بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران- شبکه‌های مجازی پر است از عکس‌های زیبا، جذاب و شیک‌پوش از کودکان. چرا پدر و مادرها به اغراق در زیبایی و جذابیت کودکانشان روی می‌آورند؟ لایک‌هایی که پای عکس‌های کودکان می‌خورد، به جیب چه کسی می ‌رود؟

فرقی نمی ‌کند تلگرام باشد یا اینستاگرام، شب باشد یا روز. در هر ساعت به هر یک از شبکه‌های اجتماعی که سر بزنید با تصاویر زیبا و جذابی از کودکان مواجه خواهید شد که از سوی والدینشان منتشر می‌شود.
جریان اجتماعی عظیمی که برای انتشار عکس‌ها و فیلم‌های شخصی به راه افتاده‌ گریبان کودکان را نیز گرفته‌است. این در حالی است که روان‌شناسان کودک و حقوقدانان این حوزه نسبت به پیامدهای ناگوار این پدیده هشدار می‌دهند. اما والدین بی‌توجه به هشدارها به راه خود ادامه می‌دهند و با شور و شوق در مسابقه‌ «زیباترین کودک» شرکت می‌کنند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، انتشار عکس‌های کودکان نه‌تنها تجاوز به حریم خصوصی‌شان به حساب می‌آید، بلکه می‌تواند صدمات روحی و روانی طولانی مدتی در زندگی آن‌ها به جای بگذارد. اما چرا علی رغم همه نقدها والدین به انتشار تصاویر کودکانشان اصرار دارند؟ چرا نمی‌توانند از این کار دست بکشند؟
** تکنولوژی‌های جدید معنای عکاسی را تغییر می‌ دهد
در گذشته که خانواده‌ها از دوربین‌های عکاسی استفاده می‌کردند، تعداد عکس‌ها محدود بود. عکس بیشتر جنبه یادگاری داشت که برای ثبت خاطرات جمعی و اتفاق‌های مهم مورد استفاده قرار می‌گرفت. کسی انتظار نداشت افراد حاضر در عکس مانند هنرپیشه‌ها زیبا و بی‌عیب و نقص باشد. عکس، تصویری عادی از خود ما بود و طبیعی بود که در لحظه عکاسی چشم کسی بسته یا دهان کسی باز باشد.
دوربین‌ها و گوشی‌های جدید همه این قواعد را بر هم زد. اکنون تعداد عکس‌ها نامحدود است و بیش از آنکه خاطرات و اتفاقات را ثبت کند، افراد و اشیا را ثبت می‌کند و مهم‌تر از همه با توجه به امکانات موجود انتظار می‌رود سوژه‌های عکاسی بی عیب و نقص و در نهایت کمال و زیبایی خود باشند. به این ترتیب عکس‌ها دیگر وسیله‌ای برای ثبت یادگاری و خاطرات جمعی ما نیستند، بلکه بیشتر در خدمت زیبایی و منحصر به فرد بودن لحظه‌های روزمره افراد هستند.
بیشترین نمود این تغییر را می‌توان در عکاسی از کودکان دید. نه تنها خانواده‌ها در تلاش هستند زیباترین و دیدنی‌ترین لحظات کودکانشان را ثبت کنند، بلکه آتلیه‌ها نیز با ارایه خدمات تخصصی به این ماجرا دامن می‌زند. آنچه که بازار این عکس‌ها را پر رونق می‌کند امکان انتشار وسیع آن‌ها در شبکه‌های مجازی و عکس‌العمل کاربران است. هر چه کودک زیباتر و متفاوت‌تر باشد پربیینده‌تر و به اصطلاح روز پرلایک‌تر خواهد بود.
** آیا همه تقصیرها به گردن تکنولوژی است؟
هر چند تکنولوژی‌ جدید بستر این تغییرات را فراهم کرده، اما آیا مسبب این وضعیت نیز هست؟ یا تنها امکانی فراهم کرده که لایه‌های پنهانی از تمایلات ما آشکار شود؟ طبیعی است که انسان تمایل دارد بهتر از آنچه که هست به نظر برسد، اما چرا این تمایل در مورد کودکانمان بیش از خودمان است؟ شبکه‌های مجازی پر از عکس کودکانی است که به صورت اغراق شده زیبا، بانمک، جذاب و شیک‌پوش هستند.
با نگاهی عمیق‌تر، این عکس‌ها الگوی پنهانی از روابط بین والدین و فرزندان را نشان ما می‌دهد و ما را با لایه عمیق‌تری از خانواده ایرانی آشنا می‌کند. اگر کمی گسترده‌تر نگاه کنیم خواهیم دید پدر و مادرها با وسواسی خستگی ناپذیر تلاش می‌کنند فرزنذشان «مودب‌ترین» و «حرف گوش‌کن‌ترین» کودک فامیل و «منظم‌ترین» و «درس‌خوان‌ترین» دانش‌آموز مدرسه باشد. همین الگو در عکس‌ها نیز تکرار می‌شود. حالا پدر و مادر تلاش می‌کنند کودکشان «زیباترین» کودک باشد.
** بار سنگین «بهترین‌ترین» بودن بر دوش کودکان
اگر ما خوب درس نخواندیم، همه کار می‌کنیم تا فرزندانمان خوب درس بخوانند. اگر ما همسر مناسبی انتخاب نکردیم همه کار می‌کنیم تا فرزندمان همسر مناسبی بیابد. اگر ما فرصت‌هایی را از دست دادیم، بسیار مراقبت می‌کنیم تا فرزندمان هیچ فرصت کاری را از دست ندهد و ... . می‌خواهیم فرزندمان موفق‌ترین، زیباترین، باهوش‌ترین، مودب‌ترین و ... کودک فامیل و مدرسه باشد. اما آیا خودمان کامل‌ترین انسان‌ها هستیم؟ آیا اساساً چنین انسانی وجود دارد؟
در چنین شرایطی با پدر و مادرهایی مواجه هستیم که مثل هر انسان طبیعی دیگری شکست‌ها و ناکامی‌های بسیاری را تجربه کرده‌، اما حالا با نگرشی نپخته عزم خود را جزم کرده تا کودکش بی عیب و نقص و در نهایت کمال و پیروزی زندگی را پیش ببرد. ما به فکر آینده فرزندمان هستیم. اما اگر صادق باشیم، در عین حال گوشه چشمی نیز به دستاوردهای او داریم تا با تکیه بر آن‌، خلاء ناشی از شکست‌ها و ناکامی‌های خودمان را تشفی ببخشیم. اینجا است که روان‌شناسان گوشزد می‌کنند بار سنگین آرزوهایمان را بر دوش کودکانمان گذاشته‌ایم. بی‌آنکه بدانیم آرزوها و خواست‌های خود کودک چیست.
ظاهر قضیه این است که ما با از خودگذشتگی تمام انرژی و وقت خانواده را صرف موفقیت کودکمان می‌کنیم اما در واقع با این کار بدهی بزرگی را به کودک تحمیل می‌کنیم که تنها با تحقق رویاها و آرزوهای ما پرداخت می شود. کودک باید ویترین زیبایی برای خانواده باشد و با موفقیت‌ها و دست‌آوردهای خود نداشته‌های ما را جبران کند. کودک باید «ترین» های بسیاری را به دست آورد تا مایه افتخار پدر و مادر باشد. به لطف تکنولوژی‌های جدید این وظیفه بزرگ از همان کودکی آغاز می‌شود. با زیبا و خاص بودن در عکس ها! به این ترتیب می‌توانیم کمبودها و زشتی‌های خودمان را پشت زیبایی کودکمان پنهان می‌کنیم.
گزارش از: سپیده اکبرپوران
پژوهش**س.ا**9279