بزرگنمايي:

آریا بانو -
راه خروج منتظران از بن بست های مالی
٥٨
٠
شبستان / خداوند در آیات متعدد قرآن، تامین رزق بندگان و همه موجودات را تضمین کرده و این تضمین را در عمل هم نشان داده است، چنان که در شکم مادر، دوره شیرخوارگی و پس از آن در طفولیت و نوجوانی، بدون آنکه برنامه ای داشته باشیم، رزق ما توسط او تامین شده است.
زندگی به سبک منتظرانه و پیاده کردن مولفه های انتظار راستین که از آن به انتظار «پویا» و «زمینه ساز» تعبیر می شود، ویژگی هایی دارد که بدون رعایت آنها نمی توان در جرگه منتظران آن حضرت(عج) جای گرفت.
این سبک از زندگی به دلیل امیدی که در خود نهفته دارد انسان را در برابر مشکلات و چالش هایی که در شرایط مختلف زندگی با آنها روبرو می شود، مصون کرده و مانع از بروز ناامیدی و دلسردی در انسان می شود به ویژه وقتی مشکلاتی از جنس اقتصاد نظیر آنچه در چندماه اخیر در کشور شاهد آن بوده ایم، بروز و ظهور کند.
در پرتوی این سبک از زندگی است که انسان با ایمان و اعتماد به خدا، می داند که رزق و معاش او در دست خدا است نه تحریم های خارجی و اخلال های داخلی، چنان که در سوره مبارکه تحریم، آیه 30 می فرماید: «إِنَّ رَبَّک یبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یشاءُ وَ یقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبِیراً بَصِیراً؛ به یقین، پروردگارت روزی را برای هر کس بخواهد، گشاده یا تنگ می دارد؛ او نسبت به بندگانش، آگاه و بیناست».
در شرح این آیه شریفه آمده: کمی و زیادی رزق به دست خداست: «یبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یشاءُ وَ یقْدِرُ»؛ وسعت یا تنگی رزق، از شئون ربوبیت خدا و برای رشد و تربیت انسان هاست«إِنَّ رَبَّک یبْسُطُ الرِّزْقَ...وَ یقْدِرُ»، خواست خداوند بر اساس بصیرت و آگاهی اوست «لِمَنْ یشاءُ... خَبِیراً بَصِیراً» و نهایتاً آنکه نباید از ترس فقر، بخل ورزید و یا برای نفی فقر دیگران تمام اموال خود را یکجا بخشید، که روزی به دست خدا و فقر، برخی حکمت است «لا تَجْعَلْ یدَک... إِنَّ رَبَّک یبْسُطُ الرِّزْق»(1)
با عنایت به این آیه شریفه و نیز دیگر آیات و روایات، انسان در مواجهه با مشکلات اقتصادی نباید نگران شده و آرامش خود را از دست دهد، چراکه می داند خدایی که تا کنون همراه و حامی و به فکر او بوده بحران و غیربحران برایش فرقی نمی کند و از یاری و تامینِ رزق بنده اش دست نمی کشد و این وعده ای است که خدای متعال در آیه شش از سوره مبارکه «هود» تصریح می کند که رزق و روزی همه جنبندگان و هر موجودی که نیاز به غذا و خوراک دارد، تضمین کرده و آن را امری حتمی و قطعی بر می شمارد: «وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ؛ و هیچ جنبنده در زمین نیست جز آنکه روزیش بر خداست و خدا قرارگاه (منزل دائمی) و آرامشگاه (جای موقت) او را می‌داند، و همه احوال خلق در دفتر علم ازلی خدا ثبت است».
البته بسیاری از ما در مواجهه با مشکلات به ویژه از نوع اقتصادی این قانون را فراموش می کنیم و در سایه این غفلت و ترس های ناشی از آن، حتی دست به کارهایی اعم از احتکار، کم فروشی، حرامخواری و ... می زنیم.
در صورتی که همین یک باور یعنی آنکه رزق ما دست خدا است و حاکم کردن آن بر سبک زندگی کافی است تا هم آرامش ما تامین شود و هم برای تامین روزی به هر شیوه ای دست نزنیم.
حجت الاسلام «سیدحسین حسین قمی» در سخنانی با عنوان «ای انسان غصه روزی نخور»، اظهار کرد: سه باور قرآنی اگر در زندگی ما بیاید و تکرار شود دیگر این قدر غصه نمی خوریم؛ اگر هر یک از ما در هر شغل و کسوت این آیات را تابلو کرده و مقابل چشم نصب کنیم، خیلی از مشکلات مان حل می شود.
این استاد حوزه با اشاره به این آیات، تصریح کرد: نخست آیه شش از سوره مبارکه هود که می فرماید: ««وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا ۚ کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ»؛ آیه 32 سوره مبارکه زخرف: «... نحْنُ قَسَمْنا بَیْنَهُمْ مَعیشَتَهُمْ فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا...» و آیه 27 سوره مبارکه شوری که می فرماید: «وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَلَٰکِنْ یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا یَشَاءُ ۚ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ».
وی تاکید کرد: چرا این آیات را که ایمان ما را تقویت می کند، تابلو نمی کنیم؟، اگر می گفتم این آیات را بنویسید یک پولی نصیب تان می شود همه فردا چاپ می کردند و میلیونی منتشر می شد، اما اگر بگوییم یک آیه بنویس که به روزی ات راضی باشی و یک آیه بنویس که برخی مصلحت شان بیش از این نیست، اقبال نمی کنید.
حجت الاسلام حسینی قمی اضافه کرد: امیرالمومنین امام علی(ع) از لقمان حکیم نقل کرده اند (ائمه برخی مواعظ لقمان را نقل کرده اند) که به فرزندش گفت: «پسرم انسان را خداوند آفرید و در سه مرحله به او روزی داد در حالی که در آن هیچ نقشی نداشت: در شکم مادر، شیرخوارگی و پس از شیرخوارگی تا سن رشد که والدین با میل و رغبت روزی او را تامین می کنند(حتی فرزندان را بر خود مقدم می دارند)».
این کارشناس مذهبی در ادامه ابراز کرد: آیا ما در شکم مادر، برای روزی برنامه و کاسبی داشته ایم؟ آیا پس از تولد برای نوشیدن شیر برنامه داشتیم آن هم شیری که همه نیازهای ما را برطرف می کند و هیچ چیز جایگزین آن نیست؟، آیا ما در همه سال هایی که مهمان پدر و مادر بوده ایم، برنامه داشتیم؟ چه کسی این رافت و محبت را در دل آنها گذاشته است؟. لذا این حدیث حضرت(ع) بسیار مهم و قابل تامل است.
وی در ادامه بیان کرد: آن روزی که در شکم مادر بودی خدا روزی تو را داد، قبل از ولادت روزی ات را فراهم کرد و در سنین کودکی و نوجوانی محبت پدر و مادر را آنقدر قوی کرد که از خود زده و به تو می دادند، اما این انسان حال که رشد کرده، همه بازارهای دنیا را شناخته و دنبال کسب و کار رفته سه مشکل ایجاد کرده است: به خدا بدگمان است؛ حقوق مالی که خدا بر گردنش اش گذاشته انکار می کند؛ دنبال حرامخواری می رود.
حجت الاسلام حسینی قمی در پایان خاطرنشان کرد: حرامخواری برای آن است که ما به خدا بدگمان هستیم. باید زکات و خمس را پرداخت و در اموال برای سائل و محروم حقی لحاظ کرد. امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه می فرمایند: «من تعجب می کنم از بخیل، در دنیا همچون فقرا زندگی می کند اما در قیامت مثل اغنیاء مواخذه می شود.» یکی از دعاهای پیامبر(ص) پناه بردن به خدا از بخل بوده است.(2)
بنابر آنچه بیان شد، رزق همه انسان ها از سوی خدای متعال تضمین شده و این تضمین در آیات متعددی از قرآن کریم اعم از آیات 151 سوره انعام و نیز 31 سوره اسراء و همچنین 132 سوره طه و 60 سوره عنکبوت تکرار شده است.
مهم آنکه خداوند برای انسان های مومن و متقی این تامین رزق را به صورت ویژه تر تضمین کرده و تصریح داشته که حتی در بن بست های زندگی برای شان راهی می گشاید. لذا پیاده کردن سبک زندگی منتظرانه و التزام به مولفه های آن می تواند ما را مشمول این تضمین ویژه نیز کند.
پی نوشت ها:
1-تفسیر نور، ج 5، ص 50؛