بزرگنمايي:

آریا بانو - ماهیان یکی دیگر از گونه‌های جانوری در معرض نابودی هستند. همان‌طور که پیشتر در چشم‌انداز تنوع زیستی جهانی سازمان ملل گفته شد، از حدود 80 درصد جمعیت ماهیان دریایی بیش از حدِمجاز بهره‌برداری شده است. ازآنجایی‌که مسئلۀ انقراض ماهیان مسئلۀ بسیار مهمی‌ست، این مطلب را نیز در ادامۀ مطلب قبلی که درمورد انقراض گونه‌ها بود، بخوانید و همچنان با مجلۀ آنلاین روزچین همراه باشید.
انقراض ماهیان
جمعیت ماهیان دریایی که از سال 1977 بررسی می‌شدند از نظر میانگین جهانی تاکنون 11 درصد کاهش یافته‌ است. این درحالی‌ست که در برخی مناطق این رقم بسیار بزرگ‌تر است. میانگین حداکثر اندازه ماهیان صیدشده از سال 1959 تاکنون 22 درصد کاهش یافته است.
طبق تحقیقات صورت‌گرفته پیش‌بینی می‌شود که بر اثر پدیدۀ تغییر اقلیم میزان صید ماهی در آینده به میزان چشمگیری کاهش یابد. این روند به افزایش قیمت ماهی منجر خواهد شد که بیش از همه بر افراد فقیر جامعه تاثیرگذار خواهد بود.
همان‌طور که پیشتر اشاره‌ شد، سال‌هاست که به‌دلیل گسترش ماهیگیری صنعتی نگرانی‌هایی درمورد انقراض موجودات دریا‌زی وجود دارد، ولی متأسفانه این نگرانی‌ها جایی در خبرها ندارند. با وجود این، انتشار گزارشی هشداردهنده درباره خطری که با ازبین‌رفتن گونه‌های دریایی می‌تواند بر صنعت ماهیگیری دنیا حادث شود، توانست کمی توجه‌ها را به خود جلب کند.
مقاله‌ای تحقیقاتی در مجله ساینس هشدار داده بود که با ادامه روند فعلی، ماهیگیری صنعتی و صنعت غذاهای دریایی تا سال 2048 به‌طورکامل از بین خواهد رفت. این نگرانی وجود دارد که با ادامه روند فعلی اقیانوس‌ها هیچ‌گاه قادر به بازیابی شرایط خود نباشند. آلودگی سواحل و تغییرات اقلیمی و ماهیگیری بیش از حد توان دریاها همگی در ایجاد و ادامه‌یافتن این مشکل نقش داشته‌اند و دارند.
همان‌طور که در مقالات دیگر گفته شده است، در صورت حفظ تنوع زیستی ، اکوسیستم‌ها به طرز حیرت‌آوری مولد و کارآمد خواهند بود. در چنین اکوسیستم‌هایی اشکال مختلف حیات برای بازیافت فضولات، حفظ اکوسیستم و ارائه خدمات به گونه‌های دیگر (از جمله انسان‌ها) با هم و محیط زیست اطرافشان تعامل می‌کنند. استیو پالومبی، استاد دانشگاه اسمفورد، این‌طور عنوان می‌کند که اکوسیستم‌های اقیانوسی:
می‌توانند فاضلاب را دریافت و آن را به مواد مغذی تبدیل کنند. می‌توانند موادی سمی را از آب اقیانوس بزدایند. می‌توانند برای بسیاری از گونه‌های دیگر از جمله انسان غذای باکیفیت تولید کنند. مهم‌تر از همه، می‌توانند دی‌اکسیدکربن را به غذا و اکسیژن بدل کنند. این گزارش هشدار می‌دهد که با روند فعلی انقراض سریع و فراگیر گونه‌های جانوری و گیاهی ممکن است اکوسیستم‌های اقیانوسی تا 50 سال آینده به مرحله‌ای برسند که احیای آن‌ها دیگر امکان‌پذیر نباشد و چنین اکوسیستمی به تاریخ بپیوندد.
دکتر بوریس وُرم یکی از نویسندگان این مقاله و پیشرو در عرصه تحقیقات اقیانوسی، معتقد است: «چه اینکه به یک برکه نگاه کنید و چه کل اقیانوس‌های دنیا را در نظر بگیرید، آنچه می‌بینید یکسان است: با نابودی گونه‌ها توان تولید و پایداری کل اکوسیستم‌ها هم نابود خواهد شد. در واقع شباهت و یکسانی این روندها به‌نوعی مرا شوکه می‌کند.»
کلمه «فعلی» در این تحلیل‌ها نقش مهمی دارد. این کلمه نشان می‌دهد با وجود اینکه اوضاع بسیار ناامیدکننده است، اما هنوز ممکن است راه‌حل‌هایی برای رهایی از این بن‌بست وجود داشته باشد و شاید هنوز خیلی دیر نشده باشد. دکتر وُرم می‌گوید: «متأسفانه اکنون کمتر از 1 درصد اقیانوس‌های جهان به‌صورت مؤثر تحت محافظت قرار دارد، ولی در همین مناطق کوچک هم می‌بینیم که طرح‌های محافظتی چه مزایای اقتصادی و مالی چشمگیری با خود به همراه داشته‌اند. بنابراین، زمان خیلی مهم است.»
دکتر وُرم 3 سال پس از آن گزارش کمی امیدوارانه‌تر به شرایط نگاه می‌کند و معتقد است که اگر فرآیندهای مدیریتی به‌شکل مناسبی عملی شوند، هنوز امکان بازیابی گونه‌های آبزی در بسیاری از اقیانوس‌های جهان وجود دارد. ولی دستیابی به چنین هدفی بسیار دشوار است، چون 80 درصد از افراد و شرکت‌های فعال در صنعت ماهیگیری بیش از توان واقعی دریاها از آن‌ها ماهی صید می‌کنند و همین ماهیگیریِ بیش‌ازحد یکی از مهم‌ترین موانع بر سر راه نجات اکوسیستم‌های دریایی‌ست.
کوسه سفید
کوسه سفید بزرگ، بزرگ‌ترین شکارچی دریاها شکار کوسه‌ها یکی از فعالیت‌هایی‌ست که بر کل زنجیره غذایی ماهیان در اقیانوس‌ها تأثیر بسیار مخربی دارد. طبق گزارش مجله Marine Policy تخمین‌زده می‌شود سالانه 100 میلیون کوسه در جهان شکار می‌شود. البته برخی آمار این تعداد را بین 63 تا 270 میلیون کوسه تخمین می‌زنند.
میلیون‌ها کوسه با قصد و نیت شکار آن‌ها از بین می‌روند ولی کوسه‌های بسیاری هم به‌صورت تصادفی در تورهایی به دام می‌افتند که برای صید ماهی تن و اره‌ماهی در دریاها پهن شده‌اند. برخی از کوسه‌ها هم برای گوشت‌ و باله‌هایشان صید می‌شوند. تقاضا برای سوپ باله کوسه در کشورهایی مثل چین و تایوان یکی از مهم‌ترین عواملی‌ست که جمعیت کوسه‌های آن مناطق را شدیداً کاهش داده است.
سوپ باله کوسه غذایی اعیانی و بسیار گران است. قیمت زیاد این غذا و تقاضای زیاد برای باله‌های کوسه‌ها سبب شده است ماهیگیران پس از صید کوسه بی‌درنگ باله‌هایش را ببرند و کوسه نگون‌بخت را درحالی‌که هنوز زنده است به‌همان‌شکل دوباره به دریا بیندازند. کوسۀ بدون باله توان شناکردن ندارد و مرگ در انتظارش خواهد بود. این روش ماهیگیری در کنار پردرآمدبودن به جای زیادی هم احتیاج ندارد و نیازی به داشتنِ قایق‌های بزرگ هم نیست. برخی مستندهای ویدئویی پخش‌شده از شبکه‌هایی مثل نشنال جئوگرافیک نشان می‌دهند که این کار چقدر وحشیانه است؛ انقراض ماهیان مسئله‌ای جدی‌ست.
کوسه‌ها در رأس هرم شکارچیان دریایی هستند. درواقع این جانوران در رأس زنجیره غذایی در دریاها قرار دارند. در صورتی که تعداد کوسه‌ها کمتر از میزان موردنیاز باشد، تعادل اکوسیستم اقیانوسی به‌هم خواهد خورد؛ تعادلی که ایجادش هزاران سال طول کشیده است.
طبق گزارش WWF و برخلاف باور عمومی باله کوسه‌های ارزش غذایی بسیار کمی دارد و حتی ممکن است مصرف آن در بلندمدت برای سلامتی مضر باشد؛ تحقیقات نشان داده است که باله کوسه حاوی مقادیر زیادی جیوه است. پس س<ال این است: انقراض ماهیان به چه قیمتی؟!
یکی دیگر از نگرانی‌ها این است که گونه‌های در خطر انقراض سرعت تولیدمثل کمی هم دارند، درنتیجه توان جایگزینی تعداد کشته‌شده از جمعیتشان را ندارند.
یکی دیگر از مشکلات موجود که به انقراض ماهیان منجر می‌شود، ماهیگیری غیرقانونی است. ولی همین ماهیگیری مدرن و قانونی هم مشکلات اجتماعی متعددی را به‌دنبال داشته است. مثلاً ماهیگیران فقیر سومالیایی در برابر کشتی‌های ماهیگیری بین‌المللی که به مناطق آن می‌آمدند توان رقابت نداشتند و این‌گونه زندگی‌شان با دشواری همراه شده بود. نتیجۀ چنین اتفاقی آن بود برخی از این ماهیگیران به دزدی دریایی روی‌آوردند. البته همه کاسه‌‌کوزه‌ها را نمی‌توان سر ماهیگیران بین‌المللی شکست، چون هر کسی درنهایت خودش تصمیم گیرنده است. ولی درماندگی این ماهیگیران و شرایط ژئوپلتیکی این منطقه می‌تواند افراد را به‌سمت اتخاذ چنین تصمیماتی سوق دهد.
در اینجا نوشتار کاهش تنوع زیستی و انقراض ماهیان به پایان رسید، اما می‌بایست این مسئله مهم را جدی بگیریم.
منبع
خواندن مطالب زیر را از دست ندهید:
اگر نگران تغییر اقلیم و حیات روی کرۀ زمین هستید، بچۀ کمتری به دنیا بیاورید!
گرمایش جهانی چیست؟
پنج تمدن باستانی که با گرمایش جهانی از بین رفتند.
مسئولیت‌ ما در برابر گرمایش جهانی
عوامل گرمایش زمین و تغییر اقلیم
گرمایش زمین به روایت ناسا