بزرگنمايي:

آریا بانو -
بررسی پرونده چهره خارجی در فیلم‌های ایرانی
٣٥٦
٠
روزنامه شهروند / دیروز حامد عنقا که در سال‌های اخیر با همکاری بهرنگ توفیقی کارهای پرمخاطبی را در تلویزیون روی آنتن فرستاده؛ اخباری از سریال جدیدشان رسانه‌ای کرد. درباره سریال «آقازاده» که قرار است برای توزیع در شبکه نمایش خانگی تولید شود. مهمترین خبری هم که عنقا به خبرآنلاین داد، درباره احتمال حضور یک سوپراستار ترک در این سریال بود. موضوعی که البته خیلی‌ها پیش از انتشارش از آن خبر داشتند و حتی شنیده می‌شد که در عین این‌که سامیه‌ لک به نمایندگی از تولیدکنندگان این سریال چند وقتی است در استانبول دارد رایزنی‌های لازم را برای حضور «کیوانچ تاتلیتوغ» به‌ عمل می‌آورد، که خود بهرنگ توفیقی هم از دو روز قبل برای رایزنی با این سوپراستار محبوب ترک راهی استانبول شده و مذاکرات اولیه نیز درحال انجام است.
البته حامد عنقا حضور این ستاره پرطرفدار را- که در ایران نیز با سریال‌هایی چون عشق ممنوع و کوزی گونی چهره شناخته‌شده و پرطرفداری است- صددرصد ندانست و با اشاره به این‌که «حضور یک ستاره ترک در یک پروژه ایرانی به هماهنگی با مراجع قانونی نیازمند است» وعده «اطلاع‌رسانی دقیق‌تر را در روزهای آینده» داد. اما تا همین‌جا هم، گذشته از نام «آقازاده» که به تنهایی می‌تواند نگاه‌های کنجکاو را متوجه اثر کند، همین احتمال حضور ستاره‌ای در حد و اندازه بازیگر محبوب سریال کوزی گونی باعث شده خیلی‌ها آقازاده را در فهرست کارهایی که حتما آن را خواهند دید، قرار دهند. هرچه باشد، سنگی که حامد عنقا و بهرنگ توفیقی برداشته‌اند، بسیار بزرگتر از دیگر سینماگرانی است که تاکنون در آوردن ستارگان بزرگ به ایران ناکام بوده‌اند و در بهترین شکل هم روی حضور بازیگرانی مانور داده‌اند که نیمی از اشتهار و محبوبیت «کیوانچ تاتلیتوغ» را هم نداشته‌اند. البته به ‌شرطی‌ که برداشتن این سنگ بزرگ نشانه نزدن نباشد!
ستارگان کمرنگ
حضور بازیگران خارجی در سینما و تلویزیون ایران وضع عجیبی دارد. در واقع به ‌جرأت می‌توان گفت که تاکنون در تاریخ سینما و تلویزیون ایران کم پیش آمده که یا فیلمساز در آوردن یک ستاره بزرگ به پروژه‌اش به موفقیت رسیده باشد.
در حقیقت بیراه نیست اگر بگوییم حضور بازیگر خارجی در فیلم‌های ایرانی تاکنون تنها و تنها بهانه بوده برای جلب‌نظر تماشاگران. این امر حتی در سینمای قبل از انقلاب هم مصداق دارد و به‌رغم این‌که در آن سال‌ها درهای سینما برای حضور غربی‌ها بازتر بود و همه‌ساله در جشنواره‌های سینمایی‌مان شاهد حضور ستارگان رده بالای بین‌المللی بودیم، اما حتی در آن زمان نیز حضور بازیگر خارجی در سینمای ایران شکل درستی نداشت.
شاید بشود گفت که حضور آنتونی کوئین در فیلم کاروان‌ها تنها موردی است که می‌بینیم یک ستاره بین‌المللی در فیلمی ایرانی حضور یافته است، اما وقتی درنظر می‌آوریم که این فیلم را جیمز فارگو ساخته و تنها چیزی که آن را به ایران پیوند می‌زند، این موضوع است که فیلم در ایران فیلمبرداری شده؛ می‌بینیم که فرض اولیه‌مان چندان هم بیراه نبوده و تاکنون سینمای ما در جلب و جذب ستارگان درخشان خارجی ناتوان بوده است. این امر حتی در فیلم الماس ٣٣ کارگردان پروسواس و کمال‌گرای سینمای یاران، داریوش مهرجویی هم دیده می‌شود و می‌بینیم که او هم مثل دیگر فیلم‌هایی که روی حضور ستارگان غربی مانور داده‌اند، بازیگر بی‌نام‌ونشانی را به کار گرفته که تنها تفاوتش با سیل علاقه‌مندان بازیگری وطنی‌پوست روشن و موی بورش است.
بهانه در سال‌های اخیر، اما به ‌نظر می‌رسد استفاده از بازیگر خارجی تنها و تنها بهانه‌ای است برای عبور از محدودیت‌ها و خوش‌آب‌ورنگ‌کردن فیلم. چنین می‌شود که در فیلم‌هایی چون تگزاس، من سالوادور نیستم، خانم یایا و بی‌شمار فیلم دیگر از بازیگرانی استفاده می‌شود که نه نامی و اشتهاری دارند و نه به گواهی فیلم روی پرده بازیگرند!
بیراه نیست اگر بگوییم پنه‌لوپه کروز و خاویر باردم در فیلم همه می‌دانند و بره نیس بژو و طاهر رحیم در فیلم گذشته، هر دو فیلم از اصغر فرهادی و ژولیت بینوش در کپی برابر اصل عباس کیارستمی معروف‌ترین و موفق‌ترین بازیگرانی هستند که در سینمای ایران کار کرده‌اند. اما نگاه اندکی عمیق‌تر به این دو فیلم حکایت از این می‌کند که به دشواری بتوان اینها را فیلم ایرانی دانست.
علاوه بر اینها، البته بازیگران شناخته‌شده دیگری نیز در سینمای ایران کار کرده‌اند، اما تفاوت و فاصله آنها با باردم و کروز و بژو چنان نجومی است که ناچاریم یک‌بار دیگر تکرار کنیم پیش از شایعه هنوز تاییدنشده حضور ستاره سریال عشق ممنوع در سریال آقازاده سینما و تلویزیون ایران در استفاده از ستارگان بزرگ دیگر ناکام بوده است.
لبنانی‌ها

البته دارین حمزه لبنانی که در فیلم‌های کتاب قانون، فرشتگان قصاب، ٣٣روز و شکارچی شنبه بازی کرده، بازیگری شناخته‌شده در تراز سینمای دنیای عرب‌زبان محسوب می‌شود. اشتهاری که البته درنهایت پای او را از سینمای ایران برید. دارین حمزه به ‌خاطر بازی در یکی دو سکانس که از نظر قوانین حاکم بر سینمای ایران قابل قبول نبود، مورد انتقادهای فراوانی از جانب رسانه‌هایی خاص قرار گرفت تا درنهایت فیلمسازان وطنی پذیرفتند دندان طمع حضور او را در فیلم‌هایشان بکنند! دیگر بازیگر لبنانی سینمای ایران لوریت حینو است که در فیلم گام های شیدایی حمید بهمنی بازی کرده. لوریت حینو تاکنون بیش از ٢٥ فیلم و سریال لبنانی در کارنامه دارد. جالب این‌که پیش از او قرار بود دارین حمزه این نقش را بازی کند، اما حضورش در فیلم ها و مراسم به‌زعم کارگردان فیلم غیراخلاقی، باعث این جایگزینی شد.
دیگر معروف‌ها

الیسا کاچر بازیگر اهل روسیه فیلم استرداد و دیا میرزا بازیگر هندی فیلم سلام بمبئی دیگر بازیگران شناخته‌شده خارجی سینمای ایران هستند. الیسا کاچر پیش از بازی در استرداد علی غفاری حدود ١٥ فیلم سینمایی روسی در کارنامه داشت و در کشورش بازیگری شناخته شده قلمداد می شد که در اوکراین، بلاروس و آذربایجان هم بازیگری را تجربه کرده بود.

دیا میرزای هندی هم با این ادعا به فیلم سلام بمبئی اضافه شد که یک سوپراستار است. دلیل سوپراستار محسوب‌شدن او هم از نگاه قربان محمدپور این بود که دیا میرزا در فیلم های بسیاری درکنار بازیگران سرشناس بالیوود مثل آمیتاب پاچان، سلمان‌خان و آیشواریا رای بازی کرده بود. اما این واقعیت که نقش‌های او همه نقش‌های فرعی بود، سطح واقعی او را در بالیوود نشان می‌دهد.

دیگر بازیگر هندی سال‌های اخیر سینمای ایران هم ایشا گوپتا بازیگر دختر شیطان است؛ که البته حرف و حدیث‌هایی که اخیرا درباره‌اش منتشر شده، او را تبدیل به یکی از اسمشونبرهای سینمای ایران کرده است!
همسایه ستاره‌پرور

یک زمانی در سینمای ایران یک ستاره ترک بود به ‌نام فخرالدین- که با زنده‌یاد ناصر ملک‌مطیعی همکاری‌های زیادی داشت.

بعد از او تا مدت‌ها سینمای ترکیه در ایران حضوری نداشت، تا این اواخر که برای فیلم جن زیبا، مهرداد فرید نورگل یشیل‌چای را انتخاب کرد که با بازی در سریال حریم سلطان نامی آشنا برای تماشاگران ایرانی بود.

حالا با تصمیم عنقا و توفیقی دیگر ستاره محبوب سریال‌های ترکیه‌ای هم پا به سینما و تلویزیون ایران می‌گذارد، البته با این امید که ناکامی‌های دیگر خارجی‌ها در سینمای ایران گریبانگیر او نشود. نتیجه اما هرچه باشد، فعلا تاکنون انتخاب سازندگان آقازاده سرشناس‌ترین خارجی سینما و تلویزیون ایران است.