بزرگنمايي:

آریا بانو -
شمس العماره، زیبای کهنسال تهران 4
٧
٠
همگردی / پیش از آنکه پهلوی ها برج آزادی را در غرب تهران تبدیل کنند به نماد پایتخت، شاید بتوان گفت عمارت خورشید یا شمس العماره نماد تهران بود. بنایی که از نخستین بناهای بلند مرتبه تهران است و در عصر قاجار در کنار کاخ گلستان ساخته شد تا شاه و زنان حرمسرا از فراز آن پایتخت را نظاره کنند. امروز شمس العماره میان همهمه ساخت و ساز برج ها و ساختمان های سر به فلک کشیده شاید مجالی برای جلوه فروشی در شهر نداشته باشد، اما بازدید از آن با جزییات زیبا و دیدنی معماری، در دنیای ساختمان های کامپوزیتی امروز، لطفی مضاعف است که نصیب گردشگران می شود.
سلطان صاحبقران وقتی پایش به اروپا باز شد، چیزهای زیادی از فرنگ با خود سوغات آورد تا تهران را هم شبیه فرنگستان زیبایی کند که دل از او ربوده بود. از لباس های زنان حرمسرا تا کمیرا (دوربین) و در حوزه شهرسازی هم که قلب همایونی اش پیش ساختمان های مرتفع پاریس مانده بود و می خواست تهران هم بنایی بلند مرتبه داشته باشد و چشم اندازی که شاه بتواند دارالخلافه را از آن نظاره کند. همین شد که دستور داد در تا در جوار عمارت بادگیر در محوطه کاخ گلستان، شمس العماره را بنا کنند. بنایی که هنوز هم در مقابل بسیاری از عمارت ها و بناهایی که بعد از آن ساخته شد، حرف زیادی برای گفتن دارد.
آن روزها از خزانه مملکت برای ساخت شمس العماره 40 هزار تومان برداشت شد. طرح و نقشه بنا را دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک تهیه کرد و علی محمد کاشی که در عصر ناصری از مشهورترین معماران بود وظیفه ساخت آن را به عهده گرفت. معماری شمس العماره آنقدر با ظرافت و جزییات بیشمار است که بر شمردن آن در قالب کلمات کاری عبث به نظر می رسد. آینه کاری ها و گچ بری ها تمام فضای داخلی عمارت را تبدیل به محیطی باشکوه کرده اند و کاشی کاری ها و آجرکاری های ظریف دل از تماشاچیان بیرون عمارت می برند.
شمس العماره اما یک ساعت پر ماجرا هم دارد که ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه هدیه داده است. ساعتی که همان سال ها بر فراز شمس العماره قرار گرفت تا تهرانی ها را از گذر زمان آگاه کند، هر چند تهران آن روزها آنقدر آرام بود که صدای آونگ این ساعت کاخ نشینان و اهالی محلات اطراف را زا براه کرد تا جایی که شاه دستور داد کاری کنند که صدایش کمتر شود، اما کاری کردند که عقربه هایش برای همیشه ایستاد. حالا چند سالی است که مدیران کاخ در پی تعمیر و راه اندازی دوباره عقربه ها هستند، اما هنوز مانده تا صدای این ساعت دوباره در شهر بپیچد.