بزرگنمايي:

آریا بانو -
فاصله لازم زیر یک سقف
٨١
٠
روزنامه شهروند / «بدون همسرم از پس هیچ‌کاری برنمی‌آیم» نزدیک به دودهه از عمر زندگی مشترک‌شان می‌گذرد ‏و در همه این سال‌ها هیچ ‏روزی را به یاد ندارد که تنهایی کاری کرده باشد، حتی لباس پوشیدنش هم به ‏سلیقه همسرش است. «دوران تجرد دختر مستقلی بودم، ‏اما نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که حالا بدون همسرم به ‏نزدیک‌ترین مراکز خرید هم نمی‌روم.» یکی از شروط ازدواج سهیلا شاغل نبودن و ‏تغییر سبک زندگی‌اش بوده ‏است. «٢٠سال پیش، دختر سرزنده‌ای بودم. کار می‌کردم و دورهمی‌ها و سفرهای دوستانه‌ام را داشتم، ‏کاری ‏که شاید کمتر دختری در آن دوران انجام می‌داد. بعضی اوقات که به آن روزها فکر می‌کنم می‌بینم با سهیلای ‏آن روزها چقدر ‏غریبه‌ام.» ‏
همیشه جدایی ضامن عاشقی است
تاهل به معنای تغییر زوجین نیست. افراد ازدواج می‌کنند تا کامل شوند نه این‌که تغییر کنند و به آدمی به دلخواه همسرشان بدل ‏شوند. ‏در این‌که زندگی مشترک تغییراتی در رفتار زوجین به‌وجود می‌آورد شکی نیست، اما ‏شخصیت اصلی افراد تغییر به خود نمی‌بیند. سهیل ‏رضایی، روانشناس، داشتن تنهایی زوجین را یکی از ‏الزامات دانسته و دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «توان ارتباطی افراد در وهله نخست ‏برمی‌گردد به توان ‏ارتباطی فرد با خودش و هرقدر در این زمینه توانمند باشیم، بی‌شک توان ارتباطی‌مان با محیط بالا می‌رود و ‏این ‏درحالی است که توان ارتباطی با خود مدیون داشتن خلوت است تا در آن یکسری به مسائل همچون ‏خشم، رویاها، زخم‌های‌مان و ... ‏بپردازیم و با خود به یک‌ جمع‌بندی برسیم.» ‏
زندگی مشترک یعنی همه‌چیز را با همسرتان به اشتراک بگذارید؛ باوری که انتقادهایی را به خود می‌بیند و ‏می‌توان آن را به چالش ‏کشید. در این‌که آدم‌ها ذاتا آزاد و مستقلند شکی نیست، بنابراین احساس مالکیت ‏نسبت به همسر و تصمیم‌گیری در مورد موارد ‏مرتبط به همسر از اشتباهات محضی است که می‌تواند در ‏زندگی مشترک زوجین اتفاق بیفتد. چون در ادامه و در طولانی‌مدت احساس ‏بد، پرخاشگری و عصبی بودن ‏طرف مقابل را در پی دارد یا از شخصیتی وابسته می‌سازد که بدون همسرش قادر به هیچ‌کاری نیست ‏و ‏اراده‌ای در او دیده نمی‌شود. رضایی بر این باور است که همیشه جدایی ضامن عاشقی است: «همیشه جدایی ‏ضامن عاشقی است، به ‏این معنا که اگر جدایی نداشته باشید در اثر فشار رابطه تنش‌ها به وجود می‌آیند، ‏همان‌طور که شاهدیم افراد در اثر همین تنش‌ها مدتی ‏از هم قهر می‌کنند و دوباره به رابطه برمی‌گردند. ‏درواقع همین تنش‌ها میل به تنهایی است ولی از آنجایی که ما به رسمیت ‏نمی‌شناسیمش از طریق ایجاد ‏تنش آن را به دست می‌آوریم.»‏
شاید احترام گذاشتن به حریم خصوصی به معنای بی‌خبر ماندن زوجین از فکر و احساس هم تعبیر شود، در ‏حالی که این احترام ‏گذاشتن به احساسات و افکار همسر و رعایت حقوق طبیعی‌اش است. این روانشناس ‏توافق بر سر داشتن تنهایی را یکی از راهکارها ‏می‌داند: «داشتن تنهایی را اگر بتوانیم به شکل توافق بپذیریم ‏بسیاری از مشکلات حل می‌شود. داشتن تنهایی اصلا به معنای بی‌توجهی ‏به فرد مقابل یا زدگی از زندگی ‏نیست، بلکه تنها به معنای داشتن نیاز ارتباط با خود است. در راستای این توافق است که میل به تنهایی ‏با ‏تنش کمتر یا نبود آن تجربه می‌شود. زمانی که ما ازدواج می‌کنیم طبیعتا دیگر آن فرد مجرد قبلی نیستیم. ‏من اگر در زمان تجرد ‏‏٨٠درصد وقتم را صرف رفقایم می‌کردم، بعد از ازدواج باید این درصدها جابه‌جا شده و ‏‏٨٠درصد زمانم را به همسر و زندگی مشترکم ‏اختصاص بدهم و ٢٠درصد باقیمانده را با دوستان.» ‏
رضایی ادامه می‌دهد: «ما نمی‌توانیم با تمامیت مجردی وارد تمامیت تاهل شویم؛ این موردی است که آدم‌ها ‏گاهی فراموش می‌کنند ‏که متاهل شده‌اند و دوست دارند تا دیروقت با رفقای‌شان وقت بگذرانند درحالی‌که ‏همسرشان در خانه تنهاست. این نمی‌تواند پدیده ‏مناسبی باشد با این مضمون که تو نمی‌توانی حریمم را ‏بگیری. ضروریت تنهایی برای این است که از یکسری از حمایت‌ها، نوازش‌ها را هم‌جنس ‏می‌تواند به فرد بدهد. به این معنا که یکسری تجربه‌ها را افراد می‌توانند با هم‌جنسان‌شان داشته باشند.» ‌‏
بسیاری از افراد بر این باورند که احترام به این حریم خصوصی مختص دوران تجرد و قبل از ازدواج است و ‏زندگی مشترک یعنی باید همه ‏چیز را با همسرمان به شراکت بگذاریم، ولی بسیاری از مشکلات زناشویی ناشی ‏از احترام نگذاشتن به این حریم خصوصی و خدشه‌دار ‏کردن آن است. این روانشناس ایجاد امنیت را ضروری ‏دانسته و ادامه می‌دهد: «ما باید بپذیریم که به تمام ابعاد زندگی همسرمان نمی‌توانیم ‏پاسخ بدهیم. شاید من به کوه ‏علاقه‌مند باشم، اما همسرم نه توان کوهنوردی داشته باشد نه علاقه. اگر به اجبار من را همراهی کند ‏بی‌شک ‏آسیب می‌بیند و دچار بهم‌ریختگی می‌شود. یکی از مواردی که در مورد داشتن تنهایی نباید از نظر دور داشت این ‏است که به همسرمان ‏این امنیت را بدهیم که در نبود او و در تنهایی‌مان حریمش حفظ می‌شود. یعنی نشست ‏دوستانه من قرار نیست حریم همسر و زندگی‌ام ‏را تهدید کند.» رضایی در ادامه توصیه‌هایی برای مشخص ‏شدن این‌که چه زمان‌هایی باید به همسرمان فرصت تنها بودن را بدهیم، دارد: ‏‏«هر فردی می‌تواند علاقه ‏شخصی‌اش را داشته باشد پس اجازه بده من تجربیاتم را داشته باشم و تحت‌تاثیر قضاوتت قرار نگیرم. ‏اجازه ‏بدهیم یکسری علایق زنانه و مردانه باشند. ساعت‌ها خرید کردن از علایق بعضی زنان است، بنابراین به ‏همسرتان اصرار نکنید که ‏همیشه در این علایق همراه شما باشد چون این رفتار مردانه نیست و می‌تواند او را ‏اذیت کند، ولی از مردان هم باید این خواهش را کرد ‏که ماهی یک‌بار در این علاقه همسرش را همراهی کند. ‏زنان فراموش نکنند که حجم بالایی از درخواست‌ها می‌تواند موجبات این را ‏فراهم بیاورد که پاسخ منفی ‏بشنوند.» ‏
نمی‌توان برای همه یک نسخه پیچید
‏«زنان ونوسی و مردان مریخی؛ این یعنی زنان و مردان با هم متفاوتند و این تفاوت‌ها را باید پذیرفت و به آنها ‏احترام گذاشت.» مسعود ‏به این مسأله باور دارد و در زندگی‌مشترکش به آن پایبند است. «من و همسرم ‏ابتدای زندگی مشترک‌مان تفاوت این تفاوت‌ها و علایق و ‏خواسته‌های‌مان را مشخص کرده‌ایم و برای رسیدن ‏به یک‌ جمع‌بندی مناسب از روانشناسان و مشاوران متخصص در این زمینه کمک ‏گرفته‌ایم.» به اعتقاد مسعود ‏قبول تفاوت‌ها و احترام به خواسته‌های همسر می‌تواند تنش‌ها و چالش‌هایی که زوجین از آنها گلایه‌ دارند ‏را ‏به حداقل رساند. ناهید دهقان، مشاور خانواده هم تفاوت‌های خانوادگی و تربیتی، سبک زندگی و اختلاف‌نظرها ‏و علایق متفاوت ‏زوجین را از تاثیرگذارترین موارد می‌داند و دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: ‏«این‌که زوجین ‏به چه میزان تنهایی نیاز دارند، بستگی به نوع رابطه و تعامل‌شان دارد. بعضی زوجین از علایق و وجوه‌ مشترک ‏فراوانی برخوردارند و موارد مشترک زیادی دارند که حال‌شان را خوب می‌کند مثل ورزش، هنر، مسافرت، فیلم‌دیدن. با این حال با توجه به تفاوت‌های جنسیتی هرکدام می‌توانند تنهایی خاص خودشان را داشته باشند به این ترتیب با هم‌جنسان‌شان وقت‌ بگذرانند، البته به‌ خاطر داشته باشیم که این اختصاص‌دادن به رفقا و هم‌جنسان باید‌ درصد ‏پایینی‌ را شامل شود.» ‏
توجه به علایق خود و درنظرگرفتن عقاید و افکار شخصی‌مان به معنی احترام به حریم خصوصی‌مان است ‏اما این اهمیت‌دادن باید بدون افراط و تفریط باشد تا تأثیر مثبتی در زندگی ایجاد کند. احترام به حریم ‏خصوصی در زندگی مشترک به معنی اهمیت‌دادن به جسم و روح‌مان است؛ بدون این‌که بخواهیم از زیر بار ‏مسئولیت‌های‌مان در زندگی شانه خالی کنیم، البته دهقان هم این مسأله را ضروری دانسته و می‌گوید: «داشتن ‏تنهایی و حفظ حریم خصوصی کمک می‌کند میزان استرس و تنش‌های زندگی مشترک پایین بیاید و در ‏مقابل تعامل زوجین بالا برود. اگرچه باید به این نکته اشاره کرد که اهمیت‌داشتن تنهایی در میان زوجینی ‏که در آنها تنش اختلاف‌نظر، تفاوت علایق و سلایق وجود دارد، بالاتر است.» ‏
‏ این مشاور خانواده مزایایی را برای داشتن تنهایی برای زوجین برمی‌شمارد و ادامه می‌دهد: «در باب مزایای ‏قرارگرفتن در چنین شرایطی این است که فرد در کنار اهمیت‌دادن به خود فرصتی می‌یابد تا در مورد ‏اعمال و رفتارش بیندیشد؛ اگرچه رعایت حریم خصوصی و داشتن تنهایی برای خود سبب می‌شود تأثیر مثبت ‏بر روابط زوجین بگذارد، نکته بسیار مهم دیگر این است که داشتن حریم خصوصی و خلوت، حس یکنواخت‌شدن زندگی مشترک را در زوج‌ها از بین می‌برد و عشق همسران را به هم بیشتر می‌کند. بعضی از ‏روانشناسان معتقدند زن و شوهر باید سالی یک‌بار و به مدت یک‌هفته جدا از یکدیگر باشند. مثلا به خانه ‏پدری خود بروند و حس دوست‌داشتن و دلتنگی برای یکدیگر را محک بزنند.»
یکی از باورهای اشتباه این است که بعضی زوجین بر این باورند که مالک همسرشان هستند، درحالی ‌که زوج‌ها ‏شریک زندگی یکدیگرند و وظیفه دارند هرکاری را با مشورت هم انجام دهند و این تصور که باید صددرصد به ‏حرف هم گوش بدهند و برده هم باشند، غلط است. اگر بخواهید با فردی زندگی کنید که مجبور باشید ‏همیشه همان‌طور که او می‌خواهد رفتار کنید و خودتان را فراموش کنید، زندگی برایتان کسالت‌بار خواهد شد ‏و بعد از مدتی خسته می‌شوید و احساس می‌کنید خوشبخت نیستید. دهقان معتقد است داشتن حریم ‏خصوصی و زمان‌هایی برای تنهایی از زوجی به زوج دیگر متفاوت است: «نمی‌توان به‌طور قطعی اعلام کرد همه ‏زوج‌ها به چه میزان تنهایی داشته باشند. به‌عنوان مثال زوجینی که حساسیت بالایی دارند و کنترل‌گر ‏هستند یا کمی بدبینی دارند- در میان زنان و مردان وجود دارد و تفاوت ندارد- با مشاوره و زوج‌درمانی باید ‏متوجه این مسأله شوند به چه میزان تنهایی نیاز دارند، چون این زوج‌ها همسرشان را در موقعیتی قرار ‏می‌دهند که حس می‌کند هیچ راهی برای نفس‌کشیدن ندارد و کاملا محاصره است. این محاصره می‌تواند ‏حلقه‌ای از محبت باشد. در زوج‌درمانی حتی چارچوب این تنهایی‌ها و میزان آن هم مشخص می‌شود. به ‏عنوان مثال این تنهایی در روز در چه زمان‌هایی باشد یا طی هفته چه میزان و روزهایی این تنهایی وجود ‏داشته باشد. مواردی که باید با هم درمیان بگذارید، چه مواقعی است. در همه مسائل به توافق
برسید.» ‏
این مشاور خانواده هم بر همین باور است؛ اگرچه معتقد است باید در گام نخست زوجین اطمینان‌خاطر بیابند ‏که در این تنهایی‌ها حریم آنها خدشه‌دار نمی‌شود و این تنهایی‌ها به معنای نادیده‌گرفتن آنها نیست بلکه ‏راهی است برای تعامل بیشتر. یادتان باشد حریم خصوصی باید در چارچوب زندگی زناشویی بگنجد و مانع ‏رسیدگی به وظایف‌تان در زندگی نشود. بدانید که گاهی برای این‌که بتوانید به زندگی مشترک خود ادامه دهید ‏و همسرتان را راضی نگه دارید، مجبور می‌شوید حریم خصوصی خود را کمی تغییر دهید و با شرایط زندگی ‏مشترک‌تان تطبیق دهید. البته با کمی خلاقیت، تغییر و مدیریت می‌توانید به هر دوی اینها برسید.‏
فواید حریم خصوصی‎
‏‎ ‎انسانی که به حریم خصوصی‌اش احترام گذاشته می‌شود، عزت‌نفس و اعتماد‌به‌نفس کافی برای زندگی ‏دارد.‏‎
‏‎ ‎داشتن حریم خصوصی به انسان انگیزه پیشرفت در زندگی و مقابله با مشکلات آن را می‌دهد.‏‎
‏‎ ‎انسان در حریم خصوصی‌اش به خودش اهمیت می‌دهد و به خودش می‌اندیشد. این فرصتی است که با ‏خود روبه‌رو شود و رفتار و اعمال خود را مورد قضاوت قرار دهد و به اصلاح آنها بپردازد.‏‎
‏‎ ‎انسان در خلوت خود بدون ریا و تظاهر و بدون اثرگرفتن از هیچ ‌چیز و هیچ‌کس به تفکر می‌پردازد و نتایج ‏بهتر و دقیق‌تری خواهد گرفت.‏‎
کسی که حریم خصوصی‌اش را محترم بشمارد، به حریم خصوصی دیگران هم احترام خواهد گذاشت و ‏همین در ایجاد ارتباطش با دیگران و به‌خصوص همسرش تأثیر مثبت دارد.‏
چگونه به حریم خصوصی خود احترام بگذاریم‎
توجه به علایق خود و درنظرگرفتن عقاید و افکار شخصی‌مان، به معنی احترام به حریم خصوصی‌مان است؛ ‏اما این اهمیت‌دادن باید بدون افراط و تفریط باشد تا تأثیر آن در زندگی مثبت باشد. احترام به حریم ‏خصوصی در زندگی مشترک به معنی اهمیت‌دادن به جسم و روحمان است؛ بدون این‌که بخواهیم از وظایف‌مان ‏در زندگی کم بگذاریم. حریم خصوصی شما یعنی زمانی در روز مختص شماست که به کارها و علایق ‏شخصی‌تان در چارچوب خانواده برسید. حریم خصوصی یعنی شما می‌توانید زمانی را با خود خلوت کنید و ‏کسی مزاحم شما نباشد. حریم خصوصی یعنی شخصیت ناب شما که در رفتارتان جلوه‌گر خواهد شد و ‏روزبه‌روز درحال پیشرفت و تکامل خواهید بود. اگر بتوانید بدون پیشداوری به این راهکارها عمل کنید و ‏حریم خصوصی خود و همسرتان را درنظر بگیرید، زندگی مشترک‌تان زیباتر خواهد شد.‏