بزرگنمايي:

آریا بانو -
6 سنت عجیب مراقبت از مو در سراسر جهان


از تراشیدن و شِکری کردن تا فر کردن، انتخاب‌ها برای آراستن موهای سر و یا صورت متنوع است. با نگاهی دقیق‌تر به افراد می‌توان وابستگی یا ضدیت آن‌ها بافرهنگ و خصیصه‌های آن‌ها را دریافت. با توجه به تاریخچه مراقبت از مو، انتظارات زنان و مردان و تغییر تدریجی المان‌های زیبایی مو، می‌توان مسیر این تغییرات را ردیابی کرد. خبر خوب اینکه جهان سرشار از الهامات است. در اینجا به چند مورد از عادات و سنت‌های مراقبت از مو در سراسر جهان اشاره می‌کنیم. شنیدن داستانی که در ورای این سنت‌ها قرار دارند خالی از لطف نیست.
قدمت رنگ کردن موها به درازای تمدن بشری بازمی‌گردد
بشر از زمان‌های گذشته موهای خود را رنگ می‌کرده است. در گذشته افراد از گیاهان طبیعی مانند حنا و زردچوبه و حتی حشراتی مانند حلزون با جوهر قرمز استفاده می‌کردند. ساکنین سلتیک برای سفید کردن موهای بلوند خود از آهک استفاده می‌کردند و حالتی آسمانی به خود می‌بخشیدند. موهای بلوند در یونان نیز مد بود اما رومی‌ها موهای بلوند را نشانی از بدکار بودن تلقی می‌کردند.
طی سده‌ی 1600 در اروپا، سرب، سولفور و آهک تأثیری سریع در رنگ کردن موها داشت.(گاهی افراد به خاطر سمی بودن این مواد جان خود را از دست می‌دادند). زنان قبیله هیمبا در شمال نامیبیا، موها و پوست خود را با استفاده از اوتیزجه که خمیری ساخته‌ شده از خاک معدنی سرخ و چرب است به رنگ قرمز درمی‌آورند. رنگ‌های خاکستری روشن طی ده‌ها سال به‌عنوان سبکی در رنگ مو در جهان مورد استفاده قرارگرفته است. رنگ کردن انتهای موها نیز به‌صورت دوره‌ای صورت می‌گرفت.
موهای بلند و معنویت
برخی فرهنگ‌ها در اقصی نقاط جهان به دلایلی هیچ‌گاه موهای خود را کوتاه نمی‌کنند. این افراد شامل بومیان شمال آمریکا می‌شود که به اعتقاد برخی از آن‌ها کوتاه کردن موها به‌ منزله‌ی قطع ارتباط با جریان افکار یا ارتباط با قدرت بالاتر است. موهای بلند به اعتقاد سایر بومی‌های شمال آمریکا نشانه ایستادگی است. آمیش‌ها معتقدند که انجیل آن‌ها را از تراشیدن موها به‌ منظور متفاوت شدن از همسایگان بی‌دین خود منع کرده است. عابدان سیک در هندوستان نیز همین اعتقاد را دارند: هیچ زن و مردی نباید موهای خود را کوتاه کند. این‌یکی از 5 کاکار آن‌هاست، یعنی سمبل‌های مشهود این دین. کاکار دیگر دو بار شانه زدن موها در روز است که کانگا نامیده می‌شود. برای مرتب نگه‌داشتن موها، آن‌ها موهای خود را در بالای سرجمع می‌کنند.
موهای بافته‌ شده به سبک ورزشی و کلاف‌های باریک
این سبک موهای بافت شده راستافارها را از غیر راستافاری ها جدا می‌کند (فرقه راستافار در کشور جاماییکا). نگه‌ داشتن طبیعی بدن یکی از اعتقادات این فرقه است و موهایی که معمولاً از فرایندهای مصنوعی به دور باشند اغلب به شکل این بافت درمی‌آیند. طبق تفسیر راستافاری ها از انجیل، این‌گونه بافت مو اغلب آن‌ها را بصورت سمبولیک به سامسون متصل می‌کند، کسی که موهایش منبع قدرت اوست.
این سبک مو دارای تاریخچه‌ای قدیمی است و به دوران باستان در عصر جزیره کرت بازمی‌گردد، یعنی 3600 سال قبل. موهای بعضی از مصریان مومیایی‌شده همانند جنگجویان ازتک به این شکل بافته‌ شده بود. این مسئله امروزه نیز بحث‌ برانگیز شده است، کسانی که موهای خود را به این شکل می‌بافند گویی موهای خود را شانه نکرده‌اند و حتی در چند پرونده قضایی راجع به اختیارات مردم درباره این سبک مو صحبت شده است. در حقیقت دادگاه فدرال آمریکا با عنوان اینکه آرایش مو جنبه طبیعی سیاه‌پوست بودن نیست، استخدام افراد با این سبک مو را در ادارات دولتی منع کرده است. سرانجام در شهرهایی مانند نیویورک و کالیفرنیا ریشه‌های چنین تبعیضاتی از بین رفته و افراد با هر آرایش مویی می‌توانند وارد محیط کار شوند.
تراشیدن موهای سر عادتی در آرایش موهاست که در سراسر جهان‌ دیده می‌شود
گاهی اوقات تراشیدن موهای سر به خاطر زیبایی است، گاهی به خاطر تطهیر و گاهی هم برای آیین گمنامی. زنان ماسای در تانزانیا و کنیا موهای خود را می‌تراشند و در عوض خود را با جواهرات زینت می‌کنند. یکی از استانداردهای زیبایی این زنان براق بودن کف سرشان است. مردان و کودکان مؤنث هندی برای خلوص در مراسم تراشیدن موهای سر که چوداکارانا نامیده می‌شود شرکت می‌کنند و بزرگ‌ترها موهای خود را در عوض آمرزش به معبد هدیه می‌کنند. در حقیقت بیشتر راهبان و راهبه ها هر 15 سال یک‌بار موهای خود را می‌تراشند. تراشیدن موهای سر سنتی جهانی برای سربازان نیز هست.
به هم بافتن موها چیزی فراتر از یک سبک موی زیباست
بافتن موهای سر و ریش یکی از اولین هنرهای انسان‌های نخستین بوده است. موهای بافته‌ شده و مزین، نشان‌ دهنده‌ی رفاه است، زیرا بافت آن‌ها زمان زیادی می‌برد و در میان آن‌ها از جواهرات و گل استفاده می‌کنند. موهای ساده‌ی بافته‌ شده نشان‌ دهنده‌ی قشر کارگر است، زیرا باعث می‌شود که حین کار موها روی صورتشان نریزد.
بافت سه‌ شاخه‌ای در میان قبایل آمریکای شمالی نشانه‌ی مقاومت یا یکی بودن افکار است. در دوران سلسله مانچو در چین، شالی‌کارها موهای خود را می‌بافتند و بعدها نیز سعی کردند پس از انقراض سلسله مانچو این سبک مو را حفظ کنند. بافت مو در میان زنان سیاه‌پوست با فرهنگ آن‌ها تلفیق‌ شده است، هرگونه آرایش مو که در آن‌ها از موهای بافته‌ شده استفاده شود، نشان‌دهنده باهم بودن آن‌ها و ریشه اجتماع موقت آن‌هاست. در زمان خرید و فروش برده‌ها، صاحبانشان برای از بین بردن هویت و انسانیت آن‌ها، موهای برده‌ها را می‌تراشیدند. در همین دوران نیز بافتن موها نشانه رفتن به‌سوی آزادی بود.
مو به‌ عنوان سرپوشی در مراسم تشریفاتی
کلاه‌ها همیشه در طول تاریخ و در کشورهای مختلف وجود داشته‌اند. اگر وارد یک مغازه کلاه‌فروشی شوید می‌توانید شاهد انواع کلاه‌ها باشید که در طراحی برخی از آن‌ها از موی سر استفاده‌ شده است. مثلاً زنان میااو در جنوب چین در برخی مراسم‌های ویژه از موهای بلند و پهنی به‌عنوان سرپوش استفاده می‌کنند و به طرز خاصی موهای خود را دور آن می‌بافند. اغلب از کتان و سایر پارچه‌ها برای تزیین استفاده می‌کنند. گاهی اوقات نیز برای بزرگداشت نیاکان خود، موهای خود را به شکل قدیمی می‌آرایند.
در برخی شهرها روی موهای عروس را با نقره تزیین می‌کنند. قدمت پیچیدن مو به دور سر به 2000 سال پیش بازمی‌گردد. دختران در فستیوال تابستانه شامان در تبت برای احترام به خدای کوهستان و درخواست سلامتی و محصول خوب، از مهره‌های مرجانی بزرگ برای تزیین موهای خود استفاده می‌کنند.