بزرگنمايي:

آریا بانو -
همیشه در تمام این سال‌ها کارنامه یک‌ساله تلویزیون با معیار موفقیت یا عدم موفقیت در جلب ‌نظر مخاطبان در مناسبت‌های مهم سنجیده می‌شود؛ مناسبت‌هایی چون تعطیلات نوروز و ماه مبارک رمضان؛ که در این دو مقطع زمانی تلویزیون به‌طور بالقوه بیشترین مخاطب را دارد، بنابراین برنامه‌سازان از امکان مساعدتری برای جلب توجه این مخاطبان بهره‌مندند. برای همین هم هست که تلویزیون، به‌خصوص در این یکی دو دهه اخیر تمام تلاشش را برای موفقیت در مناسبت‌های نوروز و ماه رمضان به انجام می‌رساند و البته به این دلیل هم هست که اگر بخواهیم خاطره‌ساز‌ترین سریال‌های تلویزیون را انتخاب کنیم، بی‌شک در میان‌شان اکثریت به سریال‌های مناسبتی که در نوروز یا ماه رمضان روی آنتن رفته‌اند، اختصاص خواهد یافت.
امسال (بهتر است بگوییم در سال‌های اخیر)؛ شانس- یا بدشانسی- تلویزیونی‌ها این بوده که مهمترین مناسبت‌های سالانه تلویزیون فاصله زمانی زیادی با هم ندارند. درواقع درحالی‌که کمتر از دو ماه از نوروز نگذشته، تلویزیون قرار است میزبان مناسبت مهم دیگری باشد که موفقیت در آن مستلزم تدارک و تهیه زیادی‌ است. اگر این پیش‌فرض را قبول داشته باشیم که در نوروز امسال، بیش از سریال‌هایی چون نون.خ، زوج یا فرد یا بر سر دوراهی این برنامه‌های مجری‌محوری چون عصر جدید، خندوانه و دیگر برنامه‌های مشابه بودند که جور بقیه را کشیدند و بار جذب مخاطب و جلب رضایت او را عهده‌دار شدند؛ بیراه نیست اگر بگوییم که در ماه رمضان بی‌تردید باید اوضاع تغییر کند و در این وادی سریال‌ها نیز خودی نشان دهند. سریال‌هایی که دیروز به‌طور نیمه‌رسمی نام‌شان اعلام؛ و البته معلوم شد که نام‌های درگیر در تولید سریال‌های ماه رمضان امسال پتانسیل لازم برای خلق آثاری محبوب و جذاب را دارند؛ تا در عمل چه پیش آید!بله؛ دیروز خبرگزاری‌ها اعلام کردند که سریال‌های از یادها رفته، دلدار و برادر جان سریال‌های تلویزیونی ماه رمضان در شبکه‌های اصلی سیما هستند. سریال‌هایی که حداقل مدیران تلویزیون امیدوارند بعد از چند‌سال فترت، خاطره سریال‌های موفق ماه رمضانی از قبیل متهم گریخت و بزنگاه عطاران، اغمای سیروس مقدم، او یک فرشته بود و زیرزمین علیرضا افخمی و... را که در دهه هشتاد، دم افطار خیابان‌ها را خلوت می‌کردند، زنده کنند.
از یادها رفته
سریال تاریخی بهرام بهرامیان که گفته می‌شود داستانی درباره ماجراهای کشف حجاب در دوره رضاشاه را روایت می‌کند، گزینه شبکه اول سیما برای ایام ماه رمضان است؛ سریالی که پتانسیل فراوانی برای موفقیت دارد؛ به‌چند دلیل: سریال‌های تاریخی- البته به‌جز آثار شعاری از قبیل کارهای محمدرضا ورزی- سابقه روشنی در جلب نظر مخاطب دارند. از هزاردستان زنده‌یاد علی حاتمی تا مدار صفر درجه حسن فتحی و حتی ایران‌دخت سامان مقدم؛ همه و همه توانسته‌اند موج ایجاد کنند و تبدیل شوند به موضوع بحث و صحبت خانواده‌ها. گفته می‌شود از یادها رفته نیز چنین امکانی دارد. سریالی با بازی میترا حجار، حسین یاری، سیما تیرانداز، رسول نجفیان، مائده طهماسبی، بیتا فرهی، حسین پاکدل و رضا یزدانی که در شبکه پنج و برای پخش در این شبکه تولید شد، اما بعد از کوچ مجید زین‌العابدین، مدیر شبکه پنج به شبکه یک، سریال نیز به این شبکه آمد.از یادها رفته که گفته می‌شود فضایی عاشقانه دارد و قصه زندگی زنان دهه 20 را روایت می‌کند، ظاهرا قرار است در روند روایت خود ماجراهایی چون کشف حجاب و کشت و تولید تریاک را نیز به تصویر بکشد.
ماجراهایی بالقوه جذاب و البته بکر؛ چندان‌که تاکنون سریال موفقی درباره این موضوعات تولید نشده و تنها نمونه‌هایی که به یاد داریم یکی سریال ناموفق و ناکام کلاه‌پهلوی ضیاءالدین دری است و دیگری فیلم غزال مجتبی راعی.مهمترین شانس موفقیت از یادها رفته، اما به کارگردانش بازمی‌گردد. بهرام بهرامیان کارگردان فیلم آل که سریال‌هایی چون ساعت شنی، سقوط یک فرشته و جاده قدیم را ساخته؛ نه‌تنها در سریال‌سازی کارگردان موفق‌تری نشان داده که سابقه‌اش نشان می‌دهد در ساخت و پرداخت داستان‌هایی درباره زنان نیز تبحر ویژه‌ای دارد. نکاتی‌که هر دو با چیزهایی که از سریال از یادها رفته شنیده‌ایم تطابق دارد و این احتمال را ایجاد می‌کند که از یادها رفته که ابتدا در دوئل داخلی شبکه یک توانسته سریال الف ویژه کمال تبریزی را از دور خارج کند، در رقابت شبکه‌ها نیز بتواند گوی سبقت را از برادران محمودی و محمدرضا آهنج ربوده و یکه‌تاز رقابت سریال‌های ماه رمضان شود.
دلدار
شبکه دو در ایام ماه رمضان سریال عاشقانه دلدار را روی آنتن خواهد فرستاد؛ سریالی با داستانی درباره دلدادگی و دلبستگی؛ که گفته می‌شود در بستری اجتماعی و انتقادی عشق چند دختر و پسر از طبقه متوسط را روایت می‌کند و البته مثل اغلب کارهای سابق سازندگان این سریال از بازیگرانی نه‌چندان نام‌آشنا بهره می‌گیرد. بازیگرانی چون محمدرضا غفاری، الناز حبیبی، حسام محمودی و سوگل خلیق. بهزاد فراهانی، پریوش نظریه و همایون ارشادی دیگر بازیگران دلدار هستند.
مهمترین دارایی سریال ماه رمضانی شبکه دو اما نه داستان خاص و نه بازیگران بزرگ که نام سازندگان سریال است: برادران محمودی؛ سینماگرانی که از آغاز دوران کاری‌شان در کنار هم فعالیت کرده و در این روند فیلم‌هایی چون چند متر مکعب عشق، رفتن و شکستن همزمان بیست استخوان و البته سریال سایه‌بان را عرضه کرده‌اند. کارنامه‌ای کاملا معتبر که نشان از حساسیت‌های اجتماعی در کنار وسواس هنرمندانه این‌ دو برادری دارد که به‌دلیل اصالت افغانستانی‌شان همین چند وقت پیش گله کرده بودند که هنوز شناسنامه ندارند!
برادر جان
آنهایی که بخش‌هایی از سریال ماه رمضانی شبکه سه، برادر جان را دیده‌اند عنوان می‌کنند که این مناسبتی‌ترین سریال امسال است. سریالی از تیم اغلب موفق سعید نعمت‌الله سناریست و محمدرضا شفیعی تهیه‌کننده؛ که پیشتر سریال‌های عقیق و مادرانه را تولید کرده‌اند و این‌بار هم صندلی کارگردانی را به محمدرضا آهنج سپرده‌اند تا سومین همکاری‌شان این‌گونه شکل گیرد. برادر جان ملودرامی مذهبی درباره روابط خانواده‌های مذهبی- سنتی است؛ با بازیگرانی چون علی نصیریان، لعیا زنگنه، آفرین عبیسی، سعید چنگیزیان، کامران تفتی، سجاد افشاریان، نسیم ادبی و… که حداقل از این نظر به‌نظر می‌رسد گوی سبقت را از دو سریال دیگر ربوده باشد.
برگ برنده و در حین‌حال پاشنه آشیل برادر جان می‌تواند سعید نعمت‌الله باشد. فیلمنامه‌نویسی که عده‌ای از کارهای او به خاطر نزدیکی به فضای فیلم‌های مسعود کیمیایی انتقاد می‌کنند و عده‌ای دیگر اما به دارا بودن نثری خاص و یکه و یگانه. محمدرضا آهنج اما به‌عنوان کارگردان، جز سریال امنیتی آسمان من که دو‌سال پیش برای موسسه اوج ساخت، سریال موفقیت دیگری ندارد. او البته در‌ سال ٨٩ در ماه رمضان سریال ماورایی ملکوت را جلوی دوربین برده بود که موفقیت چندانی نداشت.
شانس موفقیت سریال‌های ماه رمضان
هر سریالی برای موفقیت نیاز به المان‌هایی دارد. مانند داستان جذاب، ترکیب بازیگری محبوب، زمان پخش و... این قضیه در مناسبت‌هایی مانند ماه رمضان عناصر دیگری را نیز وارد ماجرا می‌کند. عناصری مانند این‌که فضای سریال با فضای اجتماعی ماه رمضان تا چه حد نزدیکی دارد و...برای تحلیل و پیش‌بینی امکان و احتمال موفقیت سریال‌های امسال عوامل و عناصر مهمی را که در موفقیت سریال‌های مناسبتی می‌توانند نقش داشته باشند، درآورده و آنها را در سریال‌های امسال- براساس شنیده‌هایمان از آن سریال‌ها- در گفت‌وگو با چند کارشناس تلویزیونی که بخشی از کارها را دیده بودند، مورد بررسی قرار دادیم. نتیجه جدولی است که نشان می‌دهد سریال‌های ماه رمضان امسال در چه زمینه‌هایی احتمال بیشتری برای موفقیت دارند.
دریا فرج‌پور/ روزنامه شهروند