌گانه هستند. برای همین هیچ‌کسی نباید از این داروها به‌صورت خودسرانه مصرف کند. همچنین آلوئه‌ورا یا صبرزرد، اسفرزه و تخم کتان هم جزء داروهای مسهل هستند. تخم کتان را می‌کوبند و با آب مخلوط می‌کنند، لعابی که از این مخلوط به‌دست می‌آید را به‌عنوان داروی مسهل میل می‌کنند.
درمان یبوست با انگور
انگور جزء میوه‌هایی است که اگر زیاد مصرف شود، می‌تواند به‌عنوان یک داروی مسهل از آن یاد کرد. همچنین نوشیدن آب‌انگور تازه هر روز صبح می‌تواند خاصیت ملینی داشته باشد.
نویسنده: رزیتا اشتری