بزرگنمايي:

آریا بانو -
نگاهی به ویژه‌برنامه رمضانی شبکه 2 سیما
١٢٩
٠
جام جم / رمضان است و شب بیداری‌هایی که گاه تا سحر ادامه می‌یابد؛ به‌ویژه در ایامی که ساعت‌های زیادی میان خواب شبانه و زمان سحر فاصله نیست. در این شب‌ها، شبکه دو سیما حدود ساعت 23 و 30 دقیقه،‌ برنامه‌ای گفت‌وگومحور و البته با بخش‌های مختلف را روی آنتن می‌فرستد که در آن آدم‌ها از قصه زندگی خود و پیمودن مسیر موفقیت‌شان برای ما تعریف می‌کنند. کسانی از جنس مردمی که هر روز در اطرافمان می‌بینیم؛ با این تفاوت که آنها جایی ایستادگی کردند و آوار دشواری‌ها را با صبر و تلاش از راه زندگی‌شان برداشتند. این برنامه با نام مسافر ماه به نویسندگی و تهیه‌کنندگی احسان ارغوانی و سردبیری و اجرای محسن آزادی کاری از گروه اجتماعی - فرهنگی شبکه دو سیماست که بعد از بخش خبری به‌صورت زنده پخش می‌شود.
به گفته تهیه‌کننده، روزهای پایانی شعبان بود که «مسافر ماه» بارش را برای عزیمت به رمضان بست و همین موضوع برنامه‌ریزی برای طراحی بخش‌های مختلف برنامه را سخت می‌کرد اما تجربه ارغوانی در ساخت برنامه‌های مناسبتی به مدد او آمد و در نهایت «مسافر ماه» را روانه آنتن شبانه شبکه دو سیما کرد. این تهیه‌کننده که پیشتر برنامه‌هایی چون امروز هنوز تموم نشده،‌ شهر باران،‌ روشن‌ترین شب، باغ ملی و... را برای تلویزیون تولید کرده است، به جام‌جم می‌گوید: فرصت کمی تا شروع ماه رمضان باقی مانده بود که به ما اطلاع دادند ویژه‌برنامه‌ای رمضانی بسازیم. به‌خاطر تجربه‌ام در برنامه‌سازی برای ماه رمضان همیشه یک‌سری ایده در ذهن دارم و در این مورد هم همین موضوع به کمکم آمد.
دوری از چهره‌ها
غالب مهمانان این برنامه از جنس مردم عادی‌اند. کسانی که گاه در سطوح مختلف ملی، استانی و... به موفقیت در کار و رشته خود به موفقیت رسیده‌اند اما چهره‌ای نیستند که همه با آنها آشنایی داشته باشند. ارغوانی دلیل عدم‌استفاده از چهره‌های مشهور هنری و... که بیشتر مهمانان برنامه‌های تلویزیونی را تشکیل می‌دهند،‌ می‌گوید: اولین نکته‌ای که مدنظرم بود فاصله گرفتن از محور قرار دادن چهره‌های مشهور در برنامه بود. حتی برای انتخاب مجری هم از مجری رسمی سازمان صداوسیما استفاده کردم. به نظرم قصه نوروز با ماه رمضان زمین تا آسمان فرق می‌کند. در نوروز می‌توان چهره‌های معروف را در برنامه گنجاند اما در ماه رمضان لزومی برای این کار نیست. وقتی برنامه‌ای روی آنتن می‌رود باید دید هدفش چیست و‌ مخاطبش کیست. مخاطب برنامه ما که حدود
23 و 30 دقیقه روی آنتن می‌رود، بیشتر قشر مذهبی جامعه و قشر جوانی است که تا آن ساعت بیدار می‌مانند و هدفش هم پرداختن به رمز موفقیت آدم‌ها است. به همین خاطر مهمانان هم متناسب با همین مخاطبان و هدف انتخاب شدند.
او ادامه می‌دهد: من سه فاکتور را کنار محتوا برای برنامه‌سازی در نظر می‌گیرم:‌ تیتراژ،‌ دکور و مجری قوی. اگر محتوای قوی داشته باشی،‌ با مجری معمولی هم برنامه‌ات دیده می‌شود. ما در این برنامه محتوامحور بودیم و پای محتوایمان ایستادیم و بازخورد خوبی هم گرفتیم.
ماه عسل نیستیم
مدتی است نسبت به برنامه‌های رمضانی با حال‌و‌هوای سوژه‌های اجتماعی انتقاد شبیه ماه‌عسل بودن وارد می‌شود. ارغوانی در پاسخ به این دست نقدها بیان می‌کند: سراغ ایده‌ای رفتم که از دیدگاه خیلی‌ها شبیه ماه عسل است، اما از نظر من شباهتی ندارد. الان هر برنامه‌ای روی سوژه اجتماعی کار می‌کند می‌گویند ماه عسل است. ماه عسل همه سوژه‌های اجتماعی را دنبال می‌کرد و تم واحدی نداشت ولی برنامه ما تنها سراغ سوژه‌هایی می‌رود که از سختی‌های زیادی عبور کردند و حالا به موفقیت رسیدند. ما سراغ آدم موفق‌هایی می‌رویم که گذشته سختی دارند و الزاما روی حادثه‌ها مانور نمی‌دهیم. رمز موفقیت آن آدم برای ما مهم است. حالا آن شخص می‌تواند ورزشکار و آدم معروف هم باشد. مثلا ورزشکاری را آوردیم که قهرمان تیم ملی کشتی فرنگی کشورمان است اما دستفروشی می‌کند تا امور زندگی‌اش را بگذراند یا خانمی که بر اثر حادثه‌ای پایش قطع شده و حالا به عنوان اولین خانم ایرانی برای مسابقات سنگ‌نوردی المپیک 2020 انتخاب شده است. سراغ موضوعاتی از این دست رفتیم که نخ تسبیح‌شان موفقیت آدم‌هاست. حالا این آدم موفق که سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته می‌تواند یک چهره معروف یا یک آدم گمنام باشد.
تولد سوژه‌ها
انتخاب سوژه‌ها و گزینش مهمانان مهم‌ترین رکن این برنامه است که پخش هر شبی،‌ این کار را برای گروه برنامه‌ساز دشوارتر می‌کند. به همین خاطر مسافر ماه اتاق فکری تدارک دیده است که در آن محسن آزادی به عنوان مجری و سردبیر برنامه، سیما رامین‌نیا سوژه‌یاب، احمد امیرخلیلی، حسین متولیان و تعدادی خبرنگار حضور دارند و یک تیم جوان را تشکیل می‌دهند.
رنگ خدا
به گفه ارغوانی یکی دیگر از تفاوت‌های این برنامه با ماه عسل،‌ پخش بخش‌های کوتاه و متنوع است. ماه عسل 90 تا صد دقیقه برنامه گفت‌وگو‌محور بود و مسافر ماه در 70 دقیقه برنامه علاوه بر گفت‌وگو با مهمان، ده آیتم پخش می‌کند. یکی از این آیتم‌ها رنگ خدا است که در آن با بچه‌های شش تا 9 سال، گفت‌وگوی خودمانی می‌شود. از این بچه‌ها پرسیده می‌شود که از دیدگاه آنان خدا کیست؟ چه رنگی است؟ و در زندگی‌شان او را کجا حس کردند؟ پاسخ کودکان به این پرسش‌ها از بخش‌های متفاوت برنامه است که به آن حال و هوای تازه‌ای می‌دهد.
سفرنامه باران در حوض دلتنگی
از دیگر بخش‌های برنامه حوض دلتنگی است که در این آیتم نحوه درد و دل مشاغل مختلف مثل رفتگر، آهنگر و... با خدا از زبان خودشان بازگو می‌شود. سفرنامه باران قسمت دیگر مسافر ماه است که در آن به اتفاق اخیر و تلخی که در سرزمین‌مان رخ داد پرداخته می‌شود. در این بخش برنامه سراغ مناطق مختلف سیل‌زده کشور رفته است و از این مناطق یک مستند پنج شش دقیقه‌ای پخش می‌کند.
این برنامه در بخش دیگر با عنوان قرار خصوصی، سراغ جوانان کشور می‌رود. ارغوانی می‌گوید: مطلبی را به آنان می‌دهیم تا در لپ‌تاپ بخوانند و در موردش از آنها نظرخواهی می‌کنیم. در آخر هم می‌رسیم به این‌که این مطلب را چه کسی می‌تواند گفته باشد. این مطالب غالبا ترجمه‌ای از ادعیه ماه مبارک رمضان، مثلا فرازی از دعای ابوحمزه،‌ مناجات حضرت علی(ع)
و ... است.
در بخش جهان اطراف من نیز برنامه سراغ آدم‌هایی رفته است که در زندگی کارهایی کردند تا جهان اطراف‌شان را تغییر دهند. برای مثال قصه مردی را روایت می‌کند که نذر کرده جنگل‌کاری کند.
رمز موفقیت مسافران ماه
برنامه‌های مناسبتی به‌ویژه آنهایی که نوروز و رمضان پخش می‌شود،‌ غالبا از نظر جذب مخاطب شانس بالایی دارند. با این وجود سختی‌ تولید چنین کارهایی به دلیل محدودیت زمانی بیشتر است. تهیه‌کننده مسافر ماه در این‌باره می‌گوید: سختی کار مناسبتی خیلی بیشتر از کار روتین است. در این‌گونه برنامه‌ها از همان اول باید هدف داشته باشی و بدانی چه می‌خواهی در برنامه پیاده کنی. در برنامه روتین می‌توانی با کسب تجربه و دریافت بازخورد تغییراتی در موضوع برنامه بدهی اما در برنامه روتین، زمان مشخصی روی آنتن هستی و نمی‌توانی موضوع را تغییر دهی.
ما یک موضوع واحد یعنی رمز موفقیت و پیشرفت آدم‌ها را انتخاب کردیم که باید با همین فرمان تا آخر ماه مبارک برویم و به فراخور آن سوژه انتخاب کنیم. برای عید سعید فطر هم دو شب برنامه ویژه داریم. در این مناسبت فرخنده می‌خواهیم یک‌سری اتفاق‌های متفاوت را رقم بزنیم.