بزرگنمايي:

آریا بانو -
کجایی دکتر شیخ؟ 2
٧٦٢
٠
خراسان / دکتر «مرتضی‌شیـخ» در سال 1286 شمسی در تهران به دنیا آمد و تحصیلات خود را تا سطح عالی طب، در تهران ادامه داد و با درجه دکترای پزشکی دانش آموخته شد. پس از آن که پدرش به دلایلی دچار مشکلات مالی شد، مرتضی ضمن تحصیل به پدر نیز کمک می‌کرد و از همین زمان بود که با مشکلات محرومان آشنا شد و با خود عهد بست تمام توان خود را صرف کمک به این قشر کند. دکتر شیخ پس از ازدواج، از طریق بهداری به مشهد منتقل و تا آخر عمر، در همین شهر مشغول خدمت شد. وی پزشکی انسان‌دوست بود، به طوری که همه مشهدی‌ها از او به نیکی یاد می‌کنند. معروف است که دکتر شیخ، مردم را مجبور نمی‌کرد بابت معاینه و مداوا پولی بپردازند و هر کس هرچه می‌خواست، در صندوقی که کنار میز دکتر بود می‌ انداخت؛ و چون مبلغ ویزیت دکتر پنج ریال تعیین شده بود، نیازمندان برای حفظ آبرو، سر فلزی نوشابه به جای پنج ریالی داخل صندوق می انداختند تا صدایی مانند انداختن پول شنیده شود. دکتر مرتضی شیخ 69 سال با عزت میان مردم زیست، با مردم خندید و گریست. در رنج‌ها التیامی بر دردها بود و دست پر عطوفتش همیشه یاری بخش افتادگان. روحش شاد.
نگاهی به پیشینه بیمارستان «دکترشیخ»
بیمارستان دکترشیخ در سال 1330 هجری شمسی در محل فعلی، فعالیت خود را آغاز کرد. با توسعه شهر مقدس مشهد و ازدیاد جمعیت و روند رو به رشد زائران بارگاه ملکوتی حضرت رضا( ع)، ایجاد مرکزی خاص جهت درمان کودکان، یکی از ضروری ترین مسائل آن روز به شمار می‌رفت. براین اساس با همت بلند بنیاد خیریه سروَر، این مرکز در سال 69 تخریب و پس از ساخت و تجهیز، در سال 75 به دانشگاه علوم پزشکی مشهد اهدا و به‌عنوان بیمارستان فوق‌تخصصی کودکان، مشغول ارائه خدمات شد. این بیمارستان 159 تخت‌خوابی، دارای بخش‌هایی مثل هماتولوژی اطفال - ICU - نفرولوژی اطفال - انکولوژی اطفال - جراحی اطفال – گوش، حلق و بینی اطفال - جراحی اعصاب اطفال – دندان پزشکی اطفال - اورولوژی اطفال و اورژانس اطفال است.
بازگشایی صندوق انتقادها و پیشنهادهای بیمارستان
حین گشت و گذار در بیمارستان، درراهرو، صندوق انتقادها و پیشنهادهای بیمارستان را می‌بینیم و از رئیس بیمارستان می خواهیم برای مطلع شدن از محتویات این صندوق، آن را باز کنــد. دکتر فرهاد حیدریان می‌پذیرد و شروع به خواندن کاغذهـا می‌کند.
بابت وجود همراه‌سرایی در نزدیکی بیمارستان، کمال تشکر را دارم. این همراه‌سرا، ما همراهان کودکان بیمار را از سرگردانی نجات داد.
رئیس بیمارستان در این باره می گوید: «درباره راه اندازی این همراه سرا باید از شهرداری مشهد تشکر کرد که این ساختمان را در اختیار ما گذاشت و هم اکنون، همراهان بیمار با پرداخت شبی دو هزار و 500 تومان می توانند در آن اقامت کنند.»
لطفاً به وضعیت غذای بیمارستان رسیدگی کنید. بعضی روزها کیفیت غذا پایین می آید و این موضوع باعث بدتر شدن حال برخی بیماران می شود.
رئیس بیمارستان توضیح می‌دهد: «ما حساسیت زیادی روی غذای بیماران داریم و غذاهای رژیمی به آن ها می دهیم و برای این کار، یک آشپزخانه در بیمارستان ایجاد کرده‌ایم تا طبخ غذا را انجام دهد. با آشپز قبلی به دلیل کیفیت کم غذاهایی که آماده می کرد قطع همکاری کردیم و آشپز جدید را به دوره های آشپزی فرستاده ایم و اگر خطایی در کار این آشپز مشاهده شود، با او نیز بدون تعارف برخورد خواهیم کرد.»
تعداد کل سرویس های بهداشتی این بیمارستان، سه سرویس است که با توجه به حجم مراجعان بسیار کم است. لطفا رسیدگی کنید.
رئیس بیمارستان پاسخ می‌دهد: «کم بودن سرویس های بهداشتی به نسبت مراجعان را قبول داریم اما فعلا فضایی برای جانمایی این سرویس ها نداریم و باید یک فکر اساسی کرد.»
اگر نوزاد یا کودکی در خانه و میان خانواده داریـد، شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که یک شب، از بی‌خوابی فرزندتان، متوجه درد و تب و بیماری‌اش شده باشید و لازم باشد کودک را، در حالی که در تب می‌سوزد و نفس هایش به شماره افتاده و خطر تشنج و تبعات بعدی‌ تهدیدش می‌کند به بیمارستان برسانید تا توسط پزشک متخصص اطفال، معاینه و معالجه شود. مضطرب و سراسیمه، لباس می‌پوشید و سوار خودرو می‌شوید و در تمام طول‌راه، بچــه را در آغوشتان می‌فشارید و ثانیه‌ها را می‌شماریـد تا بالاخره به بیمارستان فوق‌تخصصی کودکان شهر می‌رسید اما بعد از رسیدن به بیمارستان، با چهره خونسرد چند دانشجوی پزشکی یا پرستاری مواجه می‌شوید که می‌گویند: «امشب از ساعت 2 شب تا 8صبح، هیچ متخصصی بیماران را ویزیت نمی‌کند یا باید تا 8 صبح صبـرکنید، یا کودکتان را به بیمارستان دیگری برسانید.» و این وسط، هیچ کار خاصی هم برای درمــان و بهبود حال کودک انجام نشود. این، حال مراجعان این شب‌های بیمارستان فوق‌تخصصی کودکان دکتر شیخ مشهد است؛ بیمارستانی که از گذشته‌های دور، شبانه‌روز مأمن کودکان بیمار و والدین آشفته بود اما مدتی است، بیشتر شب‌ها از ساعت 2 تا 8 بامداد، هیچ پزشک متخصص اطفالی، به بیماران حاضر در اورژانس رسیدگی نمی‌کند و انگار در بیمارستانی که مفتخر به نام دکتر شیخ، پزشک حامی محرومان و مظلومان است، جای دکتر شیخ و مرام و مسلکش خالی است.
ساعت 3بامداد پنج‌شنبه، 26اردیبهشت
پزشک نداریــم؛ بچه را به بیمارستان دیگری ببرید
این ساعت از شب، سکوت عجیبی شهر را فرا گرفته و خبری از رفت و آمد و سر و صـدا و ترافیک، حداقل در این منطقه از شهر که بیمارستان در آن قرار گرفته (چهارراه میدان‌بار) نیست. به بیمارستان می‌رسم. در اتاقک حفاظت فیزیکی ورودی قفل است و هیچ‌کس در آن حضور ندارد. وارد راهروی بیمارستان که می‌شوم، تازه با یک مامور حفاظت فیزیکی که پشت میزی، برای راهنمایی نشسته روبه‌رو می‌شوم و می‌گویم قرار است فرزند یکی از دوستانم را از شهرستان به این بیمارستان بیاورند؛ حال بچه خوش نیست و من زودتر آمده‌ام تا از متخصص وقت بگیرم و روند معالجه اش را تسریـع کنم.» پاسخ می‌دهد: «هم اکنون هیچ پزشک متخصصی در بیمارستان نیست و باید تا 8 صبح صبر کنی. به نظر من همین الان با خانواده بچه تماس بگیر و بگو به بیمارستان دیگری بروند.» سپس آدرس یک بیمارستان خصوصی شهر را می‌دهد و می‌گوید: «الان این جا تعدادی دانشجوی پزشکی حضور دارند که به‌دلیل بی‌تجربگی، کار زیادی از دستشان بر نمی‌آید. همه افراد حاضر در شیفت شب بیمارستان، دانشجویان پزشکی هستند.» هنوز حرفمان تمام نشده که مردی هراسان، در حالی که یک دختر بچه دو سه ساله در آغــوش دارد، وارد سالن می‌شود. با توضیحاتی که می‌دهد، ظاهرا تنگی نفس دلیل بی قراری دختر بچه است. مرد رو به دانشجوی پسری که چندلحظه قبل به جمع من و مامورحفاظت پیوسته، با عجله توضیحاتی درباره حال بچه می‌دهد. منتها دانشجو با خونسردی می‌گوید: «متاسفانه الان هیچ پزشک متخصصی در این بیمارستان نیست. یا باید کودکت را تا صبح بستری کنی و دانشجویان بالای سرش باشند تا پزشک برسد، یا برای درمان به بیمارستان دیگری ببری.» مرد کلافه می‌گوید: «نفس دخترم به سختی بالا می‌آید و می‌گویید بروم یک بیمارستان دیگر؟ اگر در مسیر برایش اتفاقی افتاد، مسئولش کیست؟ یعنی چی که هیچ پزشک متخصصی در شیفت شب این بیمارستان نیست تا به درد دخترم رسیدگی کند؟ کاش اگر نیمه شب پزشک نداریــد، اطلاع رسانی کنید تا مردم این همه به زحمت نیفتند و وقتشان گرفته نشود.» دانشجو، شانه‌ای بالا می‌اندازد و کنار نگهبان می‌نشیند و مشغول تماشای کلیپ با تلفن‌همراه می‌شود!
ساعت 4:30بامداد پنج‌شنبه
پرسنل همچنان خونسردانه مشغول تماشای کلیپ، در نبود پزشک
یک ساعت و نیم گذشته و ساعت چهار و نیم صبح است. مامور حفاظت و دانشجوی پزشکی همچنان مشغول تماشای کلیپ‌های داخل گوشی شان و بگو بخند هستند. زن و مرد جوانی در حالی که کودکی در آغوش دارند، سراسیمه وارد راهروی بیمارستان می‌شوند. مرد جوان رو به نگهبان و دانشجـو می‌گوید: «فرزندمان تبش به شدت بالا رفته و هر کاری می‌کنیم، تبش قطع نمی‌شود. دلیل تبش را نمی‌دانیم و می‌ترسیم آسیب ببیند.» دانشجو، همان جمله‌ای را که در ساعات اخیر، به هرکس که با بچه بدحال وارد شده گفته، به این خانواده هم می‌گوید: «پزشک حضور ندارد؛ یا تا 8صبح صبر کنید یا به بیمارستان دیگری بروید.»
ساعت 6 بامداد پنج‌شنبه
یک لیوان آب، به‌جای مداوا و معالجــه
ساعت حدود 6 صبح است و مراجعان، سراسیمه یکی پس از دیگری، به دنبال بیمارستانی که یک متخصص اطفال در آن حضور داشته باشد، خارج می‌شوند. در این هنگام، مردی از در وارد می‌شود و کلافه می‌گوید: «از شب قبل، یک جسم خارجی در گلوی پسرم گیر کرده و نمی‌تواند درست نفس بکشد و چیزی بخورد.» این بار مامور و دانشجــو، مرد را به همراه فرزندش به اتاق معاینه راهنمایی می‌کنند. منتها بعد از چند دقیقه مرد عصبانی خارج می‌شود و بچه به بغل، با عجله به سمت در بیمارستان حرکت می‌کند. خودم را به او می‌رسانم و درباره چگونگی رسیدگی به کودک سوال می‌کنم. لیوان آبی را که در دست دارد نشان می‌دهد و می‌گوید: «این آب را به من دادند و گفتند آن را به بچه بدهم تا انرژی از دست رفته اش برگردد و بعد من را به بیمارستان دیگری فرستادند.» داستان تکراری راهنمایی بیماران توسط دانشجویان به بیمارستان‌های دیگر، تا ساعت 6صبح در بیمارستان دکتر شیخ ادامه دارد. کم‌کم و با روشن شدن هوا، فضای بیمارستان شلوغ می‌شود و خانواده‌هایی که برای درمان کودکشان به بیمارستان می‌آیند و با جای خالی پزشک مواجـه می‌شوند، ترجیح می‌دهند تا ساعت 8 و رسیدن پزشک متخصص، منتظر بمانند.
علوم‌پزشکی و بیمارستان، بودجـه پرداخت حقوق متخصص شیفت‌شب را ندارند
به زحمت، اعتماد دونفر از پرسنل بیمارستان را که هر دو از پزشکان خوشنام هستند جلب می‌کنم و می‌پرسم «تایید می‌کنید که بیشتر شب‌ها، در شیفت شب بیمارستان دکترشیخ، هیچ پزشک متخصصی برای معاینه و معالجه کودکان بیمار، حضور ندارد؟ دلیل این اتفاق چیست؟» هر دو پزشک که تاکید دارند نامشان فاش نشود، نبود پزشک‌متخصص در شیفت شب بیمارستان را تایید می‌کنند و درباره دلیل نبود پزشک متخصص، توضیح می‌دهند: «این موضوع که پزشک متخصص از ساعت 2 تا 8 صبح در بیمارستان دکترشیخ حضور ندارد، صحــت دارد. ولی سوال این جاست که آیا شما حاضرید امسال کارکنید و سال بعد حقوق بگیرید؟ الان شرایط دریافت حقوق شیفت شب بیمارستان، به این شکل است به همین دلیل متخصصان ترجیح می‌دهند در مراکز خصوصی با فشار کاری کمتر کار کنند و حقوقشان را به موقع بگیرند، نه با تاخیر یک ساله. هم اکنون بیمارستان دکتر شیخ، بودجه‌ای برای به کارگیری پزشکان متخصص در شیفت شب ندارد و یک نهاد باید با در نظر گرفتن اهمیت جان و سلامت کودکان، به کمک این بیمارستان بیاید و بودجه لازم را تامین کند، چون ظاهرا پرداخت این بودجه از سوی دانشگاه علوم پزشکی فعلا مقدور نیست و کمک مالی به بیمارستان دکتر شیخ، از این نظر ضروری است که این بیمارستان به دلیل قدمت و ارزانی خدماتش نسبت به بیمارستان‌های خصوصی، مراجعه کنندگان بسیاری دارد.
فرستادن بیمار به بیمارستان‌های دیگر، در هر ساعت از شبانه روز به بهانه نبود پزشک متخصص، خط قرمز ماست
به دفتر دکتر «فرهاد حیدریان» رئیس بیمارستان دکتر شیخ می‌روم تا توضیحات ایشان را درباره این چالش جدی بیمارستان، بشنــوم. همراه با دکتر حیدریان و دکتر جوادی، مدیریت بیمارستان، در راهروهای بیمارستان راه می‌افتیــم تا ضمن گفت‌وگو، از نقاط مختلف بیمارستان بازدیدی داشته باشیــم و با مراجعان گپ و گفتی کنیم. حیدریان، درباره نبود متخصص در شیفت‌شب بیمارستان، توضیح می‌دهد: «واقعیت این است که ما هرشب، در بیمارستان یک پزشک متخصص داریــم و اگر شما دیشب این جا بودید و متخصصی نبوده، حتما بررسی خواهد شد. مهم است یادآوری کنم «دکترشیخ» یک بیمارستان آموزشی است و رزیدنت‌های تخصص اطفال، برای آموزش حضور دارنـد و طبق سلسله مراتب تعریف شده، اول کودکان بیمار توسط دانشجویان معاینه و بعد برای تشخیص و رسیدگی، به متخصص معرفی می‌شوند. فرستادن بیماران به بیمارستان‌های دیگر، در هر ساعت از شبانه روز به بهانه نبود پزشک متخصص، خط قرمز ماست و به شدت با این موضوع برخورد خواهیم کرد، چرا که خلاف قوانین ماست.» توضیحات حیدریان در حالی است که یکی دیگر از پرسنل که درخواست دارد نامش فاش نشود، درباره حرف‌های رئیس بیمارستان درخصوص حضور یک متخصص در شیفت‌شب بیمارستان، می‌گوید: «روی کاغذ، این بیمارستان هر شب یک پزشک متخصص دارد ولی در عمل، فقط برخی شب‌ها یک پزشک، آن‌هم برای رسیدگی به بخش‌های حساس مثل آی‌سی‌یــو حضور دارد.
به دلیل این که این بیمارستان، آموزشی است، از تیرماه گذشته معاونت درمان طی بخشنامه‌ای اعلام کرد این دسته بیمارستان‌ها، شب‌ها نیازی به متخصص مقیم ندارند و با توجه به کمبود بودجه، باید شب‌ها توسط رزیدنت‌ها اداره شوند. با وجود این، بیمارستان دکترشیخ، یک متخصص مقیم با شرایطی که ذکر شد، در بخش‌های حساس بیمارستان دارد.»
چرا در ورودی بیمارستان پذیرش و پاسخ‌گویی مناسبی انجام نمی‌شود؟
برای حیدریان توضیح می‌دهــم دیشب، در اتاقک ورودی بیمارستان، هیچ کس برای راهنمایی و پاسخ گویی حضـور نداشت و یک مامور حفاظت و یک دانشجو، در راهرو، مراجعان را به دیگر بیمارستان‌ها پاس می‌دادند که با تعجب، نگاهی به مسئول حفاظت فیزیکی بیمارستان که ما را همراهی می‌کند می‌اندازد و می‌گوید: «ما روی این موضوع، حساسیت ویژه‌ای داریم و مامور حفاظت موظف به حضور در ورودی بیمارستان، چه در شب و چه در روز است.» مسئول حفاظت اما ادامه می‌دهد: «ما هم اکنون با کمبود نیرو در بخش حفاظت فیزیکی روبه‌رو هستیم و مجبوریم پست‌ها را جا به جا کنیم. من بابت این موضوع با دانشگاه علوم‌پزشکی هم صحبت کردم و کمبود نیروی حفاظت فیزیکی را اعلام کرده‌ام و فعلا منتظر پاسخ هستیم تا این قبیل مشکلات رفع شود.» در ادامه، دوربین‌های مدار بسته برای شناسایی مامور و دانشجویی که دیشب مشغول تماشای کلیپ و جواب سربالا به مراجعان بودند، کنترل می‌شود و دکتر حیدریان تاکید می‌کند: «حتما با این دو فرد برخورد خواهـد شد. به‌شکل کلی، قانون درباره بیماران اورژانسی می‌گوید این بیماران، به هر بیمارستانی برسند، آن مرکز درمانی موظف است اقداماتی انجام دهد تا علایم حیاتی در بیمار دیده و پایدار شود و در ادامه، بیمار را به بیمارستان تخصصی بفرستد. اگر شب گذشته، چنین مواردی اتفاق افتاده، هیچ گونه توجیه و کوتاهی و قصوری پذیرفته نیست و به احتمال قوی، اقدامات اولیه در خصوص این کودکان انجام شده است.»
داشتن دستگاه سی‌تی‌اسکن، آرزوی ماست
در ادامه، والدین کودکی که به بیمارستان مراجعه کرده و متوجه حضور و پاسخ گویی رئیس بیمارستان شده‌اند، جلو می‌آیند و از نبود دستگاه سی تی اسکن در این بیمارستان که باعث سرگردانی شان شده، گلایه می‌کنند. حیدریان در پاسخ می‌گوید: «ما این ضعف را قبول داریم و خودمان هم آرزویمان داشتن یک دستگاه سی تی اسکن است. هم اکنون، بعد از معاینه بیمار، درصورتی که نیاز به انجـام سی تی اسکن باشد، بیمار را با آمبولانس به بیمارستان‌های دیگر می‌فرستیم و قبول داریم که این روند، انرژی بر و زمان گیر و برای خانواده‌های بیمار، کلافه کننده است. اگر امکانات سی تی اسکن در این بیمارستان راه بیفتد، تحول بزرگی در روند درمان بیماران اتفاق خواهد افتاد.»
کمبود آسانسور به دلیل اصرار ما بر به سازی و استانداردسازی است
در ادامه گشت و گذارمان، به آسانسورهای بیمارستان برمی خوریـم که یکی خراب است و دیگری به کندی بین طبقات جابه جا می‌شود و مردمِ منتظر پشت در آسانسور، معترض‌اند. دکتر جوادی مدیریت بیمارستان، در توضیح دلیل شرایط نابه‌سامان آسانسورها، می‌گوید: «ما از مدتی قبل به دلیل فرسودگی بیش از حد آسانسورهای بیمارستان، اقدام به نوسازی آن‌ها کردیم. منتها به واسطه حساسیت بالای عبور و مرور در این جا، به دنبال این بودیم که قبل از راه‌اندازی، کد استانداردسازی این آسانسورها هم صادر شود. خوشبختانه امروز، بالاخره یکی از آسانسورها به‌لحاظ استاندارد، بررسی شده و آسانسور دیگر هم در حال نوسازی و در دست بررسی است تا به زودی به صورت کاملاً استاندارد شروع به کار کند.»
یک اتفاق خوب، به‌واسطه سرزده:
این‌جا هیچ‌کس به دلیل نداشتن پول، از درمان باز نمی‌ماند
در پایان، با خانواده‌ای که به دلیل نداشتن بضاعت مالی، قادر به پرداخت هزینه بیمارستان نیستند برخورد می‌کنیم و مادر کودک، موضوع را با رئیس بیمارستان در میان می‌گذارد و در حالی که کودکش را در آغوش دارد، می‌گوید: «هزینه بیمارستان بابت چند روز که کودکم بستری بود، 800 هزار تومان شده. به هر دری زدیم فقط 200 هزار تومان تهیه کردیم و دغدغه پرداخت بقیه پول را داریــم...» در ادامه، مسئولان بیمارستان بعد از مطلع شدن از شرایط مالی این خانواده، طی نامه‌ای، 200 هزارتومانِ پرداخت شده را برگرداندند و ترتیب ترخیص کودک را دادند. حیدریان، رئیس بیمارستان تاکید می‌کند: «این جا هیچ کس به دلیل نداشتن پول از درمان باز نمی‌ماند. ما بعد از بررسی وضعیت خانواده ها، در صورتی که وضعیت معیشتی ضعیفشان برایمان مسجل شود، تمام مبلغ درمان را از حساب بیمارستان می‌پردازیم.»