بزرگنمايي:

آریا بانو -
غذاهای مخصوص چهارشنبه سوری؛ از آش تا پلو هفت رنگ!
k ٤.٧
٤
فردا / الان فقط چند سالی است که جشن سوری یا‌‌ همان چهارشنبه سوری خودمان با صدای ترقه و بمب و… همراه شده وگرنه تا همین چند وقت پیش بوته‌های خار ردیف شده بودند و قاشق زن‌های کاسه به دستی که رسم شب آخرین چهارشنبه سال را حسابی به جا می‌آوردند. سه شنبه شب‌های آخر سال قدیم‌تر‌ها حال و هوای دیگری داشت. پر بود از جشن و سرور و البته خوردن تنقلات و غذاهای شب چهارشنبه سوری. اگر دنبال رگ و ریشه‌های ایرانی چهارشنبه آخر سال هستید تا یک نه حسابی به توپ و ترقه‌ها گفته باشید بد نیست از آداب خوردن در این شب خاص هم بیشتر بدانید. از آجیل و میوه و تنقلات بگیر تا آش و پلوی رنگ رنگ!
چهارشنبه سوری چی بخورم؟
آجیل چهارشنبه سوری نشانه‌ای از یمن و شگونی است و البته مهم‌تر از همه سلامتی. 7 جور میوه خشک و خوراکی با ترکیب کشمش، نخودچی، توت، انجیر، خرما زرد، قیسی و باسلوق. زرتشتیان به این آجیل هفت مغزینه لرک می‌گویند. این آجیل که به آجیل گهنبار هم معروف است شامل هفت مغز یا میوه خشک است: پسته، بادام، سنجد، کشمش، گردو، انجیر و خرما. حالا هم آجیلی که توی خانه های می آید ترکیبی از این دو منو است! اما فلسفه انتخاب این خوراکی‌ها و عدد 7 هم برای خودش در سه شنبه آخر سال داستانی است. اولا که عدد 7 از تعداد ستاره هفتگانه گرفته شده و نشانه‌ای از آنهاست سر سفره مردم. به امید رونق بخشیدن به کارهای کسی که هر کدام از تنقلات را به دهان می‌گذارد. اما از نظر سلامتی هم انتخاب این میوه‌ها و خوراکی‌ها بی‌حکمت نیست. قدیمی آجیل چهارشنبه سوری را برای سلامت اندام هفتگانه بدن این طور انتخاب کرده‌اند. در نگاه قدیمی‌ها مغز، قلب، کلیه، کبد، معده، روده و مثانه هفت عضو اصلی هستند که باید حسابی برای تقویت و سلامت آن‌ها به فکر بود. برای همین انتخاب آجیل‌های چهارشنبه سوری را هم به نیت سلامتی این اندام‌ها انتخاب کردند. کشمش برای تقویت قوای ذهنی، نخودچی برای کلیه، توت برای تقویت و سلامت قلب، خرما مقوی معده، انجیر برای کبد، قیسی برای پاکسازی روده‌ها و باسلوق برای سلامت مثانه. حالا اگر این وسط توی آجیل چهارشنبه سوری چیز دیگری به خوردتان دادند زیاد سخت نگیرید. مهم این است که درست به هدف بزنید و حداقل دو سه موردی از این خوراکی‌ها را در ظرف آجیل پیدا کنید. فقط یادتان باشد. آجیل چهارشنبه سوری شور نیست. شیرین است و مغز!
چهارشنبه سوری چی بپزم؟
شب سال نو سر سفره‌ها یا ماهی پلو پیدا می‌کنید یا رشته پلوی روغن چکان. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که قدیمی‌ها شب چهارشنبه سوری چه می‌خوردند و چه طور در کنار شادی پریدن از آتش سرخ دلی از عزا در می‌آوردند؟ اصلا خوراکی غالب چهارشنبه سوری سر سفره شام چه بوده؟
قدیمی‌ها شب چهارشنبه سوری پلوی معروفی داشتند به اسم «پلو هفت رنگ» – نامی که این روز‌ها یک جورهایی برای شوخی به خوراکی‌های من در آوردی می‌گویند- داستان این است که پلو هفت رنگ از هفت جور پلو درست شده بود. با کلی زحمت درست کردن. پلوهایی مجزا از خرما، زیره، کشمش، شوید، عدس و لوبیا. البته بسته به توان مالی هر خانواده‌ای این پلو‌ها می‌توانست فرق کند. آلبالو پلو، سبزی پلو، رشته پلو و… هر کدام می‌توانستند انتخابی برای سفره هفت رنگ باشند. مهم فقط هفت جور پلو درست کردن بود. حالا اگر شما هم می‌خواهید توی کمپین چهارشنبه سوری ایرانی سر سفره آخرین سه شنبه سال پلو هفت رنگ درست کنید لازم نیست واقعا دست به کار پختن هفت جور و هفت دست پلو بشوید. می‌توانید از مخلفات خاص برای هفت رنگ کردن پلوی شام استفاده کنید. مانند روشی که برای تزیین مرصع پلو استفاده می‌شود. فقط کافی است رنگ‌ها تنوع داشته باشند. این وسط خلال نارنج یا پرتقال یا حتی هویج، کشمش، زرشک، خلال بادام، خلال پسته، خرما و مربای آلبالو می‌تواند کلی در درست کردن پلوی هفت رنگ کمک دستتان باشد.
اگر باز هم سختتان است، یک راه میانبر داریم. قدیمی‌ها وقتی دستشان به دهانشان نمی‌رسید برای اینکه سر بچه‌ها را گول بمالند برای هفت رنگ کردن پلو‌هایشان از رنگ غذاهای طبیعی مانند آب سبزی و آلبالو و زعفران و… استفاده می‌کردند. اگر شما هم حوصله ریخت و پاش زیادی ندارید کافی است 7 رنگ غذایی مجاز تهیه کنید و روی پلوی چهارشنبه سوری تان رنگین کمان هفت رنگ درست کنید!
ابودردا! این اسم آشی است که بیشتر مردم مناطق ایران در شب چهارشنبه آخر سال درست می‌کنند. بعضی‌ها هم در چهارشنبه آخر ماه صفر. بیشتر هم کسانی این آش را می‌پزند که بیماری در خانه دارند و شفای او را در سال جدید می‌خواهند. هنوز معلوم نیست که رسم خوردن آش در شب چهارشنبه سوری از چه زمانی وارد فرهنگ ایرانی‌ها شده است. اما این طور که می‌گویند ابودردا حکیمی در زمان پیامبر (ص) بوده که شاید به خاطر شباهت کلمه درد فارسی به اسم این طبیب نام این آش را هم ابودردا یا پدر درد‌ها گذاشته‌اند – در واقع دردا هیچ ربطی به درد فارسی ندارد. دردا در زبان عربی مونث ادرد و به معنای بی‌دندان است! – توی آش ابودردا باید 7 جور بنشن باشد. فرقی ندارد نخودش چه قدر باشد و لوبایش چه اندازه. مهم داشتن 7 جور بنشن است. همین. روش تهیه‌اش هم درست مانند آش رشته است. با‌‌ همان رشته‌های درازی که قرار است تا آخر سال بعد رشته امور را به دست کاسه به دست‌ها بدهد.
مردم شهر‌های مختلف کشور در سه شنبه آخر سال آش‌های مختلفی می‌پزند. مازندرانی‌ها آش ترش دارند که 7 میوه ترش توی آن است و اردبیلی‌ها هم آش میوه.