آریا بانو - یکی از این تغییرات افت تحصیلی در میان نوجوانان است. نمرات آن‌ها کاهش می‌یابد. علاقه‌مندی به درس کم می‌شود و گاهی اختلال در یادگیری پیدا می‌کنند.
در بسیاری موارد مشاهده می‌شود که او از کلاس و درس و مدرسه منزجر می‌شود. میل به فرار از مدرسه پیدا می‌کند. به بهانه‌های مختلف مدرسه نمی‌رود. همه‌ی این‌ها منجر به برزو درگیریهای خانوادگی و همچنین درگیری نوجوان با خودش می‌شود. گاهی این مسئله بروز لجبازی را در نوجوان تشدید می‌کند. اعتماد به نفس او را کاهش می‌دهد. قدرت انتخابش را در مورد دیگر امور زندگی ضعیف می‌کند. از همه بدتر ممکن است آینده خود را خراب کند.
چه بسیار انسان‌های مستعدی که به دلیل افت تحصیلی در نوجوانی، به جایگاه واقعی خود نرسیدند. انسان‌هایی که می‌توانستند یک نویسنده خوب، یک نقاش عالی، یک پزشک متبحر و یک معمار فوق‌العاده باشند.
افت تحصیلی در نوجوانان و حواشی آن فقط به جایگاه تحصیلی آسیب نمی‌زند. بلکه می‌تواند تمرکز و قدرت انتخاب را در مورد یک فرد تحت الشعاع قرار دهد. می‌تواند جایگاه اجتماعی فرد را خراب کند. به سادگی می‌تواند او را دچار نگرش‌های منفی و مخرب نسبت به خودش نماید. حال آنکه قضیه آنقدرها هم پیچیده نیست.
پدران و مادران برای جلوگیری از این ماجرا چه باید بکنند؟ چگونه این روند را مدیریت کنند؟ چگونه آسیب‌ها را به حداقل برسانند؟
هفت راهکار برای کنترل افت تحصیلی
در این راهکارها به دنبال اصلاح نگرشی ورفتاری هستیم. تعاملاتی سازنده را برقرار می‌کنیم تا به نتایجی خوب برسیم.
قبول کنیم سیستم آموزشی ایراداتی دارد
سیستم آموزش ما نقایص فراوانی دارد. ملاک آموزش و ارزشگذاری، خطاهای زیادی می‌تواند داشته باشد. بنابرایم به محض مواجه شدن با نمرات سطح پایین، قضاوت نادرست نداشته باشید.
افت تحصیلی را در میزان علاقه مندی، مسئولیت پذیری نسبت به درس ارزیابی کنید. وقتگذاری، نظم، داشتن تعامل خوب با مدرسه و امثال این موارد می‌توانند معیارهای خوبی به شما بدهند. شما با لحاظ کردن این موارد می‌توانید قضاوت بهتری داشته باشید که آیا واقعا فرزندتان افت تحصیلی دارد یا نه.
ممکن است صرفا در برخی دروس ضعیف باشد. با آنها ارتباط خوبی نگیرد. اما در برخی دیگر وضعیت خوبی داشته باشد. در این صورت اوضاع زیاد خراب نیست. با کمک مشاور می‌توانید، درسهای ضعیفتر را به نقطه مطلوب برسانید.

استرس ممنوع
یکی از دلایل افت تحصیلی استرس است. عدم یادگیری اولیه نسبت به برخی دروس ایجاد اضطراب می‌کند. اضطراب موجب عدم یادگیری مجدد می‌شود. این مسئله دوباره رخ می‌دهد. این سیکل بسته مدام و پیوسته تکرار می‌شود و نهایتا تبدیل به یک سیستم همیشگی می‌گردد.
افت تحصیلی در نوجوان که از اضطراب ناشی شده، می‌تواند عوامل تشدید کننده دیگری نیز داشته باشد. سرکوفت، سرزنش، مقایسه با دیگران و رفتارهایی از این نوع، کار را خرابتر خواهد کرد.
چه بسیار مواردی که نوجوان ما دچار افت تحصیلی شده، و تنها با درمان استرس، برای همیشه به حالت عادی برگردد. این مهم را فراموش نکنید. چنانچه ریشه مشکل را در اضطراب دیدید، حتما اقدامات زیر را انجام دهید:
محیط خانه را امن کنید با او گفتگو کنید و به آرامش دعوت کنید از مدرسه فرصت استراحت برای او بگیرید روی نقاط قوت او تکیه کنید در صورت لزوم با روانشناس مشورت کنید با دریافت مشاوره از متخصص تغذیه، رژیم غذایی او را تغییر دهید سطح انرژی مثبت را در خانه افزایش دهید بیشتر بخوانید: با این روش‌ها انرژی مثبت خانه خود را افزایش دهید

روی علایق و استعدادهای او کار کنید
نوجوان شما هرچقدر هم که دچار ضعف درسی شده باشد، حتما در برخی زمینه‌ها قوی است. زمینه‌هایی که به آنها علاقه دارد. مثلا ممکن است نویسنده خوبی باشد. یا اینکه دروازه‌بان فوق العاده‌ای باشد. شاید به نقاشی خیلی علاقه دارد. یا اینکه اشعار خوبی می‌گوید.
آن علایق و آن توانمندی‌ها فرصت خوبی برای احیا شدن فرزند نوجوان شماست. آنها را شناسایی کنید. در کنار درس، از او بخواهید روی آنها کار کند. تشویق را بیشتر کنید. دستاوردهایش را ببینید.
این کارها را ادامه بدهید؛ حتی اگر کماکان با افت تحصیلی مواجهید! کماکان علاقه‌مندی‌ها و دستاوردهایش را در مورد آنها ستایش کنید. به او بفهمانید که اینها هم جزئی از درس اوست. او در چنین مسیری می‌تواند، فراتر از درس به یک نوجوان موفق و فوق‌العاده تبدیل شود.
اگر این روال را ادامه بدهید، به احتمال زیاد شاهد تغییر وضعیت تحصیلی و بروز اتفاقات خوب درسی خواهید بود. چراکه شما با آن نگرش، استرس‌های او را کاهش داده‌اید. به او عزت نفس داده‌اید و مغز او را فعالتر کرده‌اید. پس یادتان باشد، روی علایق فرزند نوجوان خود تمرکز کنید و به بهانه افت تحصیلی، آن‌ها را سرکوب نکنید.
نظام تشویق در خانه ایجاد کنید
نظام تشویق یعنی یک الگوی جامع برای فرزند به خاطر دستاوردهای خوب. این الگو تکرارپذیر است. در همه‌ی جنبه‌های زندگی دیده می‌شود. از همه مهمتر اینکه، منحصر در درس نیست. به طور مثال، اگر نوجوان شما در همان علایقش به دست آورد خوبی رسید، حتما با یک هدیه، از او قدردانی کنید. این هدیه می‎تواند ارزان قیمت باشد اما تکرار آن، ضروری است. یا اینکه اگر خودتان به دستاورد خاصی رسیدید، جشن خانوادگی بگیرید. در این دستاورد همه باید خوشحال باشند و سهمی از یک جشن کوچک خانوادگی داشته باشند.
در این نظام تشویق، جایگاهی هم برای موفقیت‌های تحصیلی در نظر بگیرید. اگر او روند رو به رشدی در تحصیل داشت، آن را بدون تشویق نگذارید. این تشویق می‌تواند در قالب یک هدیه باشد. از خرید چیزی که به آن علاقه دارد تا یک مسافرت مختصر.
توجه داشته باشید که تشویق و هدیه و قدردانی، فقط برای درس نباشد. تشویق فقط برای درس، ناقص است. می‌تواند مخرب و خسته کننده باشد. تشویق صرفا برای درس، می‎توند جلوی افت تحصیلی را در دراز مدت بگیرد. بنابراین به این موضوع، جامع و دقیق نگاه کنید.

ترغیب به آموزش به دیگران
یکی از راه‌های یادگیری، آموختن به دیگران است. کسی که به دیگران درس یا مهارتی را می‌آمورد، خودش در آن قوی می‌شود. تلاش می‌کند اطلاعات خود را بالا ببرد. سعی می‌کند در آن موضوع تبحر پیدا کند.
فرزند خود را ترغیب کنید به بچه‌های دوره‌های پایین‌تر آموزش بدهد. برای این کار سراغ اقوام و دوستان بروید. آنهایی که فرزندشان از فرزند شما کوچکتر است.
اگر چنین افرادی نبودند می‌توانید سراغ خیریه‌ها بروید. تشکیل کلاسهای رایگان کمک آموزشی با محوریت فرزند شما. او وقتی در جایگاه معلمی و آموزش دهنده قرار می‌گیرد، خودش را بالا می‌کشد. ضمن اینکه حس خوبی به او دست می‌دهد.
توجه داشته باشید، قرار نیست آنچیزی که آموزش می‌دهد مفاد درسی باشد. چه بسا بتواند نقاشی، خطاطی، عکاسی، نویسندگی، کتابخوانی یا مهارتهای مختلف آموزش بدهد. شاید فرزند شما بتواند به بچه‌های کوچکتر از خودش فوتبال و پینگ پنگ یاد بدهد. این هم مغتنم و عالی است.
همینکه نوجوان شما در جایگاه یک معلم و مربی قرار بگیرد، احتمال افت تحصیلی‌اش پایین می‌آید. یک معلم و مربی به این سادگی، در درس و تحصیلات، انسان ضعیفی نخواهد بود. بنابراین این معجزه را در مورد افت تحصیلی نوجوان از یاد نبرید.

استراحت و تفریح را فراموش نکنیم
مثل معروفی است که به دو نفر گفتند بیایید درختان خشک این جنگل را قطع کنید. به هریک، تبری دادند. مسابقه گذاشتند که در پایان زمان مقرر، کدامیک درختان خشک بیشتری را قطع کرده‌اند.
زمان مقرر به پایان رسید. نفر اول 3 درخت و نفر دوم 10 درخت بریده بود. در صورتیکه توان و قدرت هر دو نفر یکسان بود. تبرها هم یکسان بودند. این سوال پیش آمد که دلیل چیست؟
از هردو سوال کردند. نفر اول گفت من روزی 8 ساعت کار میکردم و نهایتا 3 درخت را قطع کردم. نفر دوم گفت من روزی 4 ساعت به قطع درختان مشغول بودم و مابقی روز را به تیز کردن تبر، می‌پرداختم. (ممکن است زمان‌های بیان شده مطابق با اصل داستان نباشد)
انسان‌ها هم به تیز کردن تبر نیاز دارند و آن استراحت کردن است. چند وقت یکبار، به صورت منظم باید از کار دست کشید و و با فراغ بال و آسودگی خاطر، به جسم و ذهن استراحت داد.
نوجوان ما هم برای جلوگیری از افت تحصیلی به این مهم نیاز دارد. بعضی وقت‌ها در خانه بگوئید «درس ممنوع» اگر می‌توانید یک سفر کوتاه آخر هفته تدارک ببینید. یا رفتن به دامن طبیعت. یا یک تفریح خانوادگی که در خانواده شما مرسوم است. یا هرآنچیزی که فکر می‌کنید به ذهن شما و نوجوانتان استراحت خواهد داد.
ریشه‌ی افت تحصیلی در نوجوانان در بسیاری اوقات خستگی ناشی از درس و مدرسه است. این خستگی یا از درون خانه شکل می‌گیرد یا مدرسه. فشار مدارس روی بچه‌ها زیاد است. تفکرات غلط جزم اندیشانه که کنکور را تنها را ه نجات و خوشبختی می‌دانند، فرزندان ما را خسته می‌کنند. این خستگی را باید از تن آن‌ها درآورد. مخصوصا اینکه آنها در اوج در تحولات نوجوانی هستند و باید مراقبشان بود.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره تحولات دوران نوجوانی

در نهایت با او حرف بزنید
در خصوص افت تحصیلی‌ به وجود آمد با فرزند نوجوان خود حرف بزنید. دلیل مشکل را از خودش جویا شوید. بگوئید که می‌خواهید کمکش کنید. سر حرف را اینگونه باز کنید:
می‌دونم این نمرات خودت رو هم اذیت می‌کنه، چطوری با هم می‌تونیم این مسئله رو حل کنیم؟ اینکه از مدرسه فرار می‌کنی یا دلت نمی‌خواد مدرسه بری، اصلا چیر خوب نیست. ما همه داریم تو یک چارچوب زندگی می‌کنیم. این کارهای خارج از چارچوب حتما دلیل خاصی داره. دوست دارم دلیلش رو بهم بگی. در مثال بالا، چارچوبها، قوانین و ارزش‌های خانوادگی و اجتماعی را به او گوشزد می‌کنید. او این پیام را دریافت می‌کند که نمی‌تواند از این دایره خارج شود. حالا باید در همین دایره و همین محدود مسئله را حل کرد.
حالا به مثال دیگری توجه کنید:
این وضعیت حال تو و حال همه‌ی ما رو خراب می‌کنه. من فعلا کاری به نمرات ندارم. دوست دارم حال دل هممون خوب باشه. دوست دارم تو رو شاد ببینم. دوست دارم با عزت باشی. دوست دارم سرت بالا باشه. اما انگار اینجوری نیست. علت این ماجرا چیه؟ در این مثال توجه و تمرکز ما روی حال نوجوان است نه روی درس او. این پیام را به او می‌دهیم آنچه مهم است، خود اوست و نه نمراتش. نمرات در مرحله بعد قرار می‌گیرد.
با چنین الفاظی به نوجوان بفهمانید پیش از هر چیز خودش را دوست دارید. حال خوبش برای شما مهم است. شادی و نشاط او بریتان ارزش دارد و نمی‌توانید از آن چشم پوشی کنید. به او بفهمانید اصل موضوع افت تحصیلی نیست؛ بلکه وضعیت روحی خودش است.
جمع بندی
در مورد افت تحصیلی نوجوان ضمن اینکه نیم‌نگاهی به ساختار آموزشی نه چندان مناسب فعلی دارید، مسئله را حل کنید. سعی کنی اول خودش را و حال خوبش را دریابید. تلاش کنید فارغ از درس و مدرسه علایقش را ببینید.
روی استعدادهایش سرمایه‌گذاری کنید. با آن استعدادها، به او اعتبار اجتماعی بدهید. در چنین وضعیتی به احتمال زیاد وضعیت درسی او نیز بهبود خواهد یافت.
از معجزه آموزش به دیگران غافل نشوید. او را کمک کنید تا هرچیزی را که بلد است به دیگران یاد بدهد. کسی که در موضع آموزش دادن باشد، خودش را بالا می‌کشد. نظام تشویق را فقط بر پایه تحصیل و درس و مدرسه نگذارید. هر اتفاق خوب را مورد تشویق قرار بدهید. تلاش کنید حال دلش همیشه رو به راه باشد. حال دل خوتان نیز همینطور.