بزرگنمايي:

بانو نيوز - شوهرداران بي‌شوهر
اين زنان نه مطلقه محسوب مي‌شوند و نه مي‌توانند طلاق بگيرند. حتي دختران عقد‌کرده‌اي وجود دارند که هنوز دختر خانه هستند و در منزل پدر زندگي مي‌کنند اما همسرانشان فراري هستند و به افغانستان يا پاکستان رفته‌اند.

ناني در استان سيستان و بلوچستان هستند که طلاق نگرفته‌اند اما شوهرشان براي کار به شهرهاي ديگر يا کشورهاي حاشيه خليج رفته و همان‌جا تشکيل خانواده داده و همسر و فرزندان خود را تنها گذاشته است. مرداني هم هستند که از شهر خود خارج نمي‌شوند اما همسر يا همسران ديگري اختيار کرده و همسران قبلي را با وجود چندين بچه به حال خود رها مي‌کنند.

اغلب اين زنان نيز به دليل بافت فرهنگي خاص منطقه امکان طلاق گرفتن ندارند و در نتيجه، با فقر و آسيب‌هاي متعدد جسمي و روحي روزگار مي‌گذرانند. اين وضعيت به‌گونه‌اي است که چند سال قبل نيز رهبر معظم انقلاب در سفر خود به اين استان، به اين مسأله زنان در سيستان و بلوچستان –کالمعلقه- اشاره فرمودند. در اين گزارش به بررسي وضعيت اين زنان، علل و برنامه‌هاي دولت براي رفع اين معضل مي‌پردازيم.

به گزارش مهرخانه، زنان استان سيستان و بلوچستان به‌عنوان زنان يکي از محروم‌ترين استان‌هاي کشور با مشکلات متعددي دست و پنجه نرم مي‌کنند، از فقر و کمبود امکانات گرفته تا گرفتاري همسران و فرزندانشان در گرداب اعتياد. محروميت شديد و ويژگي‌هاي بومي منطقه باعث شده زنان استان علاوه بر مشکلات مشترکي که با غالب زنان کشور دارند، از مشکلات متفاوت ديگري نيز رنج ببرند.

يکي از مشکلاتي که برخي از زنان استان را درگير کرده، رهاشدن آنها توسط همسرانشان است و مي‌توان اين اتفاق را به فراواني در استان مشاهده کرد. برخي از مردان استان به دليل فقر شديد مجبور هستند براي کار به کشورها و شهرهاي ديگر مراجعه کنند و در اين مراجعه، به‌تدريج همسر و فرزندان خود را از ياد مي‌برند و در شهري که ساکن هستند زندگي جديدي تشکيل مي‌دهند. در نتيجه، همسر اول و فرزندان او بدون هيچ پشتوانه‌اي و در عين فقر شديد، تنها مي‌مانند و گرفتار انواع آسيب‌ها مي‌شوند. مرداني هم وجود دارند که از شهر خود خارج نمي‌شوند اما همسر دوم، سوم يا چهارم اختيار کرده و همسران قبلي را با وجود چندين بچه به حال خود رها مي‌کنند. اغلب اين زنان نيز به دليل بافت فرهنگي خاص منطقه امکان طلاق گرفتن ندارند و در نتيجه، با فقر و آسيب‌هاي متعدد جسمي و روحي روزگار مي‌گذرانند.

مرداني که همسران خود را رها مي‌کنند
به منظور آگاهي از کم و کيف مشکلات اين زنان با برخي از NGOهاي فعال استان در حوزه زنان گفت‌وگو داشتيم. زرين اسکندري، مديرعامل انجمن فرهنگي بانوان استان سيستان و بلوچستان در رابطه با دلايل رهاشدن زنان اين استان به مهرخانه گفت: در استان چندهمسري رواج دارد و برخي از اين مردانِ چندهمسر پاسخ‌گوي هزينه‌هاي همسرانشان نيستند و آنها را رها مي‌کنند. عده‌اي از زنان نيز با مهاجران افغان ازدواج کرده‌اند، برخي از اين مهاجران يا به کشورشان برمي‌گردند يا دست به کارهاي غيرمعقول اقتصادي مي‌زنند و همسرانشان را رها مي‌کنند.

او در خصوص وضعيت زنان رهاشده استان اظهار داشت: اين زنان وضعيت معيشتي بسيار بدي دارند و مجبور به حضور در اجتماع مي‌شوند. بعضي از آن‌ها دست به فعاليت‌هاي اجتماعي مي‌زنند و برخي هم وضعيت اسفناکي پيدا مي‌کنند و به سمت کارهايي مانند تکدي‌گري مي‌روند.

شوهرداران بي‌شوهر
مديرعامل انجمن فرهنگي بانوان با اشاره به اين‌که برخي از اين زنان به دليل تعصبات فرهنگي نادرست نمي‌توانند از همسرانشان جدا شوند، بيان داشت: اين زنان نه مطلقه محسوب مي‌شوند و نه مي‌توانند طلاق بگيرند. حتي دختران عقد‌کرده‌اي وجود دارند که هنوز دختر خانه هستند و در منزل پدر زندگي مي‌کنند اما همسرانشان فراري هستند و به افغانستان يا پاکستان رفته‌اند. خانواده‌هاي اين دختران تلاش بسياري مي‌کنند تا مرد يا خانواده او را پيدا کنند تا بتوانند حتي به صورت لفظي هم که شده طلاق دخترشان را بگيرند تا سرنوشت دختر مشخص شود يا اين‌که بتواند به ازدواج فرد ديگري درآيد.

اسکندري در رابطه با مشکلاتي که زنان رهاشده با آن دست و پنجه نرم مي‌کنند، گفت: مشکل اول آنها اسکان است که نمي‌دانند بايد کجا ساکن شوند و چه کنند. وضعيت مالي و اقتصادي بسيار بدي هم دارند و از اين جهت در مضيقه به‌سر مي‌برند. برخي از اين افراد هم بي‌هويت هستند و شناسنامه ندارند در نتيجه بچه‌هايشان از تحصيل بازمي‌مانند.

سمن‌ها پيگير شناسنامه و هويت اين زنان هستند تا بتوانند تحصيل کنند
او در خصوص فعاليت‌هايي که سمن‌ها براي حمايت از اين زنان انجام مي‌دهند، بيان داشت: سمن‌ها تا حدودي به وضعيت اقتصاي و بهداشتي و درماني اين زنان رسيدگي مي‌کنند. برخي از سمن‌ها مانند انجمن فرهنگي بانوان نيز پيگير شناسنامه و هويت اين زنان هستند تا بتوانند تحصيل کنند. مثلاً برگه‌هاي خاصي به اين زنان بي‌شناسنامه مي‌دهيم تا بتوانند سر کلاس بنشينند و تحصيلات خود را ادامه دهند. متأسفانه نهادهاي دولتي تقريباً نسبت به کساني که شناسنامه ندارند بي‌تفاوت هستند و نمي‌توانند همکاري کنند. فقط اگر مادر شناسنامه داشته باشد، او را تحت پوشش قرار مي‌دهند اما براي فرزندانش هيچ کاري نمي‌کنند.

مؤسسه سلامت اجتماعي فرزانه زاهدان نيز يکي ديگر از NGOهايي است که در استان سيستان و بلوچستان در حوزه زنان فعاليت دارد. زهرا لگزي، مديرعامل اين مؤسسه در رابطه با وضعيت زنان رهاشده در استان به مهرخانه گفت: زناني که همسرشان فوت شده يا طلاق گرفته‌اند تحت پوشش بهزيستي يا کميته امداد قرار مي‌گيرند و کمک‌هايي دريافت مي‌کنند اما زناني مانند همسران افراد معتاد که در وضعيت مالي بسيار بدي به‌سر مي‌برند به اين دليل که شوهر دارند، هيچ کمک دولتي دريافت نمي‌کنند.

گاهي پدرشوهر و مادرشوهر هم به زن رهاشده تحميل مي‌شوند
او افزود: همچنين، زناني در استان هستند که طلاق نگرفته‌اند اما شوهرشان براي کار به شهرهاي ديگر يا کشورهاي حاشيه خليج رفته و همان‌جا تشکيل خانواده داده و همسر و فرزندان خود را در اين‌جا تنها گذاشته است. مرداني هم هستند که با زنان ديگري ازدواج و زن قبلي خود را رها مي‌کنند؛ درحالي‌که فرزندان زيادي هم دارند. زني که رهاشده اگر پدرشوهر و مادرشوهري داشته باشد که وضع مالي آن‌ها بهتر باشد ممکن است به او هم کمک کنند اما بسياري از اوقات پدرشوهر و مادرشوهر هم وضع خوبي ندارند و به زن رهاشده تحميل مي‌شوند و اين زن بايد خرج آن‌ها را هم بدهد چون به لحاظ بافت سنتي منطقه، اگر اين زن پدرشوهر و مادرشوهر خود را رها و جدا از آنها زندگي کند، مردم ديد خوبي به او ندارند و به او بد مي‌گويند.

اين زنان با سوزن‌دوزي روزگار مي‌گذرانند
لگزي با اشاره به اين‌که اغلب زنان رهاشده کار مي‌کنند، بيان داشت: بعضي از آن‌ها سوزن‌دوزي يا کارهاي دستي انجام مي‌دهند، عده‌اي هم کلفتي يا گدايي مي‌کنند. چون اکثر اين زنان بي‌سواد هستند کار چنداني هم براي آن‌ها وجود ندارد فقط اگر خيلي قابليت داشته باشند مي‌توانند سوزن‌دوزي کنند. به همين دليل، دولت تلاش مي‌کند تعاوني‌هاي سوزن‌دوزي بلوچي زياد شود و حتي سايت‌هايي هم براي فروش خارج از کشور راه‌اندازي کرده‌اند. اما اين سوزن‌دوزي‌ها خارج از استان خريدار زيادي ندارد و تعداد زناني هم که درگير اين مشکلات هستند زياد است. زنان زيادي هم هستند که هيچ هنري ندارند و نمي‌توانند کاري انجام دهند. اين زنان فقط منتظر بزرگ‌شدن فرزندانشان هستند تا اگر اين فرزندان معتاد و شرور نشوند شايد بتوانند جور خانواده را بکشند.

مشکلات قانوني اين زنان
مديرعامل مؤسسه سلامت اجتماعي فرزانه زاهدان در خصوص کمک‌هاي دولتي به اين زنان گفت: دولت نمي‌تواند هيچ کمکي به اين زنان داشته باشد چون اگر بخواهند تحت پوشش کميته امداد يا بهزيستي قرار بگيرند بايد گواهي فوت همسر يا طلاق‌نامه داشته باشند. از سوي ديگر، اغلب اين‌ها شناسنامه ندارند يا اين‌که با اتباع خارجي ازدواج کرد‌ه‌اند و ازدواج و تولد فرزندانشان به ثبت نرسيده است. البته ممکن است از همسرشان طلاق گرفته باشند يا شوهر فوت کرده باشد اما چون ازدواجشان قانوني نبوده، هيچ مدرکي ندارند و کمکي هم از سوي دولت دريافت نمي‌کنند.

او در رابطه با کمک‌هاي NGOها به اين زنان بيان داشت: در استان ما مانند ساير استان‌ها خيرين زيادي وجود ندارند که از طريق سازمان‌هاي مردم‌نهاد به اين زنان کمک کنند. آدم‌هاي خير استان ما از اين موارد در ميان آشنايان و فاميل خود زياد دارند و به همين دليل نمي‌توانند غير از افراد فاميل خودشان به کسي کمک کنند. بنابراين، کمک‌هاي خيرين به سازمان‌هاي مردم‌نهاد به صورت بسيار محدود صورت مي‌گيرد. اين در حالي است که زنان رهاشده در وضعيت بسيار بدي به‌سر مي‌برند. مثلاً من خانواده‌هايي را مي‌شناسم که زن به همراه چند فرزندش در طي شبانه‌روز تنها يک نان تافتون بزرگ مي‌خورند و فقط روزهاي جمعه، سيب‌زميني آب‌پز هم به اين نان اضافه مي‌کنند.

دلايل زنان رهاشده براي طلاق نگرفتن
لگزي در خصوص دلايل زنان رهاشده براي طلاق نگرفتن، اظهار داشت: اين زنان شوهر خود را پيدا نمي‌کنند تا بتوانند از او طلاق بگيرند. از سوي ديگر، بسياري از آن‌ها همسرانشان شناسنامه ندارند و عقدشان هم جايي ثبت نشده است و به همين دليل مشکلات اداري زيادي دارند. بعضي از مرداني هم که همسر خود را رها کرده‌اند، مي‌گويند من اجازه دارم چند زن بگيرم و تو را هم طلاق نمي‌دهد. ممکن است اين شوهر گاهي مثلاً نزديک عيد چيزي به اين زن بدهد يا اين‌که او با کارگري در خانه ديگران امورات زندگي را بگذارند. البته، از زماني‌که يارانه دريافت مي‌کنند وضعيت‌شان تا حدودي بهتر شده و حداقل نان خالي براي خوردن دارند.

مديرعامل مؤسسه سلامت اجتماعي فرزانه زاهدان خاطرنشان کرد: چند سال پيش که مسؤول امور زنان وقت به همراه رهبري به استان آمدند از من در مورد مشکلات زنان استان پرسيدند. من گفتم به آقا بگوييد با مرداني که زنان خود را رها مي‌کنند صحبت کنند. اين مردان زني را به عقد خود درمي‌آورند و از او صاحب چند بچه مي‌شوند اما به چه اميدي او را رها مي‌کنند و به حوزه خليج فارس مي‌روند؟ اين زن از کجا بايد خرج خودش و بچه‌هايش را درآورد؟ رهبري هم اين بحث را مطرح کردند. درواقع، از سال‌هاي دور اين مسأله در استان بوده و هنوز هم ادامه دارد.

ازدواج‌هايي که ثبت نمي‌شوند
يکي ديگر از مشکلات زنان، ازدواج‌هاي ثبت‌نشده در استان است. به‌گونه‌اي که به گفته مسؤولان استان، تا سال 85 بيش از 46 درصد از ازدواج‌هاي زنان استان به ثبت نرسيده بود اما پس از آن، با اقدامات انجام‌گرفته توسط نهادهاي مذهبي و قانوني، بيش از 30 درصد از اين ازدواج‌ها به ثبت رسيد اما هنوز هم به دلايل مختلفي مانند ازدواج با افراد بيگانه و فوت يا متواري بودن همسر، ازدواج‌هايي هستند که به ثبت نرسيده‌اند و در بلاتکليفي به سر مي‌برند.

نقش يارانه‌ها در افزايش ثبت ازدواج‌ها در استان
زرين اسکندري، مديرعامل انجمن فرهنگي بانوان استان سيستان و بلوچستان با اشاره به اين‌که تعداد زنان با ازدواج‌هاي ثبت‌نشده در گذشته در استان بسيار زياد بود به مهرخانه گفت: دولت در اين زمينه اقداماتي انجام داد که موفقيت‌آميز بود. مثلاً با مولوي‌ها، معتمدين شهرها و ائمه جمعه و همه کساني که در شهرها داراي کاريزما هستند صحبت کرد و آن‌ها هم در اين زمينه همکاري کردند و توصيه‌هاي لازم را به مردم ارايه دادند. يکي ديگر از عواملي که به کاهش ازدواج‌هاي ثبت‌نشده بسيار کمک کرد اختصاص يارانه‌ها بود. به‌طوري که الان در بسياري از روستاهاي محروم و دورافتاده هم ازدواجشان را ثبت مي‌کنند تا بچه‌هايشان هم شناسنامه‌دار شوند و بتوانند يارانه دريافت کنند.

او در ادامه بيان داشت: در حال حاضر اين اتفاق به‌ندرت و تنها در برخي از روستاهاي دورافتاده استان رخ مي‌دهد. با اين وجود، باز هم دولت از طريق مأموران بهداشتي که به اين مناطق مي‌روند توصيه‌هاي لازم را به آنها مي‌رساند. در اين مناطق به دليل تعصبات مذهبي موجود، تنها همان کلامي که بينشان رد و بدل مي‌شود برايشان اهميت دارد و آن کلام را براي ازدواج کافي مي‌دانند. همچنين کار طلاق را هم تنها با پرتاب کردن سه عدد سنگ انجام مي‌دهد و اعتقادي به ثبت ازدواج ندارند.

ثبت ازدواج‌ها تا حدودي افزايش داشته است
لگزي، مديرعامل مؤسسه سلامت اجتماعي فرزانه زاهدان نيز در اين خصوص گفت: گاهي اتباع خارجي مثلاً از افغانستان به استان مي‌آيند و مي‌خواهند زن ارزان بگيرند. آن‌ها مبلغي در حدود 2 تا 3 ميليون به‌عنوان شيربها به خانواده دختر مي‌دهند و دختر را عقد شرعي مي‌کنند اما چون شناسنامه ندارند اين عقد به‌صورت قانوني ثبت نمي‌شود. بچه‌اي هم که از اين ازدواج به دنيا مي‌آيد شناسنامه ندارد. البته، الان با توجه به آگاهي‌هايي که داده شده و توصيه‌هاي علما براي اين که مردم به دنبال گرفتن شناسنامه باشند، اوضاع تا حدودي بهتر شده است. يارانه دولت هم باعث شده عده‌اي ازدواجشان را ثبت کنند. اما هنوز هم مواردي از اين دست در استان وجود دارد.

اما دکتر مريم پويا، مديرکل امور بانوان استانداري سيستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار مهرخانه به تشريح وضعيت زنان رهاشده سيستان و بلوچستان و همچنين ازدواج‌هاي ثبت‌نشده در اين استان و اقدامات دولت براي اين زنان پرداخت.



استان سيستان و بلوچستان با 16.6 درصد بالاترين آمار زنان خودسرپرست را در کشور دارد
پويا با اشاره به آمار زنان خودسرپرست در استان سيستان و بلوچستان گفت: شرايط خاص سنتي و فرهنگي سيستان و بلوچستان علاوه بر مزايايي که دارد پيامدهايي منفي نيز براي خانواده‌هاي اين استان به‌ويژه زنان به دنبال داشته است. فقر فرهنگي و به‌ويژه مشکلات معيشتي و اقتصادي موجب شده آمار زنان بي‌‌سرپرست و بدسرپرست اين استان به رقم نگران‌کننده‌اي برسد؛ به‌طوري که استان سيستان و بلوچستان با 16.6 درصد بالاترين آمار زنان خودسرپرست را در ميان استان‌هاي کشور دارد.

مديرکل امور بانوان استانداري سيستان و بلوچستان با اشاره به دلايل خودسرپرست شدن زنان بيان داشت: تعصبات قومي، مذهبي و قبيله‌اي، فقر مادي و فرهنگي و ناآگاهي خانواده‌ها موجب شده است در گذشته زنان استان با بي‌عدالتي‌هاي زيادي مواجه شوند. از سوي ديگر، ناآگاهي اين زنان به حقوقشان موجب شده وضعيت زنان رهاشده و بي‌سرپرست به وضعيتي بغرنج تبديل شود که اين مسأله نشان مي‌دهد تلاش براي حل مشکلات اين زنان بايد جزو ضرورت‌هاي برنامه‌هاي دولت قرار بگيرد که خوشبختانه تلاش‌هاي خوبي هم در اين زمينه انجام گرفته است.

تأثير تعدد زوجات در رهاشدن زنان توسط همسرانشان
او افزود: بسياري از زنان استان به دليل تعصبات قومي، مذهبي و عرفي به اجبار به عقد مردان مسن در مي‌آيند که اين مسأله موجب تسريع در رهاشدن و بي‌سرپرست‌شدن آنها مي‌شود. متأسفانه در گذشته آمار تعدد زوجات مردان در استان بسيار بالا بود و بسياري از اين مردان همسران اولشان را رها مي‌کردند. البته، خوشبختانه آمار تعدد زوجات در دهه‌هاي اخير کاهش پيدا کرده اما هنوز هم اين مسأله يکي از دلايل رهاشدن زنان توسط همسرانشان است.

پويا خاطرنشان کرد: مشکلات معيشتي و اقتصادي و فقدان اشتغال پايدار موجب شده برخي از مردان استان به تجارت‌هاي سياه و قاچاق روي بياورند که سرنوشت اين مردان عمدتاً روانه شدن به زندان با حکم‌هايي مانند حبس ابد يا اعدام است. همسران و خانواده‌هاي اين مردان سرنوشت مبهمي دارند و در اجتماع با مشکلاتي طاقت‌فرسا روبه‌رو هستند. عدم آگاهي آن‌ها از حقوق خود و اين‌که اکثر آن‌ها هيچ‌گونه منبع درآمد، سواد، تخصص و تجربه کاري ندارند، موجب شده براي گذران زندگي خود و فرزندانشان دچار چالش‌هاي جدي شوند و آسيب‌هاي زيادي ببينند.

مرداني که هيچ‌گونه مسؤوليت قانوني در قبال همسرانشان را نمي‌پذيرند
مديرکل امور بانوان استانداري سيستان و بلوچستان در رابطه با تأثير عدم ثبت قانوني ازدواج‌ها در رهاشدن زنان توسط همسرانشان، بيان داشت: در برخي از مناطق استان، عدم ثبت ازدواج‌ها به‌صورت قانوني باعث مي‌شود مردان هيچ‌گونه مسؤوليت قانوني را در قبال همسرانشان نپذيرند و در پي رخ‌دادن کوچک‌ترين مشکلي همسران خود را رها کنند. اين زنان هيچ‌گونه حمايتي براي استيفاي حقوقشان از طرف مراجع قانوني ندارند. يکي ديگر از عواملي هم که موجب رهاشدن زنان در استان مي‌شود ازدواج‌هاي غيرقانوني آن‌ها با اتباع بيگانه است زيرا بسياري از اين مردان بيگانه همسران و فرزندانشان را ترک مي‌کنند و به کشورهايشان باز مي‌گردند.

طرح‌هايي براي بهبود زندگي زنان رهاشده
او با اشاره به اقدامات دولت و استانداري براي حل مشکلات اين زنان اظهار داشت: يکي از مهم‌ترين اقدامات براي کمک به اين قشر آسيب‌ديده، تلاش براي توانمندسازي آن‌هاست. همچنين، دولت تعامل ويژه‌اي با انجمن‌هاي مردم‌نهاد فعال در حوزه توانمندسازي زنان آغاز کرده است که محور اين فعاليت‌ها در حاشيه شهرهاست. از سوي ديگر، طرح‌هاي مختلفي با همکاري اداره فني و حرفه‌اي، شهرداري و بهزيستي براي مهارت‌آموزي، درآمدزايي و اشتغال‌زايي صورت گرفته و تلاش شده تمامي اين فعاليت‌ها آموزش‌محور باشد. طرح‌هاي ويژه‌اي براي آموزش کودکان کار نيز با همکاري آموزش و پروش در اين مناطق در دست اجراست. همچنين، با انعقاد تفاهم‌نامه‌هايي با صندوق کارآفريني اميد، تسهيلات ويژه‌اي براي خودکفايي و اشتغال‌زايي به‌ويژه در مشاغل خانگي و خوداشتغالي اين زنان فراهم شده است.

پويا در ادامه گفت: همچنين سال گذشته تفاهم‌نامه‌اي از سوي دفتر بانوان و خانواده استانداري با جهاد دانشگاهي استان امضا شد. يکي از مهم‌ترين اهداف ما از انعقاد اين تفاهم‌نامه برگزاري دوره‌هاي آموزشي رايگان براي مهارت‌آموزي زنان آسيب‌ديده استان در حاشيه شهرهاست که مفاد اين طرح با جديت دنبال مي‌شود و با استقبال خوبي نيز روبه‌رو شده است.

ارايه خدمات حقوقي رايگان به زنان
مديرکل امور بانوان استانداري سيستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: يکي از مهم‌ترين خطر‌اتي که اين زنان را تهديد مي‌کند، بحث خشونت عليه آنان از سوي خانواده و اجتماع است و متأسفانه آن‌ها توانايي و آگاهي کافي براي پيگيري حقوقي مشکلات خودشان را ندارند. در راستاي رفع اين معضل، تفاهم‌نامه‌اي از سوي معاونت امور زنان رياست‌جمهوري و کانون وکلاي مرکز منعقد شد. اولين دفتر معاضدت‌هاي حقوقي کشور در اسفند 94 با حضور خانم مولاوردي افتتاح شد و در اين کانون، زنان آسيب‌ديده مي‌توانند به‌طور رايگان از خدمات حقوقي برخوردار شوند.

اقداماتي براي کاهش آمار ازدواج‌هاي ثبت نشده
او در خصوص ازدواج‌هاي ثبت‌نشده و غيرقانوني عنوان داشت: از آن‌جايي که اين افراد معمولاً به مراکز ثبت احوال و دفتر‌خانه‌ها مراجعه نمي‌کنند و اين ازدواج‌ها ثبت قانوني نمي‌شود، نمي‌توان آمار دقيقي از آن‌ها ارايه داد. تنها از طريق تاريخ تولد فرزندانشان در زايشگاه‌ها يا زمان مراجعه به اداره ثبت براي ثبت‌نام فرزندان و گرفتن شناسنامه، يا زماني که براي رفع مشکلات معيشتي به کميته امداد مراجعه مي‌کنند و ناچار هستند براي بهره‌مند شدن از خدمات رفاهي، سند ازدواج يا طلاق‌نامه داشته باشند، شناسايي مي‌شوند و آمارشان ثبت مي‌شود. تا سال 1385 بيش از 50 درصد ازدواج‌ها به ثبت نرسيده بودند اما با تلاش‌هاي اداره ثبت احوال اين آمار به 30 درصد کاهش پيدا کرده است. هم‌اکنون نيز ازدواج‌هاي ثبت‌نشده در استان سيستان و بلوچستان بيشتر مربوط به مناطق جنوب استان و حاشيه شهرهاست.

پويا در خصوص دلايل عدم ثبت ازدواج‌ها در استان بيان داشت: باز هم بايد از تعصبات قومي، قبيله‌اي و فقر فرهنگي در همه ابعاد آن، به‌عنوان مهم‌ترين عامل نام برد. بسياري از مردان براي ازدواج مجدد و اين‌که احتياجي به رضايت قانوني همسر اولشان نداشته باشند اقدام به ازدواج‌هاي سنتي مي‌کنند. بسياري از زنان استان نيز با اتباع بيگانه که عمدتاً از طريق مرزهاي استان به طور غيرقانوني وارد خاک کشور مي‌شوند ازدواج مي‌کنند. عدم اگاهي از مسايل حقوقي و قانوني و بي‌سوادي خانواده‌ها نيز اين مشکلات را دو چندان مي‌کند، اين زنان با مشکلات فراواني براي استيفاي حقوق خود و دريافت نفقه و هزينه‌هاي زندگي روبه‌رو هستند و نهاد‌هاي حمايتي براي خدمات‌رساني به آن‌ها محدوديت‌هايي دارند. به‌طور کلي، نداشتن سند ازدواج و طلاق مشقاتي براي آن‌ها به دنبال دارد.

مديرکل امور بانوان استانداري سيستان و بلوچستان در رابطه با اقدامات دولت براي کاهش معضل ازدواج‌هاي ثبت‌نشده گفت: ارايه مشوق‌هاي لازم مانند معافيت سربازي براي فرزند ذکور خانواده، بهره‌مندي از طرح يارانه، ثبت‌نام کودکان در مدارس، خدمات سازمان‌ها و نهاد‌هاي حمايتي، استفاده از تسهيلات اشتغال‌زايي و...، از مهم‌ترين راهکارهايي است که در سيستان و بلوچستان توسط دستگاه‌هاي اجرايي به‌کار گرفته شده و تا حدودي در کاهش اين مشکلات تأثيرگذار بوده است.