بزرگنمايي:

آریا بانو-اضطراب جزئی از زندگی است و در واقع نشانه‌ای از رشد طبیعی است، که باعث می‌شود همه ما تلاش بیشتری را از نشان دهیم.
به گزارش خبرگزاری آریا، در مصاحبه ی اختصاصی خانم دكتر ویدا علیخانی روانشناس و محقق برجسته در زمینه ی علوم روانشناختی با خبرگزاری آریا مطرح شد:
افراد "مضطرب "چه خصوصیاتی دارند !
آیا "اضطراب "بیماری است ؟!
راه درمان اضطراب چیست ؟

(قسمت اول )
گفتگو از ریكا حسامی
اشاره :در دنیای امروز اضطراب یكی از مشكلاتی است كه اغلب مردم با آن درگیر هستند.
معمولا زمانی افراد در صدد درمان آن برمی آیند و متوجه ایجاد اشكال در كیفیت زندگی خود با وجود اختلال اضطراب می شوند كه این احساس یا اختلال به وضعیت حاد رسیده است !
با توجه به نزدیك شدن به روزهای پایانی سال و تداركات مواجهه با سال جدید و تعاكلات اجتماعی و خانوادگی گسترده تر معمولا این مشكل بیشتر بروز می كند و تعداد افراد مضطرب بیشتر می شود.
اما سوال این است كه اضطراب دقیقا چیست چه زمانی حكم بیماری و اختلال پیدا می كند؟
چه افرادی با چه ویژگیهایی مضطربند ؟
و راه درمان این مشكل چیست؟
دكتر ویدا علیخانی روانشناس مدرس دانشگاه، مترجم، مؤلف، پژوهشگر، صاحب امتیاز و مدیر مسوول مرکز مشاوره و روان‌شناختی عمومی نوید فردا درگفتگو با خبرگزاری آریا به این سوالات پاسخ داده است .
نویسنده ی کتب: "فرهنگ اصطلاحات روان‌شناسی"،"خانواده در الویت اول"، "روان‌شناسی قانونی"، "روان‌شناسی پلیس" ،"راهنمای عملی برای روان‌شناسان و وکلا در زندان"،"اولین گام در یک ازدواج سالم"، "تولدی دیگر (راه‌های پیشگیری از خودکشی )"
،"روش‌های غلبه بر حسادت" ،"چرا دانش‌آموزانم؟"،"رشد و تکامل بازی در کودکان زیر 6 سال" و "پیری از دیدگاه‌های مختلف" معتقد است كه  فرد مبتلا به اضطراب همیشه احساس بیچارگی و تنهایی می‌کند و بنابراین متکی به دیگران است، ولی از این اتکاء نیز رنج می‌برد و بنابراین ،خود را فردی بدبخت و بیچاره‌ای می پندارد و در نهایت نسبت به دیگران احساس عناد و کینه پیدا می‌کند.
در بخش نخست این مصاحبه كه فرا رویتان قرار دارد به علل ایجاد اضطراب در افراد و ویژگیهای افراد مضطرب پرداخته شده است .

"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""
اضطراب چیست و چه عواملی سبب بروز آن می‌شود (عوامل بیولوژیکی، هورمونی و روحی)؟
اضطراب جزئی از زندگی است و در واقع نشانه‌ای از رشد طبیعی است، که باعث می‌شود همه ما تلاش بیشتری را از نشان دهیم.
با وجود این، فقدان اضطراب ممکن است ما را با مشکلات و خطرات قابل ملاحظه‌ای مواجه کند و همچنین درجات زیاد آن ، کارایی فرد را کاهش داده  و مانعی در عملکرد سالم به حساب آید. سازمان بهداشت جهانی ،در تعریف “اضطراب” به مجموعه‌ای از تظاهرات روانی که علائم آن به‌صورت حمله یا حالت مداومی ادامه می‌یابد، اشاره دارد.
“اضطراب” حالت عاطفی نامطلوبی است که با تغییرات پسیکوفیزیولوژیک در پاسخ به یک تعارض درونی -روانی همراه می‌باشد و یا یک احساس منتشر بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم همراه با دلواپسی است  که با یک یا چند علامت جسمی همراه می‌گردد، تعریف می‌شود.

چه عواملی معمولا موجب بروز اضطراب در فرد می شود؟
اگر چه از دیدگاه زیست‌شناختی، هیچ علت مشخصی برای اختلالات اضطرابی شناخته نشده است، امّا به نظر می‌رسد که علل زیستی در ایجاد آن‌ نقش داشته باشند، زیرا داروهای آرام‌بخش در کاهش اضطراب مؤثر هستند.
البته ،وجود شواهدی نقش وراثت را در اختلالات اضطرابی تأیید می‌کنند.
دیدگاه روان‌پویایی، علت اختلالات اضطرابی را به تعارض‌های درونی و تکانه‌های ناخودآگاه نسبت می‌دهد.
دیدگاه رفتاری، اختلالات اضطرابی را نتیجه یادگیری غلط و شرطی شدن می‌دانند.
نظریه یادگیری اجتماعی، اضطراب را حاصل “ناکامی” و “استرس “می‌داند.
دیدگاه شناختی، اختلالات اضطرابی را نتیجه افکار و باوری نادرست ،غیرواقعی و غیرمنطقی می‌داند. بویژه باورهای غیرمنطقی اغراق‌آمیز نسبت به مخاطرات محیطی.
دیدگاه انسان‌گرایی و اصالت وجودی، معتقد است ؛ محیطی که تمایلات انسان را برای گام برداشتن به سوی تحقق خود یا شکوفایی خود سد می‌کند، موجب گسترش اضطراب در فرد می‌شود.
در دیدگاه اجتماعی، حالات روانی و اضطراب به‌عنوان یک مسأله بهداشتی یا نقص شخصی نگریسته نمی‌شود، بلکه آن را نتیجه و محصول ناتوانی فرد در مقابله مؤثر با فشار روانی مورد توجه قرار می‌دهد.
در این دیدگاه رفتار ناسازگار را به‌عنوان شکست دستگاه اجتماعی حمایت کننده وی به حساب می‌آورند.
دیدگاه عصبی- زیستی، اختلالات اضطرابی را ناشی از تعامل ظریفی میان عوامل وراثتی و محیطی (که مولد این اختلال است)، در نظر می‌گیرد.
تقریباً به‌طور قطع می‌توان گفت که برخی از ژن‌های غیرطبیعی، زمینه‌ساز حالت‌های اضطرابی بیمارگونه هستند و از سوی دیگر شواهد به روشنی حاکی از آن هستند که رویدادهای آسیب‌زای زندگی و فشار روانی نیز در سبب‌شناسی اختلالات اضطرابی اهمیت دارند.
- اختلالات غدد درون ریز بدن از جمله اختلالات در عملکرد غدد آدرنال، هیپوفیز و پاراتیروئید
- اختلال سیستمیک از جمله نارسایی ریوی، کم‌خونی- بیماری قلبی- عروقی
- اختلال التهابی از جمله روماتیسم مفصلی
- اختلال عصبی از جمله صرع، میگرن، بیماری‌های عروق مغزی عواملی بیشمار دیگری هم هستند که  می توانند عاملی برای ایجاد اضطراب در فرد شوند.

نشانه‌های مرضی شایع در اختلال اضطراب چیست؟
ناتوانی در تمرکز، ناتوانی در تصمیم‌گیری، حساسیت زیاد، اختلال در خواب، عرق‌کردن زیاد، تنش مداوم عضلانی، ناتوانی در آرامش عضلانی، به‌صورت لرزش و از جاپریدگی، فعالیت بیش از حد دستگاه عصبی خودکار، گیجی، طپش قلب، سردی دست‌ها، تکرر ادرار، نگرانی‌های بی‌دلیل در باره آنچه که برای خود یا اطرافیانشان پیش خواهد آمد، بررسی دائمی محیط اطراف برای احتراز از خطرات احتمالی، ترس بی‌ دلیل  و...
آنچه که لازم می‌بینم که ذکر نمایم آن است که اختلالات اضطرابی در مراکز مراقبت‌های اولیه و هم‌چنین در بیمارستان‌های عمومی بسیار شایع هستند و اکثر این بیماران از علائم روان‌شناختی شکایت دارند و این در حالی است که  با علائم جسمانی مراجعه می‌نمایند!

چه زمانی “اضطراب “ به عنوان یک اختلال روانی محسوب می‌شود؟
امروزه هیچ شکی وجود ندارد که استرس روان‌شناختی شدیداً با برخی از بیماری‌ها مرتبط است و شواهد گوناگونی نیز نشان داده‌اند که احتمال بیماری و فرسودگی با بالارفتن استرس در زندگی افزایش می‌یابد.
زمانی که اشاره به اضطراب نوروتیک می‌شود، یعنی حالتی که در آن اضطراب به صورت آزاد و سیال تقریبا به طور مداوم وجود دارد.
شخص مضطرب همیشه در شک و تردید به سر می‌برد و نمی‌تواند در هیچ موردی به سرعت تصمیم‌بگیرد زیرا از اشتباه کردن می‌ترسد و عدم تصمیم را به تصمیم غلط‌ ترجیح می‌دهد. فرد مضطرب همیشه از آینده می‌ترسد و این ترس در رفتار و‌فعالیتهای او تأثیر می‌گذارد و اغلب باعث حمله‌های عصبی در او می‌شود.
فرد مضطرب ممکن است ناگهان عنان خشم  را رها کند و‌قصد حمله به اطرافیان داشته باشد  ولی معمولاً جرأت اجرای آن را ندارد و احساس تقصیر و پشیمانی می‌کند و همین مسأله باعث می‌شود تا به خود حمله کند و خود را مورد سرزنش قرار دهد.
فرد مبتلا به اضطراب همیشه احساس بیچارگی و تنهایی می‌کند و بنابراین متکی به دیگران است، ولی از این اتکاء نیز رنج می‌برد و بنابراین ،خود را فردی بدبخت و بیچاره‌ای می پندارد و در نهایت نسبت به دیگران احساس عناد و کینه پیدا می‌کند.
در مجموع ،رابطه نزدیکی میان اختلالات روان نژندی و اضطراب وجود دارد.

راه درمان اضطراب چیست؟
اضطراب خود می‌تواند یک اختلال محسوب شود و هم می‌تواند در کنار برخی از اختلالات به‌عنوان یک علامت در نظر گرفته شود مانند:اختلال افسردگی.
بنابراین، ابتدا باید تشخیص صحیح داده شود و چنانچه صرفاً به عنوان اختلال اضطرابی از آن یاد شود، از روش‌های ذیل می‌توان برای غلبه بر آن استفاده نمود.
- از دیدگاه زیست‌شناختی، آرام‌بخش‌ها در تسکین اضطراب تا حدی مؤثر بوده و در کاهش شکایات بدنی و تنظیم خواب نقش مؤثری و بسزایی دارند.
در حال حاضر عقیده بر این است که هرچند درمان با دارو ،کاهش سریع علائم اضطراب را منجر می‌شود ولی عود آن نیز به همان نسبت سریع خواهد بود.
- از دیدگاه تحلیل روانی، بیمار به سوی بصیرت حاصل کردن از تعارض‌های درونی که ریشه این اختلالات محسوب می‌گردد راهنمایی می‌شود. بیمارانی که بار روش شناختی- رفتاری درمان می‌شوند، به نظر می‌رسد به‌طور ثابت و قابل ملاحظه ای وضعیتی بهتر از بیمارانی دارند که فقط با دارو درمان شده‌اند.
- دیدگاه شناختی که براساس آن برداشت‌های غلط و افکار نادرست در مورد مسائل و موقعیت‌های خاص وجود دارند، منبع اضطراب محسوب می‌شوند.
شناخت درمانی مبتنی بر این فرض است که رفتار غیرانطباقی ثانوی بر دگرگونی در چگونگی برداشت مردم از خود برداشت دیگران از آنها نیست.
- در دیدگاه انسان‌گرایی و اصالت وجودی، درمانگران در اصلاح حالات اضطرابی مراجعان فرصتی برای ارضای نیازهای اساسی آن فراهم می‌نمایند.
- درمان کوتاه‌مدت و متقابل با تکالیف خانگی و با انجام دادن در فاصله جلسات، بر اصلاح فرض‌ها در شناخت‌های دگرگون شده تمرکزی می‌نماید.
در مجموع اختلالات اضطرابی که شدت کمتری دارند، عموماً به درمان‌های روان‌شناختی سریع‌تر پاسخ می‌دهند.