بزرگنمايي:

بانو نیوز -
زنان , ضمن عقد ازدواج ,سند ازدواج" src="/Uploads/News/20180128104345886.jpg" alt="حقوق زنان , ضمن عقد ازدواج ,سند ازدواج" />
حقوق زنان در قوانین ایران همواره محل بحث و جدل بوده است. فارغ از مسائل حاشیه ای، در این مطلب قصد داریم آن دسته از شروط ضمن عقد را که در اصلاح عرف جامعه به نفع خانم هاست و باید در عقدنامه ذکر شود بررسی نموده ایم .
شروطی که در قباله های ازدواج مندرج است به قرار زیر است:
1- ضمن عقد ازدواج زوج شرط نموده که هرگاه طلاق به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسرداری یا سوءاخلاق و رفتار او نباشد، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.
2- ضمن عقد نکاح، زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروحه ذیل با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز دادگاه پس از انتخاب نوع طلاق خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول کند (یعنی اگر زن مهریه خود را ببخشد زن وکالت خواهد داشت این بخش را به جای شوهرش قبول کند). این موارد عبارتند از:
الف - استنکاف شوهر از دادن نفقه به مدت 6 ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تأدیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت 6 ماه ایفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.
ب - سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل نماید.
ج - ابتلای زوج به امراض صعب العلاج، به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره انگیز باشد.
د - جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد. (منظور جنون ادواری است)
هـ - عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح، منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد. (مثلا زوج گدایی کند)
و - محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات 5 سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که مجموعا منتهی به 5 سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازت در حال اجرا باشد. در تمام این موارد، در صورتی حق طرح دعوای طلاق برای زن ایجاد می شود که حکم قطعی محکومیت شوهر صادر شود و مرد در زندان باشد.
ز - ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری است که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار نماید.
ح - زوج، زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند (تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است) و یا 6 ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت کند.
ط - محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.
ی - در صورتی که پس از گذشت 5 سال، زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزندنشود.
ک - در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
هـ - زوج بدون رضایت زوجه همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه بین همسران خود به عدالت رفتار ننماید.
شایان ذکر است که این شروط با الهام از مواد 8 و 16 قانون حمایت خانواده (1353) نوشته شده اند که در آن مواد شروط مربوط به تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش و اختیار همسر دوم توسط مرد گنجانیده شده بود.
زنان , ضمن عقد ازدواج ,سند ازدواج" src="/Uploads/News/20180128104346497.jpg" alt="حقوق زنان , ضمن عقد ازدواج ,سند ازدواج" />
شرط تکمیلی که طرفین می توانند در عقد نکاح ذکر نمایند:
شرط تحصیل
اگرچه حق تحصیل از حقوق اساسی هر فرد است و نمی توان از تحصیل افراد جلوگیری کرد اما برای پرهیز از مشکلات احتمالی در این زمینه، عبارت زیر برای درج در سند ازدواج پیشنهاد می شود:
زوج، زوجه را در ادامه تحصیل تا هر مرحله که زوجه لازم بداند و در هر کجا که شرایط ایجاب نماید مخیر می سازد.
شرط اشتغال
مطابق قانون اگر شغل زن منافی با مصالح خانواده یا حیثت شوهر یا زن باشد، مرد می تواند همسر خود را از آن شغل منع کند. با توجه به اینکه امکان تفسیرهای مختلف از این متن قانونی وجود دارد، گنجاندن عبارت زیر در سند ازدواج پیشنهاد می شود:
زوج، زوجه را در اشتغال به هر شغلی که مایل باشد، در هر کجا که شرایط ایجاب نماید مخیر می کند.
جواز خروج از کشور
ج) شرط وکالت زوجه در صدور جواز خروج از کشور
مطابق قانون گذرنامه، زنان متأهل فقط با اجازه کتبی همسر خود می توانند از کشور خارج شوند. با توجه به اینکه این مسئله در عمل مشکلات فراوانی را ایجاد می کند، عبارت زیر به منزله شرط در حین عقد ازدواج پیشنهاد می شود:
زوج به زوجه، وکالت بلاعزل می دهد که با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر، از کشور خارج شود. تعیین مدت، مقصد و شرایط مربوط به مسافرت به خارج از کشور به صلاحدید خود زن است.
شرط تقسیم اموال موجود میان شوهر و زن پس از جدایی
مشابه چنین شرطی در سندهای ازدواج کنونی وجود دارد ولی تحقق آن منوط به عدم درخواست زن برای جدایی، یا تخلف نکردن زن از وظایف زناشویی خود و یا نداشتن رفتار و اخلاق ناشایست بوده و احراز این موارد نیز برعهده دادگاه است. برای ایجاد شرایط مساوی تر میان زن و شوهر در این خصوص، گنجاندن عبارت زیر در سند ازدواج پیشنهاد می شود. (یادآوری این نکته ضروری است که برای رسیدن به توافق درخصوص این شرط، در نظر گرفتن حدود عادلانه برای تکالیف مالی مرد - همچون مهریه - از سوی زن مؤثر و منصفانه خواهد بود.)
زوج متعهد می شود هنگام جدایی - اعم از آنکه به درخواست مرد باشد یا به درخواست زن - نیمی از دارایی موجود خود را - اعم از منقول و غیرمنقول که طی مدت ازدواج به دست آورده است - به زن منتقل نماید.
حضانت فرزندان پس از طلاق
در ماده 1169 قانون مدنی قید شده «مادر در نگهداری طفل تا 7 سالگی اولویت دارد و پس از آن حضانت با پدر است» حتی اگر صلاحیت لازم را نداشته باشد. ماده 1170 می گوید: «اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با اوست مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود» در این قانون علیه مادر تبعیض اعمال شده است و در شرایط مشابه چنین حق متقابلی به مادر داده نشده است و صلاح کودک نیز در نظر گرفته نشده است.
برای رفع این نقیصه زن و شوهر می توانند به توافقی درباره حضانت فرزندان برسند. این توافق (با شرط ضمن عقد یا عقد خارج لازم) می تواند به اشکال مختلفی باشد. مثلا می توان متن پیشنهادی زیر را به کار برد:
«زوجین ضمن عقد خارج لازمی توافق نمودنداولویت در حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با مادر خواهد بود.»
یا:
«زوجین ضمن عقد خارج لازمی توافق نمودند حضانت فرزند یا فرزندان مشترک در صورت طلاق با هر کدام از والدین خواهد بود که بنا بر مصلحت طفل باشد. تعیین مصلحت طفل برعهده کارشناس یا داور مرضی الطرفین خواهد بود.»
همچنین می توان اضافه نمود: «و پرداخت نفقه طفل بالمناصفه خواهد بود.»
شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق
مطابق قانون، زن تنها در موارد بسیار خاص می تواند از همسر خود جدا شود، این در حالی است که مرد هر زمان که بخواهد می تواند با پرداخت کلیه حقوق زن، او را طلاق دهد.
از آنجا که زن و شوهر حق انتخاب یکدیگر برای شروع و ادامه زندگی را دارند، منصفانه آن است که در صورت لزوم پایان دادن به زندگی مشترک نیز، این حق انتخاب، برای هر دو وجود داشته باشد. شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق می تواند موجب ایجاد توازن در حق طلاق باشد. یادآوری این نکته ضروری است که برای حفظ توازن، زن نیز می تواند با گرفتن حق طلاق و همچنین تقسیم مساوی اموال، مهریه را تا حدود زیادی کاهش دهد.
درج شرط وکالت مطلقه زوج در طلاق به صورت زیر مطلوب است:
زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می دهد تا زوجه در هر زمان و تحت هر شرایطی از جانب زوج اقدام به مطلقه نمودن خود از قید زوجیت زوج به هر قسم طلاق - اعم از بائن و رجعی و خلع یا مبارات - به هر طریق اعم از اخذ یا بذل مهریه نماید.
مشاوره حقوقی
پرسش: اگر زنی که خود درآمد دارد و با شوهرش زندگی می کند و درآمدش را در زندگی خرج کند، اگر بخواهد عدم پرداخت نفقه توسط شوهرش را در دادگاه ثابت کند چه کار باید انجام دهد؟
پاسخ: باید پس از طرح دادخواست مطالبه نفقه با ارائه شده در دادگاه ثابت کند خرج زندگی را از درآمد خودش تامین می کند.
پرسش: سند ازدواجمان دست همسرم است. الان می خواهم مهریه ام را به اجرا بگذارم و از او جدا شوم، چه کار باید انجام دهم؟
پاسخ: با در دست داشتن شناسنامه و مدارک به دفترخانه ای که ازدواجتان در آن ثبت شده مراجعه و درخواست رونوشت از سند ازدواج کنید.
پرسش: سوء رفتار شوهر نسبت به زن چگونه ثابت می شود و چه چیزهایی جزء سوء رفتار حساب می شود؟
پاسخ: سوء رفتار در مقابل حسن معاشرت است که مورد تاکید قانونگذار در ماده 1103 قانونمدنی است. آزارهای جسمی و روحی به نحوی که عرفا غیرقابل تحمل باشد از مصادیق سوء رفتار است و تشخیص آن به نظر دادگاه است و هر یک از آنها باید با دلائل شرعی و قانونی به دادگاه ارائه شود و صرف ادعا پذیرفته نیست.
پرسش: اگر زن نداند که مرد چه اموالی دارد (غیر از منزلی که در آن زندگی می کند و ماشینی که دارد) و نتواند به دادگاه معرفی کند مهریه او به چه صورت پرداخت می شود؟
پاسخ: در صورتی که مرد اعسارش به دادگاه ثابت شود، مهریه زن قسط بندی می شود ولیکن زن هر وقت از ایشان اموالی پیدا نماید می تواند به اجرای احکام معرفی کند تا نسبت به دریافت نقدی مهریه اقدام شود.
پرسش: اگر زن درخواست مهریه کند و مرد عمدا پرداخت نکند، زن می تواند تمکین نکند؟
پاسخ: خیر، اگر زن از همسرش تمکین خاص (زناشویی) داشته دیگر نمی تواند تمکین را منوط به پرداخت مهریه نماید. درخصوص مهریه هم پس از مطالبه مهریه توسط زن، دادگاه بررسی های لازم را انجام می دهد و حکم به پرداخت نقدی یا قسطی مهریه می کند و مرد در صورت توانایی مالی نمی تواند عمدا از پرداخت مهریه شانه خالی کند.
پرسش: دختر باکره ای که مهریه اش عندالاستطاعه می باشد می تواند از حق حبس استفاده کند؟
پاسخ: در مهریه عندالاستطاعه مرد باید توانایی مالی پرداخت مهریه را داشته باشد، لذا در این نوع مهریه اگر زوج توانایی پرداخت نداشته باشد حق حبس برای خانم وجودندارد.
پرسش: آیا زن می تواند مهریه خود را از پول دیه تقاضا کند؟
پاسخ: در مهریه عندالاستطاعه مرد باید توانایی مالی پرداخت مهریه را داشته باشد لذا در این نوع مهریه اگر زوج توانایی پرداخت نداشته باشد حق حبس برای خانم وجود ندارد.
پرسش: نفقه خانم خانه دار به چه صورت محاسبه می شود؟
پاسخ: نفقه زن بستگی به شئونات خانوادگی و عرف و عادت دارد و قاضی پس از بررسی های لازم نفقه را تعیین می کند. البته ذکر این نکته مهم است که نفقه زمانی به زن تعلق می گیرد که زن در تمکین شوهرش باشد.
پرسش: حدود یک ماه و نیم است که برگه طلاق خود را از دادگاه گرفته ام و می خواهم بروم به محضر تا صیغه طلاق جاری شود ولی شوهرم حاضر به آمدن نیست، چه اقدامی مناسب است؟
پاسخ: دفتر ثبت طلاق مراتب عدم حضور زوج را به دادگاه اعلام می کند و پس از اجرای صیغه طلاق توسط دادگاه دستور ثبت و اعلام آن به دفتر ثبت طلاق صادر می شود.
منبع:مجله دنیای زنان