بزرگنمايي:

آریا بانو - گل‌های صد تومانی، گیاهانی دائمی هستند که در شرایط محیطی مناسب، هر سال به گلدهی می‌‌رسند. این گیاه به عنوان گل شاخه بریده تا هفته‌ها قابل نگهداری است. بهترین روش تکثیر گل صد تومانی علفی، تقسیم بوته است و به سایه آفتاب، خاک حاصلخیز با زهکش مناسب و دمای خنک نیاز دارد.


سرویس گیاهان و حیوانات - گل صد تومانی از گل‌های زیبای طبیعت است که علاوه بر کاشت در فضای سبز، به عنوان گل شاخه بریده در گلخانه‌ها پرورش داده می‌شود و برای بیشتر افرادی که به گل و گیاه علاقه دارند، گیاهی نام آشناست. این گل دارای انواع مختلف درختچه‌ای و علفی است و ماندگاری گل‌های شاخه بریده آن، تا چندین هفته است.
علت نامگذاری گل صد تومانی
نام اصلی این گیاه (فاوانیا یا عود الصلیب) و در زبان انگلیسی با نام Paeonia) شناخته می‌شود. گل صد تومانی اولین بار توسط فردی به نام جرج پترویا به کشور ما وارد و پیاز آن در یکی از باغ‌های کاخ مظفرالدین شاه کاشته شد. هنگامی که این گل بزرگ شد و گل‌هایش باز شدند، مظفرالدین شاه بسیار تحت تاثیر زیبایی و ظاهر آن قرار گرفت و به این فرد، صد تومان هدیه داد! در آن زمان صد تومان مبلغ بسیار زیادی بود، به همین علت نام صد تومانی روی این گل ماند.
شرایط محیطی برای پرورش گل صد تومانی
خاک: خاک مناسب برای کاشت این گیاه علاوه بر زهکش مناسب، باید قدرت نگهداری آب را داشته باشد. مخلوط خاک معمولی، خاکبرگ، شن، پیت ماس و کوکوپیت مناسب‌ترین ترکیب خاک برای کاشت و پرورش این گل است.
آبیاری: گل صد تومانی نیاز به آبیاری متوسط دارد و آبیاری بیش از اندازه و ماندن آب در پای ریشه گیاه، باعث فاسد شدن ریشه‌ها خواهد شد. بهترین زمان برای آبیاری این گیاه، زمانی است که در فاصله بین دو آبیاری سطح خاک خشک شده باشد.
نور: این گل به پنج ساعت نور مستقیم خورشید در روز نیاز دارد، البته مکان‌های با نور سایه روشن برای نگهداری آن، بهترین مکان است. توجه داشته باشید اگر قصد نگهداری و پرورش گل صد تومانی در منزل را دارید، تمامی پنجره‌های آپارتمان به غیر از پنجره‌های جنوبی برای قرار دادن این گل مناسب است. پنجره جنوبی به دلیل دریافت ساعات بیشتری از نور خورشید باعث سوختگی گلبرگها، عدم گلدهی و یا ریزش گل‌ها خواهد شد.
دما: این گل به سرما مقاوم است و در آب و هوای نیمه خشک و خنک، به خوبی رشد می‌کند. توجه داشته باشید این گیاه برای گلدهی و رشد، به یک دوره گرم - سرد-گرم نیاز دارد و برای گلدهی، حتما باید مدتی در دمای کمتر از 7 درجه سانتی‌گراد رشد کند.
آفات و بیماری: از مهمترین آفات این گیاه، شته، تریپس، شپشک‌های گیاهی، کنه تارعنکبوتی و مورچه‌هاست.
کوددهی: استفاده از کود کمپوست و کود مایع قبل از گلدهی گیاه، باعث افزایش تعداد گل‌های خواهد شد.
گیاه شناسی گل صد تومانی
گل صد تومانی، از گل‌های بومی مناطق معتدل و سردسیر است و دارای ارقام درختچه‌ای و بوته‌ای (علفی) است. این گیاه جزو گیاهان دائمی، خزان کننده است و از زمان کاشت، سه سال طول می‌کشد تا به گل رود. ارتفاع این گل، در ارقام علفی به 50 الی 120 سانتی‌متر و در ارقام درختی به 100 تا 200 سانتی‌متر می‌رسد. رنگ برگ‌های گیاه، سبز تیره مات است و گل‌هایی به رنگه‌ای سفید، صورتی روشن، صورتی تیره، قرمز و زرد دارد. برخی از ارقام این گیاه معطر نیز هستند، ولی پیاز‌های موجود در ایران، همگی جزو ارقام غیر معطر است. جالب است بدانید از این گل در صنعت داروسازی و در طب سنتی استفاده می‌شود.

نحوه تکثیر گل صد تومانی
تکثیر ارقام علفی این گل به روش کاشت بذر، کاشت پیاز، تقسیم بوته و قلمه زدن انجام می‌شود. کاشت بذر و قلمه زدن از مشکلترین روش‌های تکثیر این گیاه است و توصیه نمی‌شود. رایجترین و بهترین روش تقسیم بوته و بعد از آن کاشت پیاز است. مراحل تکثیر این گونه، به شرح زیر است:
تقسیم بوته
برای تکثیر گیاه به روش تقسیم بوته، از گیاه مادری سالم و بدون آفت که سه تا چهار سال عمر دارد، استفاده کنید. همچنین بهترین زمان برای تکثیر به این روش، فصل پاییز است. ابتدا برگ‌های گیاه را که به دلیل تغییر فصل، تغییر رنگ داده‌اند و نشان‌دهنده ورود گیاه به دوران استراحت است از سطح زمین، کوتاه کنید. در اطراف گیاه مادری، حفره‌ای به عمق نیم متر ایجاد و گیاه را با خاک اطراف ریشه‌های آن، از خاک خارج کنید. خاک اطراف ریشه‌های گیاه را به دقت و بدون آسیب رساندن به ریشه‌ها، تمیز کنید و با قیچی باغبانی که قبلا ضدعفونی کرده‌اید، توده ریشه گیاه را به چند قسمت تقسیم کنید. قست‌هایی که برای جدا کردن از بوته مادری انتخاب می‌کنید، لازم است دارای حداقل سه چشم (جوانه) باشند تا رشد گیاه جوان به خوبی صورت گیرد. هر قسمت را در گلدان با خاک مناسب کاشته و گیاه را به طور کامل آبیاری کنید. کاشت پیاز
پیازچه‌ها را از پیاز‌های مادری که حداقل 4 سال عمر داشته باشند، در آبان و یا آذرماه جدا کنید. این پیازچه‌ها را با قارچ‌کش و حشره‌کش ضد عفونی کرده و هر پیاز را در گلدان مناسب که حاوی دو قسمت خاک مرغوب، یک قسمت کود حیوانی پوسیده شده و یک قسمت ماسه شسته شده است بکارید. پیاز‌های گل صد تومانی را طوری در خاک قرار دهید که در عمق حداقل پنج سانتی‌متری قرار بگیرد و قسمت جوانه آن به سمت بالا باشد. خاک اطراف پیاز را فشار دهید تا حباب‌های هوا در آن از بین برود. سپس گلدان‌ها را در جای سرد گذاشته تا زودتر به گل بنشینند.

فصل گلدهی این گیاه، در ماه‌های اردیبهشت و خرداد است. رشد گل صد تومانی با فرارسیدن دمای حدود 12 درجه متوقف می‌شود و با سرد شدن بیشتر هوا، زردی برگ‌ها آغاز می‌شود. توجه داشته باشید، در فصل زمستان ریشه‌های این گیاه به مقداری هوا سرد نیاز دارد (دمایی بین 7-0 درجه سانتی‌گراد برای حدود چهار تا پنج ماه) تا بتواند سال آینده، رشد مناسبی داشته باشد؛ بنابراین اگر گیاه را در منزل نگهداری می‌کنید، در طول زمستان آن را به بیرون از خانه انتقال دهید.
برگرفته از: مجله طبیعت ایران، بذرام
مهناز پیرزاده