چاپ

آریا بانو - صبا آزادی گفت: برگزاری رپرتوار در شرایط حاکم بر تئاتر امروز، نیاز به خوش‌بینی و ایده‌آلی‌ست دارد که ما از آن بهره‌مندیم.

سرویس تئاتر هنرآنلاین: گروه فیلم و تئاترِ "وَناگهان" در تجربه‌ برگزاری دومین رپرتوار خود بعد از رپرتوار نمایش‌های اقتباسی در تماشاخانه انتظامی در سال 96، این‌بار با همکارى خانه نمایش "مهرگان"، رپرتوار "مونوگهان" را براى تک بازیگر زن (نمایش مونولوگ زنانه) برگزار مى‌کند. در بخش بازیگری در نخستین گام این رپرتوار که بناست هر شش ماه فصل تازه‌ای از آن برگزار شود، پنج بازیگرِ حاضر در رپرتوار، توسط چهار تن از متخصصان بازیگری تئاتر ایران داوری خواهند شد. این نمایش‌ها از متونى روى صحنه خواهند رفت که به تازگى نوشته شدند، متن‌هایى که براى نخستین بار روى صحنه مى‌روند و نویسنده‌ ایرانى دارند؛ یکى از اهداف اصلى این رپرتوار دست یافتن به متون نمایش زبان فارسى براى بازیگران زن است. این رپرتوار تلاش می‌کند براى بازیگران زن جوان یا بازیگران حرفه‌اى‌تر شرایط ویژه‌اى را فراهم کند تا بتوانند در یک رقابت در کنار یکدیگر با تماشاگر و داوران و متخصصان توانمندى خود را محک زنند.
نمایش "اتاق آخر" نوشته‌ امیرحسین ناظرى به کارگردانى صبا آزادى با بازی فاطمه نوروزی، به عنوان نخستین نمایش رپرتوار و ناگهان، شنبه 5 آبان 97 ساعت 20 در تماشاخانه‌ مهرگان سالن یک، تنها یک بار روی صحنه رفت و توسط رؤیا نونهالی، صدرالدّین زاهد، اصغر همّت و حسین کیانی داوری شد. با کارگردان این نمایش گفت‌وگویی داشته‌ایم که می‌خوانید:
آیا انتخاب این نمایشنامه با انگیزه‌ مطرح کردن مسئله‌ زنان است؟ نگاه شما به این مهم (زنان) چیست؟
در ابتدا دغدغه من مسائل اجتماعی و بازتاب آن در قالب هنر است که این امر سبب انتخاب چنین متن‌هایی با چنین مضامینی شده است. مسأله زنان هم به دلیل شرایط خاصی که در جامعه ما حاکم بوده و هست طبیعتاً جایگاه خاصی در فضای فکری من دارد. پس نگاه صرف جنسیتی برای انتخاب متن ندارم. با توجه به اینکه رپرتوار "موناگهان" با مضمون زن، بازیگری زن و مسائل زنان برگزار می‌شود از سویی پس این انتخاب ناگزیر بوده است. نگاه به زنان می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد و فقط به دردها و مشکلات این گروه پرداخت نشود. اما متأسفانه تبعیض‌ها و عدم حل مشکلات این گروه چه در زمینه فرهنگی، چه اقتصادی- اجتماعی و چه در اجرای احکام و قوانین به خصوص در مملکت ما طبیعتاً نگاه ویژه‌ای می‌طلبد. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که مردسالاری آشکارا و نهادینه شده است. یعنی افرادی که احساس روشنفکری می‌کنند و خود را آگاه از حقوق و جایگاه زن می‌دانند نیز در ناخودآگاه خویش تربیت صدها ساله‌ جامعه مردسالار را یدک می‌کشند و در شرایط مختلف به آن عمل می‌کنند که این امر مختص جنسیت خاصی هم نیست. همانطور که گفتم نگاه به زنان تنها پرداختن به مشکلات اجتماعی آنان نیست و می‌شود گفت پایه خشونت و نابرابری از تعارضی است که در تعریف حقوق زن و مرد وجود دارد و از نگاه جنسیتی به انسان سرچشمه می‌گیرد. یکی از دلایل انتخاب متن نیز همین بوده است.
وقتی بازیگر جوان روی صحنه تنهاست و قرار است نقشی توسط او باورپذیر شود، بخش بازیگردانی کارگردان بیشتر نمود پیدا می‌کند. چه تمهیداتی برای این کار به کار رفته است؟
تمرینات ما بسیار ساده و دوستانه بود. از شروع تمرینات تا زمان اجرا بیشتر انرژی ما صرف خوانش درست و درک صحیح شخصیت قصه و نزدیک شدن به فضای حاکم بر نمایشنامه شد. ما سه بار در پلاتو حاضر شدیم و یک ماه در خانه تمرین کردیم و در واقع همان روز اجرا بود که توانستیم برای اولین بار تمرین ژنرال کار را تجربه کنیم. قرار دادن بازیگر در فضای سیاه و تلخ نمایش، به غایت کار دشواری بود. تمرینات زیادی صرف تندخوانی و سیلاب‌خوانی برای از بین بردن لحن بازیگر انجام شد. چند قطعه موسیقی را انتخاب کردم که بازیگر در طول تمرینات به آن گوش می‌داد تا به آمادگی ذهنی برای نقش برسد. در پرده اول که صدای ضبط شده داشتیم بارها قبل از ضبط در استودیو، صدای خودم را ضبط و برای بازیگر ارسال می‌کردم تا به لحن و درک صحیح‌تر از خوانش برسد که به نوعی تلاشی دونفره بود با کمترین امکانات. نمی‌توانم بگویم از نتیجه کاملاً راضی بودم البته با توجه به اینکه مونولوگ را برای اولین بار تجربه می‌کردم. این تجربه به من یادآوری کرد که تئاتر نیاز به تمرینات فشرده، یک تیم کامل اجرایی و عناصری بیش از متن، کارگردان و بازیگر دارد. پرده اول را می‌توانستیم بدون ضبط صدا کار کنیم اما صدای ضبط شده در پرده اول برای انتقال فضای ذهنی کاراکتر و قصه به مخاطب تاثیر بهتری را برجای می‌گذاشت. در ابتدا قصد استفاده از موسیقی را نداشتم اما بعد از ضبط صدا، جای خالی موسیقی به شدت احساس می‌شد.
موسیقی و بخش صداهای زن که از پخش می‌شنویم شکل ذهنی دارد، این کارگردانی صدا چطور شکل گرفته؟ از آهنگ‌سازی نمایش برای‌مان بگویید.
تعامل خوبی با آراد عسگری، آهنگ‌ساز کار داشتم. در چند جلسه‌ای که با هم دیدار داشتیم بعد از ضبط چند قطعه و تغییراتی در آن به نتیجه نهایی رسیدیم که بیشتر فضا را در اختیار بازیگر بگذاریم و تنها موسیقی بین پرده و قطعاتی که در پرده اول بکارگرفته شده را استفاده کنیم. عسگری با وصف اینکه موسیقی تئاتر را برای اولین بار تجربه می‌کرد بسیار از نتیجه کار و همکاری با او راضی بودم. بدون هیچ مشکل و حاشیه‌ای با هم تعامل داشتیم و فکر می‌کنم نه تنها در موسیقی فیلم که در موسیقی تئاتر هم موفق خواهند بود.
روزبه حسینی طراحی نور صاحب سبک و اندیشه‌ای‌ست که معمولا روی فضا و تصاویر نمایش تأثیری غیرقابل انکار روی نمایش می‌گذارد، کار با ایشان در این بخش به خصوص، چه قدر قابل اعتماد و اطمینان است؟
من به عنوان عضو اصلی گروه "وناگهان" به توانایی‌های روزبه حسینی در زمینه طراحی نور کاملاً واقف بودم و تجربه همکاری در رپرتوار اقتباسی که سال گذشته برگزار شد برای نمایش "من در پوست شیرم نمی‌گنجم" را داشتم که او هم نویسنده بود هم طراح، با وصف اینکه تا یک شب قبل از اجرا آقای حسینی از ایده‌های من کاملاً آگاه نبود اما میزان اعتماد و اعتقاد من به کار او به قدری زیاد است که اگر یک ساعت قبل اجرا هم حضور پیدا می‌کرد جای نگرانی نبود. مشکل اصلی که به وجود آمد کمبود امکانات نور در سالن بود. ما مجبور شدیم که کل صحنه را یک متر جلو بیاوریم چون امکان استفاده از نورهای عمق صحنه نبود و باز به دلیل کمبودهای دیگر ایده‌های اصلی پیاده نشد. با این اوصاف روزبه حسینی در این شرایط به بهترین نحو صحنه را نورپردازی کرد.
شما به عنوان کارگردان دوم گروه و ناگهان، فکر می‌کنید با توجه به اینکه این رپرتوار اساسا توسط گروه شما برگزار می‌شود، رسیدن به اهدافش در دوره‌های بعد چه قدر شدنی خواهد بود؟
در رپرتوار "مونوگهان"، من و آقای حسینی از گروه "وناگهان" حضور داریم و سه نمایش دیگر مهمانان عزیز از گروه‌های دیگر هستند. برگزاری رپرتوار در شرایط حاکم بر تئاتر امروز نیاز به خوش‌بینی و تفکر ایده‌آلی‌ست دارد که ما از آن بهره‌مندیم. گروهی که در تلاش برای نفس کشیدن و زندگی در تئاتر و ایجاد فرصت برای حرکت و عدم سکون در راه ارتقای خود و تئاتر پیش می‌رود نیازمند شکیبایی، تعهد و اتحاد است.
نظرتان درباره ترکیب ویژه هیأت داوران این رپرتوار برای داوری بازیگر در این رپرتوار چیست؟
چه در این دوره و چه در دوره قبل برگزاری رپرتوار داورانی که حضور داشتند هر یک به صورت جداگانه و فردی وزنه سنگین و معتبر برای جشنواره‌های مختلف محسوب می‌شوند. حضور چند نفر از این بزرگواران خود نشانه‌ لطف و اعتبار بخشیدن به راهی است که ما در پیش داریم. گروهی که بدون حمایت مالی و مستقل تئاتر را تجربه می‌کند بی‌شک قدردان این بزرگواران است که حضورشان مایه دلگرمی و امید برای ادامه راهی‌ست که از باریک‌ترین راه‌ها در تئاتر ماست. همچنین سبب ایجاد انگیزه برای بازیگرانی که بناست توسط این هنرمندان معتبر ارزیابی شوند.
آیا اجرای این نمایش را در سالن یا جشنواره دیگری را هم دنبال می‌کنید؟
"اتاق آخر" برای من بیشتر کسب تجربه در زمینه اجرای مونولوگ که حتی تجربه بازیگری در این زمینه را هم نداشتم محسوب می‌شود. تعداد کمی اجرای مونولوگ دیده بودم و به واسطه این رپرتوار شانس اجرای این نوع از نمایش روی صحنه را یافتم. حتماً در جشنواره‌های متعدد شرکت خواهم کرد اما برای عموم برنامه‌ای در نظر ندارم.
اعضای برگزارکننده‌ اصلی و پوشش‌دهنده‌ امور اجرای رپرتوار از گروه "و ناگهان"، بدین شرح هستند: مجری طرح: گروه فیلم و تئاتر "وَ ناگهان"، مدیر اجرایی: نسترن طاها، تبلیغات مجازی: نسترن خدادوست، عکاسان: محمد گل‌محمدی، طراح گرافیک: پانته‌آ قاسمی، ساخت تیزر: علی ضیاسعیدی و سرپرست گروه: روزبه حسینی است.