بزرگنمايي:

بانو نیوز -
بنیاد سینمایی فارابی به عنوان مهمترین نهاد زیرمجموعه سازمان سینمایی سالهاست براساس ضوابط خاص خود از فیلمسازان به گونه های مختلف از شراکت در تولید گرفته تا اعطای وام و خرید حقوق اثر حمایت می کند.
روند و تعریف وام های سینمایی در این سالها بدین شکل است که تهیه کننده تقاضای وام می کند، اگر فیلم توانست هزینه خود را برگرداند که قسط هایش را در روالی معین پرداخت می کند و اگر هم نتوانست، مدیران سینمایی اجازه انتشار نسخه ویدئویی فیلم را نمی دهند تا تسویه حساب صورت گیرد.
این روند اصلی وام های سینمایی در طول این سال هاست؛ وام هایی که حالا پس از گذشت سالها نه تنها به روند و تسهیل در فیلمسازی کمکی نکرده اند که حتی در مواقعی به مشکل جدیدی برای فیلمسازان تبدیل شده اند.
سال گذشته به منظور افزایش تعداد وام گیرندگان و شفافیت در نحوه اجرای حمایت ها و همچنین تغییر شیوه های پرداخت تسهیلات به پروژه های سینمایی، تفاهم نامه ای با صندوق اعتباری هنر امضا شد. در طرح جدید بانک های دولتی و خصوصی نیز با مشارکت در تولید تعدادی پروژه ها تلاش کردند تا در چرخه اقتصادی سینما نیز حضور پیدا کنند. حضوری که در بسیاری موارد با شکست های تجاری مواجه بود. با این اوصاف هیچ تهیه کننده‌ مستقلی این کار را انجام نمی‌ دهد. در سالهای گذشته هم همین شرایط بوجود آمد و برخی از تهیه کنندگان با توجه به عدم فروش مناسب فیلم به دلیل شرایط و فضای بد اکران نتوانستند وام‌ های خود را به بانک ها بازپرداخت کنند. با این اوصاف فارابی هم ناخواسته فیلمسازان را به سمت تهیه آثار سخیف و بفروش هدایت می‌کند و احتمالا کم کم با این روند سینمای فرهنگی از بین می رود.
این سوال پیش می آید بنیاد سینمایی فارابی که بازوی اجرایی سازمان سینمایی است، آیا قرار است به فیلمسازان کمک و یاری برساند یا با شرایط ارائه وام امکان فعالیت فرهنگی را از آنان سلب کند؟! با توجه به اینکه جذب سرمایه بسیار طاقت فرساست و این نوع تسهیلات به تهیه‌ کننده هیچ کمکی نمی‌ کند و او را از ادامه راه باز می‌ دارد. هرچند نمی توان منکر این شد که عدم تعهد برخی فیلمسازان در بازپرداخت وامها زمینه ساز سیاستگذاریهای پیشگیرانه جدید شده است.با این حال پس از انتشار فهرست وام گیرندگان از فارابی و موسسه رسانه های تصویری و مرور برخی نامهای کم اهمیت و فیلمهایی که علی رغم دریافت رقمهای کلان،برگشت سرمایه نداشته اند،این پرسش شکل می گیرد که چرا در این راه و اعطای وام عملکرد کارشناسانه ای صورت نگرفته است.البته نمی خواهیم منکر وجود سینمای هنری و برخی فیلمهایی شویم که به رغم کم تماشاگر بودن،از ارزشهای سینمایی برخوردارند،اما نمونه هایی در فهرستهای منتشر شده وجود دارند که نه ارزش هنری دارند و نه تماشاگر عام آنها را می پسندد.
بانی فیلم به همین انگیزه در گزارش حاضر به در گفت وگو با چند تن از سینماگران پرداخته که در ادامه می آید.
***
جمال شورجه:
بهتر است فارابی خودش را درگیر امور مالی نکند
جمال شورجه یکی از سینماگرانی بود که سال گذشته برای فیلم «اعتراف» به کارگردانی احمد کاوری از بنیاد سینمایی فارابی وام گرفت.
این فیلمساز به بانی فیلم گفت: اینکه حقیقتاً وامها به چه فیلم هایی تعلق گرفته و اینکه مثلا بنیاد سینمایی فارابی چه سیاست هایی در این باره دارد اطلاع دقیقی ندارم. اما تجربه شخصی خودم این بود که سال گذشته برای فیلم «اعتراف» به کارگردانی احمد کاوری از بنیاد سینمایی فارابی وام دریافت کردم و خرج تسهیلاتی شد که برای این فیلم لازم بود. طبق روال فیلمنامه را ارائه دادیم تا خوانده شود و در نهایت وامی به این پروژه اختصاص داده شد، ولی اینکه در کم و کیف بقیه کارها قرار بگیرم خیلی نمی توانم نظر بدهم. «اعتراف» یک فیلم طنز- اجتماعی با لایه هایی از ریشه امنیتی است. قطعاً فارابی دنبال سیاست هایی است که متناسب با آن سیاست ها وامها را به فیلم های مختلف بدهد. شورای تسهیلات در بنیاد سینمایی فارابی وجود دارد که زیر نظر بخش فرهنگی به مدیریت آقای نقاش زاده فعالیت می کند. در این بخش برای اعطای وام به فیلمنامه هایی که می خواهند از تسهیلات بهره ببرند، دقت های لازم و کار کارشناسی دقیق را انجام می دهند. خصوصاً با حساسیتی که آقای نقاش زاده در امر فیلمنامه و محتوا و رویکرد فیلمنامه دارد و اینکه این فیلمنامه ها بازگشت سرمایه را بتواند پاسخ بدهند،بی تردید وامها به روش درستی تزریق می شوند. این فیلمها هم عموما به لحاظ اقتصادی، معنا و محتوایی به سینما کمک می کنند. قاعدتاً یک سری فرمولهایی در این شورا برای خودشان دارند و اعمال می کنند.سابق هم هر شورای مشابهی که می خواستند تسهیلات بدهند براساس یک قواعد و قانونی عمل می کردند. هرچند یک مقدار سلیقه ها و نظرات شوراها با هم متفاوت بود و این امری طبیعی است. قاعدتاً هم باید این طور باشد فیلم هایی را بنیاد سینمایی فارابی کمک و حمایت می کند که به اقتصاد سینما کمک کند و هم محتوای مناسبی داشته باشد و این فرمول را باید رعایت کند. شاید کم و بیش بنا به سلیقه هایی یک مقدار حساسیت ها نسبت سوژه ها بیشتر یا کمتر باشد. یا به عبارتی روی اینجور موارد مثلاً نظراتی داشته باشند که طبیعی است. نمی شود گفت همه وامهایی که داده شده سوخت رفته اند. دولت های مختلف به خیلی فیلم ها وامهایی داده اند که پاره ای موفق و پاره ای ناموفق بودند. در واقع اما قاعدتاً باید از آثاری حمایت شود که هم تماشاگر جذب کند هم محتوای مناسبی داشته باشد.
کارگردان «سی و سه روز» با مثبت ارزیابی کردن مشارکت بانک‌ها در این زمینه بیان داشت: به نظرم عاقلانه است که بنیاد سینمایی فارابی، خودش را درگیر طلب و بدهی ها نکند. البته بخشی از هزینه ها را بنیاد فارابی وام می دهد. از درصدی که بالاتر باشد صندوق هنرمندان را معرفی می کند. باز اصل ماجرا معرفی از طرف بنیاد فارابی است؛ به عبارتی همچنان در بررسی فیلمنامه و ایجاد شورای تصمیم گیرنده تسهیلات در واقع بنیاد فارابی نقش دارد. در کل اما اگر خودش را درگیر امور مالی نکند،به نظر می رسد فرمول بهتری باشد. هر چند تا درصدی را بنیاد فارابی در ازای چکی که از تهیه کننده یا سرمایه گذار دریافت می کند تسهیلات را واگذار می کند. منتها مبالغ پایین و مبالغ بالا را به صندوق هنرمندان معرفی می کند. در آنجا هم تدابیر لازم را در نظر می گیرند و بانک کارآفرین متولی این امر هست و این وامها را با تضامین لازم به تهیه کننده یا سرمایه گذار اختصاص می دهند.
***
امیر سمواتی:
فارابی تجدید نظری جدی در روند اعطای وامهایش داشته باشد
امیر سمواتی قبلاً فیلمی به صورت مشارکت با فارابی ساخته است.
تهیه کننده فیلم «دربند» درباره اینکه چرا وامها به فیلم هایی تعلق می گیرد که فروش شان پایین است، به بانی فیلم گفت: اصلاً اینطور نیست که مبنای ساختن فیلم در سینمای ایران صرفاً فروش باشد. این حرف غلطی است که یک سری سوء استفاده می کنند و می گویند.شما نگاهی به فیلم هایی که نمی فروشد بیندازید. بعضی ها جرأت ندارند با خانواده هایشان به تماشای این فیلم ها بنشینند. طبیعتاً جاهایی مثل بنیاد فارابی باید وامهایی بدهد و فیلم هایی ساخته شود که حرفی برای گفتن داشته باشد. اینکه عده ای در این دولت دارند یک فیلم را پروپاگاندا می کنند که فلان فیلم انقدر فروخته و …، ببینید به فرهنگ کشور چه آسیب وحشتناکی می زند. روندی که الان وجود دارد شرایطی ایجاد خواهد کرد که مطمئن باشید سینماهایمان را به محیطی غیر از محل نمایش فیلم تبدیل می کند، وگرنه با این شرایط اقتصادی فیلمسازی دیگر جواب نمی دهد. نگاه کنید امسال آن دسته فیلم هایی که حرفی برای گفتن داشتند، اجازه اکران پیدا نکردند. وقتی هم به زور سازندگان،آن هم در تایمی بد و با سالن محدود اکرانشان می کنند، می گویند دیدید نفروخت! این شرایطی است که سازمان سینمایی امروز برای فیلم ها درست کرده. مراکزی را درست کردند به نام هنر و تجربه، و اندیشه را از سینما جدا کرده و به گوشه ای بردند که هر کسی می خواهد حرفی بزند همانجا بزند.گویی بقیه فیلمها بویی از هنر و تجربه نبرده اند! متأسفانه یک سری هم دارند با ساخت فیلم به عنوان بفروش از شرایط فعلی سوء استفاده می کنند. در چند سال اخیر فیلمهایی محدود داشتیم که حرفی برای گفتن داشته باشند و تعدادشان به انگشتان دست هم نمی رسد، چون اجازه نمی دهند در فضایی باز فیلمسازی دنبال شود. نگاه کنید آدمهایی که تفکرات کاملاً چیپ و مبتذل دارند، الان اسم ساخته هایشان را گذاشته اند بفروش. به نظرم برای نجات از این وضع، بنیاد سینمایی فارابی مردانه وسط بیاید و تجدید نظری جدی در روند اعطای وامهایش داشته باشد؛وگرنه بزودی فرهنگمان را دو دستی تقدیم کشورهای غربی خواهیم کرده و بهترین کار صرفا این خواهد بود که فیلم های خارجی را برای اکران بیاورند.
کارگردان «باغ قرمز» در خصوص مشارکت بانک‌ها در این زمینه افزود: تا زمانی که فارابی بودم، هم وام گرفتم و هم وام را پس دادم و مشارکت در تولید فیلم هایم نیز بوده که منطقی انجام شده است. البته درباره جزییات این فرآیند جدید اطلاعی ندارم، اما در فرآیند قبلی بنیاد فارابی این ایراد را داشت شوراهایی که خودشان در حیطه سینمایی اطلاعات ندارند، هر حرفی می زدند باید اجرا می شد و این شیوه متأسفانه اشکالاتی داشت.
او ادامه داد:یادم هست فیلم «دربند» را می خواستیم بسازیم اول مشارکت کردند، ولی بعد از آن محکوم مان کردند که مدیریت را بلد نیستم و قراردادشان را فسخ کردند. اما بعد از آن دیدند که فیلم خوب از آب درآمد و گفتند ما هستیم! اغلب اعضای این شوراها کارمند هستند و طبعا وقتی قرار باشد راجع به فیلمی که 2 میلیارد هزینه اش هست، تصمیم بگیرند،خیلی نظرات دقیقی نخواهند داشت.
***
فرزاد موتمن:
پارتی بازی به قضیه وام گرفتن برای فیلمسازی هم سرایت کرده
فرزاد موتمن بابت فیلم «آخرین بار کی سحر را دیدی» که در واقع تهیه کننده صوری این فیلم بود، از بنیاد فارابی وام گرفته بود.
کارگردان «سراسر شب» در این باره به بانی فیلم گفت: فکر می کنم لیستی که بنیاد سینمایی فارابی و موسسه رسانه های تصویری منتشر کردند،اسم من در آن نبود. تنها مبلغ 100 میلیون بابت فیلم «آخرین بار کی سحر را دیدی» گرفتیم که من در واقع تهیه کننده صوری این فیلم بودم اما به تهیه کننده اصلی این پول تعلق گرفت و فقط قرضش ماند برای من! بعد از 4 سال هنوز تهیه کننده اصلی امضایی نداده که این پول را دریافت کرده است. این نشان می دهد من زیاد جزو وام بگیران حرفه ای نیستم. با توجه به اینکه سینمای ما یک سینمای خصوصی نیست، خیلی طبیعی است که وامهای دولتی گرفته شود. از آنجا که سرتاسر جامعه ما را پارتی در برگرفته، این قضیه هم به سینمای ایران سرایت کرده است. این اتفاق یک جامعه هست و اتفاقی نیست که در سینمای ایران بشود حلش کرد.
کارگردان «هفت پرده» در خصوص وام گرفتن از بانک ها افزود: در این باره باید از تهیه کننده ها سوال کنید و نمی توانم نظری بدهم.
***
مجید جوانمرد:
چرا وامهای کلان فقط به یک عده خاص تعلق می گیرد؟!
مجید جوانمرد اعتقاد دارد: چرا وامهای کلان فقط به یک عده خاص تعلق می گیرد و به افرادی همچون من که سابقه زیادی در سینما دارم چیزی نمی رسد؟!
کارگردان «آدم باش» درباره اینکه چرا وامها به فیلم هایی تعلق می گیرد که فروش شان پایین است، به بانی فیلم گفت: خودم یک تجربه با بنیاد سینمایی فارابی داشتم. وامی که به من تعلق گرفت وام کلانی نبود. در حدود 50 میلیون به عنوان کمک از فارابی گرفتم و در شرایطی اضطراری به این پول احتیاج داشتم تا فیلم «آدم باش» را به اتمام برسانم. متأسفانه فیلم در یک اکران بد با شکست مواجه شد.این برای اولین بار که در تولید یک فیلم شراکت کردم تا بتوانم منبع درآمدی داشته باشم ،اما متأسفانه نتیجه خوبی حاصل نشد. در همان موقع مشکلم را با بنیاد فارابی در میان گذاشتم و خواستم از 50 میلیون وامی که به من تعلق گرفته صرف نظر کنند که موافقت نکردند. حال اینکه تنها درآمدی که از اکران این فیلم عایدم می شد، همین 50 میلیون بود. پیشنهاد دادم رقم را در کار بعدی ام از من کسر کنند اما بنیاد فارابی هیچگونه همکاری نکرد و اظهار داشت اگر وام پرداخت نشود، مجوز نمایش خانگی را باطل و به عنوان گرو نگه می داریم تا وام را پرداخت کنید. بعد از این ماجرا با خودم عهد کردم دیگر از فارابی وام نگیرم، چون شناختی از سابقه سینماگران ندارند، شرایط را درک نمی کنند و سینما را به خوبی نمی شناسند. نمی دانم چرا این وامهای کلان فقط به یک عده خاص تعلق می گیرد و به افرادی همچون من که سابقه زیادی در سینما دارم، تعلق نمی گیرد؟! در کل برخورد درستی با اهالی سینما ندارند. من که 30 سال برای سینمای ایران زحمت کشیده ام اما اجازه ندادند با مدیر بنیاد سینمایی فارابی ملاقات داشته باشم. نامه ای برای مدیر وزارت ارشاد نوشتم و در این نامه اشاره کردم که بعضی از بزرگان سینما وضع اقتصادی بدی دارند.
کارگردان «قافله» در خصوص وام گرفتن از بانک ها افزود: در کل با سینمای دولتی مخالفم. چه فیلمهایی بسازند که پول این وامها در بیاید؟! باید به بخش خصوصی میدان بدهند و سرمایه ای در اختیار تهیه کنندگان بگذارند و کاری به آن نداشته باشند که چه فیلمی می سازند. تهیه کننده و کارگردان فیلمی بسازند که در وهله اول پول و سرمایه اولیه آن برگردد تا بتوانند به فعالیت خود ادامه بدهند. با هرگونه وام که دولت در اختیار سینمای ایران بگذارد، مخالفم؛ به خاطر اینکه از پای بست ویران است. به بخش خصوصی میدان ندادند و کارهای سفارشی را انتظار دارند و پیشنهاد می دهند که سینمای بدنه را به نابودی کشانده است. در ژانر اکشن و اجتماعی کار می کردم و ژانری که همیشه تماشاگران خاص خودش را داشت، اما به این ژانر می گویند سینمای هالیوودی و انقدر به این سینما بی محلی کردند تا نابود شد.
بانی فیلم