بزرگنمايي:

آریا بانو - هر مشکلی در بدن، نشانه‌هایی از خو به جا می‌گذارد. یکی از این نشانه‌ها سطح مواد آزاد شده در خون است. پایین بودن کراتینین خون یکی از نگرانی‌های افرادی است که آزمایش خون داده و نمی‌دانند آیا پایین بودن سطح کراتین خون نشانه یک مشکل است یا خیر؟


سرویس سلامت - یکی از آیتم‌های مورد اندازه‌گیری در خون که در اکثرا در برگه آزمایش‌های خون‌ می‌بینیم کراتینین است (گاهی آن را با کراتین اشتباه می‌گیرند). ممکن است کراتینین خون ما نسبت به بازه‌ی نرمالی که خود آزمایشگاه جلویش نوشته است کمتر باشد، اما وقتی برگه آزمایش را نشان دکتر می‌دهیم چیزی به ما نمی‌گوید و آخرش هم نمی‌فهمیم پایین بودن کراتینین خون ما ناشی از چیست. با خواندن این مقاله به این سوالتان پاسخ داده خواهد شد.
کراتینین چیست؟
کراتینین ماده‌ای است که به هنگام سوخت و ساز در ماهیچه‌ها، در خون آزاد می‌شود و بخاطر اینکه این پروتئین سمی بوده و جزو مواد زائد بدن به حساب می‌آید، توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. دفع کراتینین بوسیله ادرار صورت می‌گیرد.

در واقع کراتین موجود در ماهیچه‌ها بدون کاتالیزور دهیدراته شده و به کراتینین تبدیل می‌گردد. (کراتین که می‌توان گفت منبع انرژی ماهیچه است، اول در کبد ساخته شده و سپس به ماهیچه‌ها منتقل می‌شود). کراتینین بیشتر از ماهیچه‌های اسکلتی تولید شده و از آنجایی که هر شخص توده عضلانی ثابت و خاص خودش را دارد، مقدار تولید کراتینین در بدن هر شخص یک عدد ثابت است. اما بطور کل روزانه 2 درصد کراتین بدن به کراتینین تبدیل می‌شود.

نکته جالب توجه در مورد کراتینین این است که چون فقط و فقط از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، ملاک خوبی برای سنجش کارکرد کلیه‌هاست. هر گاه کارکرد کلیه‌ها کاهش پیدا کند برای نمونه در مواردی که یکی از کلیه‌ها از بدن خارج می‌شود، سطح کراتینین خون افزایش می‌یابد (چون اعضایی که کراتینی را دفع می‌کردند از دو تا به یکی کاهش یافته‌اند.)

پایین بودن کراتینین خون
پایین بودن کراتینین خون به ندرت پیش می‌آید، اما این موضوع می‌تواند نتیجه شرایط خاصی باشد که موجب کاهش حجم عضلانی می‌شود. مثلا سوءتغذیه، کاهش وزن شدید و بیماری طولانی مدت می‌توانند باعث کاهش حجم توده عضلانی شده و سپس سطح کراتینین خون را نیز کاهش دهند. افرادی که رژیم گیاه‌خواری دارند نیز کراتینین پایین‌تری نسبت به بقیه دارند. اما در مجموع پایین بودن کراتینین خون اتفاق نگران‌کننده‌ای نیست. آنچه بیشتر نگران‌کننده است بالا بودن آن است.
بیشتر بخوانید: از کار افتادن کلیه + علت، علائم و راه های درمان

البته فراموش نکنید که به محدوده‌های طبیعی آزمایشگاه‌های مختلف توجه داشته باشید، چون ممکن است واحد‌های نمونه گیری آن‌ها متفاوت باشند.
مثلا واحدی که در آمریکا مورد استفاده است: mg/dl است؛ و شما برای تبدیل آن به واحد بین المللی که میکرو مول بر لیتر است باید مقدار کراتینین را در عدد 88 ضرب کنید. بنابراین کراتینین 2mg/dl برابر همان 176 میکرو مول بر لیتر است.
بالا بودن کراتینین خون
سطوح کراتینین خون شما ممکن است به دلایلی کمی بالا یا بالاتر از حد طبیعی باشد، این دلایل عبارتند از:
انسداد در سیستم ادراری رژیم غذایی پر پروتئین کمبود آب مشکلات کلیوی، مانند آسیب به کلیه یا عفونت کاهش جریان خون به کلیه‌ها به علت شوک، نارسایی احتقانی قلب یا عوارض دیابت بیشتر بخوانید: 18 علت بالا رفتن کراتین خون و روش‌های درمانی آن‌ها

مقدار معمول کراتینین
مقدار معمول کراتینین در بزرگسالان 1 میلی گرم در دسی لیتر است. در کودکان که ماهیچه‌های کمتری دارند، این اندازه باید 2/ 0 باشد. محدود طبیعی کراتینین در خانم‌ها میان 1/1-5/0 و در مردان 1.2-6/0 میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون است. مردان کراتینین بیشتری در خون‌شان دارند، چون توده‌های ماهیچه‌ای بیشتری دارند. جوانان پرکار (وزنه بردار)، بالغین در میانسالی، افرادی که یک کلیه دارند، افرادی که دچار کمبود مایعات بدن شده‌اند یا برخی اختلالات خونی (که در آن گلبول‌های قرمز به مقدار زیادی تخریب شده و از بین می‌روند) کراتینین بیشتری در خون‌شان وجود دارد. برعکس در افراد مسن اندازه کراتینین بخاطر کاهش توده عضلانی بدن کمتر است.

به طور کلی سطوح کراتینین در یک رژیم غذایی نرمال ثابت است، ولی ممکن است در افرادی که رژیم پر گوشت و پر پروتئین مصرف می‌کنند، حدود 10 الی 30 درصد بالاتر باشد. در صبح‌ها هم کمترین مقدار کراتینین و در شب‌ها بیشترین مقدار آن در خون وجود دارد.
مقدار کراتینین را هم از طریق آزمایش خون و هم از طریق جمع آوری ادرار در یک دوره 24 ساعته می‌توان اندازه گیری کرد.
آزمایش کراتینین خون معمولا همراه با چند آزمایش دیگر از جمله آزمایش نیترات اوره خون (BUN) و پانل متابولیسم پایه (BMP) یا پانل متابولیسم جامع (CMP) انجام می‌گیرد.
این آزمایش‌ها همراه با آزمایشات بالینی معمول انجام می‌شوند تا به تشخیص بیماری‌های خاص و بررسی مشکلات مربوط به عملکرد کلیه شما کمک کنند.
سخن آخر
شما همیشه نتایج آزمایش‌هایتان را به پزشک‌ نشان دهید و از او بخواهید تا با دقت آن را بررسی کند. یک قضاوت خودسرانه بر مبنای اعداد و ارقام درج شده توسط آزمایشگاه بعنوان بازه نرمال می‌تواند باعث شود مشکلی را نادیده گرفته یا بی جهت نگران شویم.
آیا شما تاکنون متوجه پایین بودن کراتینین خون خود شده‌اید؟ پزشک‌تان درمورد این موضوع به شما چه توضیحی داده است؟ لطفا آن را با ما و سایر کاربران ستاره در میان بگذارید.
پریسا رودحله