بزرگنمايي:

آریا بانو - کاشت کینوا امروزه برای تولید آرد، غنی کردن آرد گندم، تولید بیسکویت و پاستا در سراسر جهان صورت می‌گیرد و در کشور ما نیز، کاشت آن آینده‌ای درخشان و جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی خواهد داشت. برای آشنایی با نحوه کاشت کینوا دانستن نکاتی در خصوص زمان کاشت و نحوه آماده سازی، زمین لازم و ضروری است.

سرویس گیاهان و حیوانات - تغییرات آب و هوای سال‌های اخیر در ایران، مشکل کم‌آبی و شور شدن خاک‌های کشاورزی باعث شده است توجه به کشت محصولات جدید، یک نیاز جدی تلقی شود. گیاه کینوا به دلیل تحمل به شوری خاک، خشکی و یخ‌زدگی، گیاهـی مناسـب بـرای رسـیدن بـه کشـاورزی پایـدار، تغذیه مناسـب و تولیـد صنعتـی است. کاشت کینوا در محدوده وسیعی از خاک‌های کشور به‌وی‍ژه خاک‌های شور و نوسانات دما قابل انجام است و نیاز آبی بسیار کمی دارد.
نحوه کاشت کینوا
دانستن نکات زیر برای کاشت گیاه کینوا و رسیدن به بهترین عملکرد ضروری است.
زمان کاشت کینوا
بهترین زمان کشت کینوا در مزرعه هنگامی است که درجه حرارت خاک به 5 تا 7 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. این زمان در کشور ما بسته به محل، اواخر زمستان در استان‌های جنوبی و فصل بهار در استان‌های مرکزی و غربی کشور است.
آماده‌سازی زمین و طرز کاشت
فاصله ردیف‌ها در کاشت کینوا، باید 45 تا 60 سانتیمتر و بذر‌ها در عمق 1 تا 3 سانتی‌متری کاشته شوند. برای کاشت این گیاه در مزارع بزرگ، استفاده از ماشین آلات کشاورزی لازم است هر چند میتوان کاشت بذر‌ها را با دست یا با یک بذرافشان ردیف کاشت. معمولاً جوانه‌زنی بذر 24 ساعت بعد از کاشت در رطوبت مناسب رخ می‌دهد و نهال جوان در سه تا پنج روز پدیدار می‌شود. هنگامی که ارتفاع گیاه به 20 تا 25 سانتی‌متر می‌رسد، وجین اول انجام می‌شود. بعد از گذشت 4 تا 7 ماه، گیاه کینوا آماده برداشت است. وقتی گیاه رو به خشک شدن می‌رود، برداشت صورت می‌گیرد. برداشت یا با دست و یا توسط کمباین انجام می‌گیرد. پس از برداشت، دانه کینوا باید بوجاری شود تا از ناخالص‌ها جدا شده و در یک محیط خشک و خنک نگهداری شود.

معرفی گیاه کینوا
کینـوا بـا نـام علمـی quinoa Chenopodium گیاهی یکساله از خانـواده اسـفناج و جــزء گــروه سـبزیجات برگـی طبقه بندی مـی‌شـود. کاشت کینوا در سراسر جهان به منظور تولید دانه انجام می‌گیرد و قدمتی 5000 ساله دارد. این گیاه بومی جنوب آمریکا به خصوص کشور‌های پرو، اکوادور و بولیوی است و از برگ‌های آن نیز در برخی مناطق، برای تهیه غذا و به صورت سبزی تازه استفاده می‌شود.
مانند سایر غلات، کینوا هم در رنگ‌های مختلف وجود دارد. کینوا سفید بیشتر از بقیه در دسترس است و در واقع یک رنگ مایل به زرد دارد که به آن کینوا طلایی هم گفته می‌شود. این گیاه مانند گندم خودگرده افشان بوده و گاهی اوقات 10 تا 15 درصد دگرگرده افشانی از خود نشان می‌دهد و دارای سیستم ریشه‌ای قوی است. برگ‌های آن به طور معمول سبز، اما در گیاهان بالغ به رنگ زرد، قرمز یا بنفش است.

ارزش غذایی و خواص کینوا
اهمیت غذایی کینوا بـه دلیـل ترکیـب کامـل اسـیدآمینه، کلسـیم، فسـفر و آهـن فـراوان و سـدیم کـم موجود در آن اسـت و به دلیل وجود نداشتن گلوتن در آن نوعی گیاه دارویی نیز محسوب می‌شود. پروتئیـن موجود در دانه‌های کینـوا از نظـر کّمـی و کیفـی بر دیگر دانه‌های غلات برتری دارد و نسبت به گندم تعـادل اسـید آمینـه مطلـوب‌تـری بـرای تغذیـه انســان دارد.
مقابله با آسیب و پیری سلول‌ها، پیشگیری از سرطان، حفظ سلامت دستگاه گوارش، مقابله با دیابت نوع دو، کمک به لاغری و کاهش وزن، خاصیت ضد التهاب و تسکین سردرد‌های میگرنی از خواص کینوا (خاویار گیاهی) است.
شرایط محیطی برای کاشت کینوا
خاک: کینوا گیاهی مقاوم است و در محدوده وسیعی از خاک‌ها حتی خاک‌های شور رشد می‌کند. با این وجود بهترین خاک برای کاشت کینوا، خاک شنی با پ. هاش 6 تا 7 و زهکش مناسب است.
آبیاری: نیاز آبی کینوا بسیار کم است و در مناطقی که بارندگی اتفاق می‌افتد نیاز به آبیاری جداگانه ندارد. در کاشـت کینـوا در مزارع، امـکان اسـتفاده از آبیـاری تحـت فشـار و اسـتفاده از نوارهـای تیـپ آبیـاری وجـود دارد و میزان و نحوه آبیـاری باتوجـه بـه شـرایط منطـقه متفـاوت اسـت. این محصول به 5 تا 7 بار آبیاری در طی مرحله رشد نیاز دارد.
نور: کینوا گیاهی آفتاب دوست است و به نور کامل خورشید نیاز دارد.
درجه حرارت: کینوا به تغییرات دما نیز مقاوم است و محدوده دمایی 8- تا 39 درجه سانتیگراد را تحمل میکند. بهترین رشد و عملکرد این گیاه در محدوده دمایی 18 تا 20 درجه سانتیگراد است.
کوددهی: استفاده از کود‌های نیتروژنه و کمپوست باعث بالا رفتن عملکرد کینوا میشود.
آفات و بیماری‌ها: آفـات زیـادی همچـون کـرم بـرگ‌خـوار، کناکنـا، لوپـر، کـرم طوقـدار و... بـه این گیاه حملـه مـی کننـد و موجـب 40 درصـد خسـارت مـی شـوند. همچنین به غیر از آفات و بیماری‌ها، حشرات و پرندگان نیز، از مشکلات شایع در کاشت کینوا هستند و برای بهره‌برداری بیشتر، توصیه می‌شود از ارقام با کیفیت بالا که در برابر آفات و بیماری‌ها مقاوم هستند، استفاده شود.
به طورکلی کاشت کینوا در کشور، یک فرصت اقتصادی و سرمایه‌گذاری جدید است و به عقیده کارشناسان این رشته، حتی اگر استقبال خوبی از این محصول در بازار داخلی رخ ندهد، با توجه به تقاضای بالایی که در دنیا برای این ماده ارزشمند وجود دارد، می‌توان روی توسعه کشت این گیاه سرمایه‌گذاری کرد.
برگرفته از: کتاب کشت کینوا و نتایج تحقیقات مربوط به آن
مهناز پیرزاده