بزرگنمايي:

آریا بانو - شقایق فرشته: با مرور برخی از مهم‌ترین رویدادها و اتفاقات خوب سال جاری در حالی‌که تنها چند روز به آغاز سال جدید باقی مانده به استقبال بهاری تازه می‌رویم.


سرویس تئاتر هنرآنلاین : سال 97 هم در چشم برهم زدنی به مانند دیگر سال‌ها سپری شد و رویدادهای تلخ و شیرینی نیز در این سال در حوزه تئاتر رقم خورد. اهالی این هنر با وجود کم و کاستی‌های همیشگی، دست از تلاش بر نداشته و استوار و باانگیزه این سال را نیز پشت سر گذرانده و رویدادهای مهمی را رقم زدند.
با مرور برخی از مهم‌ترین رویدادها و اتفاقات خوب سال جاری در حالی‌که تنها چند روز به آغاز سال جدید باقی مانده به استقبال بهاری تازه می‌رویم، به امید آنکه شاید در سال 98 اهمیت هنر مغفول و مهجور تئاتر در فرهنگ‌سازی جامعه، خانواده و فردی کمی بر مسئولان و اجتماع روشن شود...
افتتاح پنج سالن خصوصی تئاتر/ تعطیلی پالیز و بازگشایی سپند/ تغییر مدیریت پردیس تئاتر شهرزاد
امسال نیز تعدادی تماشاخانه خصوصی در تهران به جمع تالارهای نمایشی پایتخت اضافه شد. بازگشایی این تالارهای نمایشی در شرایطی است که حمایت‌های دولتی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد و صفر تا صد تامین هزینه‌های این تماشاخانه‌ها برعهده سالن‌داران است و این معضل آن‌ها را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده که در نتیجه آن کیفیت آثار نمایشی به منظور جذب بیشتر مخاطب تحت تاثیر قرار گرفته است. اما در صورتی‌که به نیمه پر لیوان هم نگاهی بیندازیم خواهیم دید که تاسیس و بازگشایی این تالارها نه تنها فضای بیشتری را برای ارائه آثار فعالان این عرصه فراهم کرده است بلکه به تعداد مخاطبان تئاتر که در روزگاری بسیار محدود بودند، نیز افزوده است.
خانه نمایش مهرگان دوازده اردیبهشت ماه با مدیریت مهدی علی‌نژاد و پریسا محمدی با دو سالن نمایشی شروع به فعالیت کرد و در این مدت میزبان آثار نمایشی بی‌شماری بود. تماشاخانه ملک دیگر سالن نمایشی است که دی ماه سال 97 به مدیریت نورالدین حیدری ماهر از تهیه‌کنندگان شناخته شده تئاتر بازگشایی شد. صحنه آبی و ایران تماشا دو تماشاخانه‌ دیگری هستند که در سال جاری شروع به فعالیت کردند. اسپیناس پالاس که پیش از نمایش "بینوایان" به کارگردانی حسین پارسایی فقط میزبان کنسرت‌ها بود، به عنوان بزرگترین سالن نمایش با ظرفیت 2500 نفر به تالارهای نمایشی پایتخت اضافه شدند. از سوی دیگر تماشاخانه پالیز که در سال‌های گذشته میزبان آثار نمایشی شاخصی بود به دلایلی امسال تعطیل شد و این تالار نمایشی بهمن ماه با مدیریت جواد افشین‌نژاد از مدیران پیشین تئاتری با نام تماشاخانه سپند با 3 سالن نمایش دوباره آغاز به کار کرد. پردیس تئاتر شهرزاد نیز که سال گذشته با مدیریت قاسم جعفری بازگشایی شد اسفند ماه امسال مدیریت آن به سیدصادق رنج‌کشان محول شد. تئاتر باران نیز که سال‌هاست در عرصه تئاتر خصوصی فعال شده است، مدتی است که تعطیل شده و در سال آینده با مدیریت جدید آغاز به کار خواهد کرد.
بازگشایی ساختمان جدید خانه تئاتر
از دیگر رویدادهای سال 97 می‌توان به بازگشایی ساختمان جدید خانه تئاتر واقع در خیابان سمیه اشاره کرد. محل جدید خانه تئاتر فروردین ماه امسال با حضور مسئولان و هنرمندان افتتاح شد. خانه جدید تئاتری‌ها، زمینی با مساحت 361 متر مربع و زیربنای هزار و پانصد متر دارد. این ساختمان سه طبقه، دارای بخش‌های مختلفی شامل یک سالن بلک باکس 200 متری با ظرفیت 180 تا 200 تماشاگر است. البته ساختمان قدیمی خانه تئاتر همچنان دایر است و عمده فعالیت‌های اداری خانه تئاتر همچنان در آن ساختمان انجام می‌شود.
صعود تئاتر مولوی با جوان‌ها
در میان سالن‌های دولتی که سال کم نوسانی را نسبت به سال‌های گذشته پشت سر گذاشتند، تئاتر مولوی که به عنوان تماشاخانه‌ای به منظور اجرای آثار نمایشی دانشگاهیان و جوان‌ها در میان هنرمندان و مخاطبان تئاتر شناخته شده است، سال پر فروغی را با اجراهای دانشگاهی پشت سر گذاشت. نمایش‌های بسیاری در تئاتر مولوی روی صحنه رفتند که مورد اقبال تماشاگران قرار گرفتند، این آثار نمایشی که رویکردهای تجربه‌گرایی داشتند توانستند نظر هنرمندان حرفه‌ای تئاتر را به خود جلب و حتی آن‌ها را برای اجرا در این تالار نمایشی ترغیب کنند.
برگزاری دوره‌های تهیه‌کنندگی تئاتر
سمت تهیه‌کننده تئاتر چند سالی است که در ایران بسیار متداول شده است و پیش از آن این عنوان، مختص تلویزیون و سینما بود. به دلیل عدم وجود دوره‌های دانشگاهی و آموزش‌های لازم برای تهیه‌کنندگان تئاتر، بیشتر وظایف تهیه‌کننده در ایران بر عهده کارگردان گذاشته می‌شود که این موضوع محدودیت‌هایی را برای تئاتر رقم زده است. بر این اساس موسسه توسعه هنرهای معاصر در سال 97 بر آن شد تا در شاخه‌های مرتبط با تبلیغات، بازاریابی، مدیریت رویداد، برگزاری فستیوال، شکل دادن به گروه‌های تئاتری یا کمپانی‌ها، صاحبان سالن و فضاهای فرهنگی- هنری آموزش‌هایی را با حضور مدرسان ایرانی و خارجی به منظور ارتقای این بخش‌ها برگزار کند. خوشبختانه از سوی فعالان این عرصه استقبال قابل توجهی از این رویداد صورت گرفت اما با وجود برنامه‌ریزی‌های بسیار، تنها یک ترم از کلاس‌ها برگزار شد و امید آن هست که در سال آتی این فعال از سر گرفته شود.
رکورداران مخاطبان
نمایش موزیکال "بینوایان" به کارگردانی حسین پارسایی از بیستم آبان ماه تا بیست و یکم دی ماه در سالن رویال هال تهران روی صحنه رفت. این نمایش ظرف مدت دو‌ ماه و با چهار بار تمدید با استقبال مخاطبان مواجه شد. "بینوایان" با پنجاه اجرا میزبان 125 هزار تماشاگر شد و توانست رکورد پرتماشاگرترین نمایش را از آن خود کند.
"می سی سی پی نشسته می‌میرد" به کارگردانی همایون غنی‌زاده، ""شیرهای خان بابا سلطنه" کار افشین هاشمی، "تن شوری" به کارگردانی رضا ثروتی، "زندگی در تئاتر" کار محمد برهمنی، "صد درصد" به کارگردانی مرتضی اسماعیل کاشی از دیگر آثار نمایشی هستند که در سال 97 بیشترین میزبان مخاطب را داشته‌اند.
کنسرت- نمایش "بینوایان" به کارگردانی حسین پارسایی و "ازدواج آقای می سی سی پی" کار همایون غنی‌زاده با حدود سی اجرا با احتساب قیمت‌ گران‌ترین و ارزان‌ترین بلیت و تعداد تماشاگران توانستند به فروش میلیاردی دست پیدا کنند.
بیشترین گفتمان تئاتری
"تئاتر لاکچری" عنوانی بود که با زمزمه‌های آغاز پیش فروش نمایش "بینوایان" در تئاتر مرسوم شد و این عنوان در سال گذشته بیشترین گفتمان در عرصه تئاتر را در صفحات مجازی و گفت‌وگوهای میان اهالی تئاتر رقم زد. اما این موضوع که در ابتدا با یک جریان شتابزده فراگیر شد طی چند ماه با نقد و بررسی‌های صورت گرفته جریان متعادل‌تری در میان اهالی تئاتر پیدا کرد.
گردهمایی اهالی تئاتر
برای نخستین بار امسال، هنرمندان و تعدادی از اعضای صنوف مختلف خانه تئاتر طی گردهمایی که در خانه تئاتر برگزار شد مشکلات صنفی‌شان را مطرح و بیانیه‌ای را در این زمینه خطاب به قوای سه گانه مقننه، مجریه و قضائیه نوشته و امضا کردند.
برگزاری جشنواره تئاتر فجر به شکلی متفاوت‌ و کاربردی‌تر
درحالی‌که نقدهایی به برگزاری سی و هفتمین جشنواره تئاترفجر خصوصاً در بحث کیفیت آثار انتخاب شده از سوی دبیرخانه این جشنواره وارد است، اما این رویداد، امسال بخشی را با عنوان شوکیش یا "نخستین پیشخوان ملی هنرهای اجرایی ایران" را به این جشنواره افزود. هرچند که این بخش سال‌هاست که در این رویداد گنجانده شده است اما در این دوره از جشنواره به صورت جدی‌تر و حرفه‌ای‌تری دنبال شد و امید می‌رود به زودی شاهد نتایج آن باشیم.
منتخب چکیده مقالات سمینار پژوهشی بررسی تئاتر ایران پس از انقلاب اسلامی، نشست‌های تخصصی نمایشنامه‌نویسی و نمایشگاه چهل سال اسناد تئاتر ایران از دیگر بخش‌های این جشنواره بود که برای نخستین بار طی برگزاری این رویداد اتفاق افتاد و نظر بسیاری را به خود معطوف کرد.
توجه اهالی هنر به کنسرت نمایش‌ها
در سال‌های اخیر آثار نمایشی موزیکال و کنسرت نمایش‌ها مختلفی در تهران روی صحنه آمده‌اند. اما در سال جاری حتی نسبت به سال گذشته هنرمندان عرصه تئاتر توجه و نگاه ویژه‌ای به این نوع آثار نمایشی داشتند. کنسرت نمایش "شط- رنج"، "هفت شهر عشق"، "خط سوم"، "خون‌آشام کشی"، "ده سال تنهایی"، "لیلا و چند مسافر"، "نازلی" و ... از جمله این آثار در سال 97 بود.
دیگر گونه‎های اجرایی
هنرمندان تئاتر در سال جاری نگاه ویژه‌ای به دیگر گونه‌های اجرایی چون تئاتر محیطی و پرفورمنس داشتند که این موضوع مسئولان تئاتر را به آن واداشت که حتی بخشی را به این نام در جشنواره تئاتر فجر اضافه کنند. خانه نمایش وارطان، تماشاخانه پیچازی و عمارت روبرو از تالارهای نمایشی هستند که میزبان آثار نمایشی مختلفی در بخش دیگرگونه‌های اجرایی بودند.
بیشترین حضور بین‌المللی
امیررضا کوهستانی به عنوان شناخته‌شده‌ترین کارگردانان ایرانی در خارج از کشور است که حضوری پررنگ در عرصه‌های بین‌المللی دارد. او بیش از 200 اجرای خارجی در کشورهایی چون سوئیس، هلند، آلمان، اتریش، یونان، صربستان، فرانسه، نروژ، بلژیک، ایتالیا و مقدونیه داشته است و موفق به کسب جوایز مختلفی از فستیوال‌های خارجی شده است.
کوهستانی سال 97 برای دومین‌بار و با نمایش "بی‌تابستان" در بخش اصلی فستیوال بین‌المللی و معتبر آوینیون حضور پیدا کرد. این جشنواره در طول هفتاد و دو سال برگزاری، در بخش اصلی به صورت رسمی تنها 2 بار میزبان اثری از ایران بوده و هر 2 بار نیز نمایش‌هایی از امیررضا کوهستانی در آن اجرا شده است.
او در سال 97 نمایش‌های "سالگشتگی"، "بی‌تابستان" و "شنیدن" را در کشورهای بلژیک، ایتالیا، فرانسه، سوئد، سوئیس، آلمان، شیلی اجرا کرد و تور اجراهای داخلی و خارجی گروه تئاتر "مهر" به سرپرستی امیررضا کوهستانی همچنان ادامه دارد.