بزرگنمايي:

آریا بانو -
پیش از نیت و نذر، به سلامت خود و هموطنان‌مان فکر کنیم
٥٥٠
٠
جام جم / اگر نیت کرده و نذری داشته‌اید و امسال باید آن را ادا کنید، قبول باشد. اما برای نذری دادن قرار است از چه ظرف‌هایی استفاده کنید؟ نذری شما غذا یا نوشیدنی گرم است یا سرد؟ چرب است یا معمولی؟ قرار است از شب قبل پخته شود یا همان روز آن را می‌پزید یا آماده می‌کنید و به مردم می‌دهید؟ به این فکر کرده‌اید که اگر یک روز دیگر غذا یا نوشیدنی در ظرف یک بار مصرف بماند؛ ظرف موردنظر ایمن است یا نه؟ حرف و نقد و نظر درباره ظرف‌های یکبار مصرف کم نیست؛ به‌ویژه که از چند سال پیش، انواع گیاهی هم به جمع پلاستیکی و کاغذی اضافه شده است. برای این‌که ببینیم برای نذری‌ها، بهتر است از چه ظرفی استفاده کنیم؛ علاوه بر بررسی آخرین پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، با دکتر حمید عزت‌پناه، استاد گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران صحبت کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اصطلاح «مهاجرت» را شنیده‌اید؟ منظور، مهاجرت در صنعت غذاست. شاید بله، شاید هم نه. مهاجرت به شرایطی گفته می‌شود که بخشی از ذرات تشکیل‌دهنده ظرف‌های یکبار مصرف پلاستیکی و حتی کاغذی و حتی گیاهی، از بدنه داخلی ظرف که در تماس با موادغذایی است، جدا شده و به ساختار موادغذایی وارد می‌شود. بعضی شرایط، شدت و میزان مهاجرت را تشدید می‌کند که از آن جمله می‌توان به دمای ماده غذایی، مدت زمان نگهداری ماده غذایی در ظرف موردنظر، وزن ملکولی ماده مهاجر، شرایط نگهداری ظرف و ماده‌غذایی داخل آن، ترکیب‌های موجود در غذا، میزان چربی و رطوبت آن اشاره کرد.
معمولا میزان مهاجرت در غذاهای چرب شدیدتر است؛ به این دلیل که بیشتر مواد مهاجر، چربی‌
دوست هستند. حالا حساب کنید میزان مهاجرت ذرات ظرف یک بار مصرفی که در آن خورش قیمه همراه با برنج داغ و چرب ریخته
شده است!
با حرارت تشدید می‌شود
اشاره کردیم که با بالا رفتن میزان حرارت موادغذایی، میزان مهاجرت ذرات پلاستیک در غذا نیز افزایش پیدا می‌کند. اما چه مقدار و چطور؟
اگر ظرف‌های یک بار مصرف درمجاورت آب داغ یا در حال جوش قرار گرفته یا این‌که غذای بسیار داغ در آن ریخته شود، میزان مهاجرت و آزاد شدن BPA یا «بیس فنل‌آ»،
تا 50 برابر افزایش پیدا می‌کند.
باید با نمونه خوب سنجید
«درباره مهاجرت ذرات ظرف یک بار مصرف به موادغذایی باید مهاجرت اختصاصی و عمومی را سنجید.» دکتر عزت پناه در ادامه توضیح می‌دهد: در مهاجرت عمومی ما انتقال کلی ذرات ظرف‌های یک بار مصرف را به موادغذایی داریم و در مهاجرت اختصاصی، مهاجرت ذراتی خاص مانند یون‌های‌فلزی یا مواد نرم‌کننده یا بعضی از پلیمرهای خاص به داخل موادغذایی را داریم. بنابراین ایمنی ظرف‌ها باید از هر دو نوع مهاجرت، مورد بررسی قرار گیرند.
تشخیص گیاهی‌های واقعی
طی سال‌های اخیر، ظرف‌های گیاهی به گروه ظرف‌های یک بار مصرف اضافه شده‌اند.
دکتر عزت‌پناه در پاسخ به این سوال که آیا خریداران می‌توانند از گیاهی بودن حقیقی این ظرف‌ها مطمئن باشند، می‌گوید: راستش را بخواهید نه! به این دلیل که بررسی واقعی بودن این ادعا، فقط توسط کسانی که ابزار سنجش و بررسی ساختار این ظرف‌ها را دارند، برمی‌آید و مردم به‌دلیل نداشتن این ابزار، نمی‌توانند نسبت به این مساله بررسی دقیقی داشته باشند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: این به وجدان سازندگان این ظرف‌ها برمی‌گردد که چه ظرف‌هایی را می‌خواهند در اختیار مردم قرار دهند.
ظرف کاغذی هم مشکل خودش را دارد
شاید فکر کنیم کاغذی‌ها، از همه انواع ایمن‌تر هستند. اما متاسقانه این‌طور نیست! دکتر حمید عزت‌پناه در این باره می‌گوید: دی‌اُکسین‌ها، مشکل اصلی ظرف‌های یک بار مصرف کاغذی هستند. او در ادامه توضیح می‌دهد: ظروف یکبار مصرف کاغذی هرچه سفیدتر باشند، خطرناک‌ترند. به این دلیل که برای سفید کردن آنها از ترکیب‌های کلردار استفاده می‌کنند و همین مساله باعث افزایش میزان دی‌اکسین موجود در این ظرف‌ها می‌شود.
چند بار قابل استفاده نیستند
ظرف‌های پلاستیکی یک بار مصرف، که اسم آن هم روی آنهاست، فقط برای یک بار قابل استفاده هستند. به این دلیل که پلاستیک‌ها از ذره‌های ریزی به نام « مونومِر» تشکیل شده‌اند. با هر بار تغییر وضعیت آنها شامل گرم، سرد یا تحت فشار قرار گرفتن، ساختار اصلی آنها کمی آسیب دیده و ذرات ریز تشکیل‌دهنده آنها یعنی مونومرها، آزاد می‌شوند. بنابراین بطری آب یک بار مصرفی که چند بار پر شده و در گرما و سرما یا حتی فریزر گذاشته می‌شود، بطری‌ای است که به‌راحتی ذراتش را به آب منتقل می‌کند و بعد هم این ذرات به بدن شما وارد می‌شود. بنابراین، از ظرف‌های یکبار مصرف، فقط یکبار استفاده کنید.