چاپ

آریا بانو - سمیرا افتخاری: در آخرین روزهای سال مروری داریم بر اتفاقات ریز و درشتی که در عرصه سینمای ایران رخ داد.

سرویس سینمایی هنرآنلاین : سال 97 نیز به مانند سالیان گذشته پر بود از لحظات خوب و بد که مخاطبان علاقمند به این عرصه را درگیر خود کرد. در برخی از این لحظات اشک شوق ریختیم و در برخی دیگر اشک ماتم و اندوه از دست دادن عزیزی که حضورش در این عرصه مایه مباهات بود. اتفاقات ریز و درشت بسیاری در طی این یک سال رخ داد که در این مجال بخشی از این خاطرات را مرور می‌کنیم.
در هجدهمین روز از بهار طبیعت عرصه سینما و دوبله ایران یکی از بهترین صداهای خود را از دست داد. بهرام زند در 18 فروردین 97 به دیار باقی شتافت و پس از مدت‌ها تحمل درد و رنج سرطان چشم از جهان فروبست. در ادامه این ماه و در بیست و یکمین روز از فروردین همزمان با آغاز سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر کیک 120 سالگی سینمای ایران بریده شد.
ابتدای دومین ماه از سال جدید همراه شد با برگزاری سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر که چهره‌های سرشناسی از سینمای جهان همچون الیور استون و ای. آر. رحمان به ایران سفر کردند و در این جشن فراملی سینمای ایران حضور یافتند. در ادامه فیلم "همه می‌دانند" تازه‌ترین اثر کارگردان شناخته شده سینمای ایران اصغر فرهادی که همه منتظر دیدن آن بودند در نخستین شب از برگزاری هفتاد و یکمین دوره از جشنواره فیلم کن به عنوان آغازگر این جشنواره به روی پرده رفت و موفق شد نظر مثبت بسیاری از اهالی سینما را از آن خود کند. از سوی دیگر از آنجایی که فیلم"سه رخ" ساخته جعفر پناهی در جشنواره کن حضور داشت و کارگردان آن به عنوان مولف اثر امکان خروج از کشور را نداشت خانه سینما به قوه قضاییه نامه نوشت تا روند تسهیل خروج این کارگردان شناخته شده جهانی سرعت بیشتری بگیرد که نتیجه‌ای به همراه نداشت و این امکان فراهم نشد تا پناهی در خارج از مرزها بتواند جایزه بهترین فیلمنامه خود را دریافت کند. در حالی که جعفر پناهی از سفر به کن بازماند، فیلم"مرز" ساخته علی عباسی کارگردان ایرانی – دانمارکی که در بخش نوعی نگاه هفتاد و یکمین جشنواره فیلم کن حضور یافته بود موفق شد جایزه این بخش را از آن خود کند. در این ماه هوشنگ آزادی ور شاعر، مترجم و مستندساز، حسین شهاب بازیگر پیشکسوت و قاسم افشار گوینده خبر چشم از جهان فروبستند و به دیار باقی شتافتند.
سومین ماه از سال نیز در حالی آغاز شد که در پنجمین روز از آن سینمای ایران در غمی بزرگ فرو رفت و ناصر ملک مطیعی بازیگر پیشکسوت سینمای ایران چشم از جهان فروبست. ملک مطیعی که در سینمای پیش از انقلاب از اعتبار و درجه خاصی برخوردار بود در سال‌های پس از انقلاب گوشه‌نشین شد و نتوانست تا سال‌های آخر عمرش در سینما حضور یابد. همزمانی ماه مبارک رمضان و آغاز بازی‌های جام جهانی در این ماه باعث شد تا بخشی از بازی‌های تیم ملی فوتبال ایران به سالن‌های سینمایی راه پیدا کنند و در حالی که بسیاری بر مبنای سال‌های گذشته با این اتفاق مخالفت داشتند اما بازی‌ها در سالن‌های سینما پخش شدند. در نهایت خردادماه نیز با یک خاطره تلخ به پایان رسید و سی‌امین روز این ماه همراه شد با درگذشت گوینده و بازیگر رادیو، صدرالدین شجره که پس از طی تحمل یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت.
چهارمین ماه سال، ماه تقریبا آرامی بود و اتفاق خاصی به لحاظ سینمایی در آن رخ نداد؛ اما در نهایت در مردادماه اتفاقات عجیب پشت سر هم رخ داد. در ابتدای این ماه فاطمه معتمدآریا به عنوان داور بخش افق‌های جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و رامین بحرانی به عنوان داور بخش فیلم‌های اول از جشنواره فیلم ونیز اعلام شدند. این اتفاق در حالی رخ داد که در پایان این ماه سینما بار دیگر با غمی بزرگ مواجه شد. در این ماه سینما چهار فرهیخته خود را از دست داد. 23 مرداد ماه همراه شد با تشییع پیکر منوچهر عسگری نسب تهیه کننده و کارگردان فقید سینما و پس از آن درگذشت محمد عبادی دوبلور پیشکسوت که 23 مرداد ماه دار فانی را وداع گفت و چشم از جهان فروبست. هنوز این غم به پایان نرسیده بود که سیدضیاءالدین دری کارگردان نیز دارفانی را وداع گفت و علاقمندان به سینمای خود را تنها گذاشت. در حالی که تنها چند روز به پایان این ماه تلخ باقی مانده بود، عزت الله انتظامی "آقای بازیگر" چشم از جهان فروبست و علاقمندان به هنرش را تنها گذاشت. در همین راستا نیز خانه سینما با تشکیل یک کمیته عهده دار برگزاری مراسم آقای بازیگر شد.
در شهریور ماه حسین عرفانی دوبلور پیشکسوت سینمای ایران که خاطرات بسیاری با صدای او داشتیم چشم از جهان فروبست. در این ماه سینمای ایران وارد 118 سالگی خود شد و جشن آن نیز با توجه به این که امسال سال اقتصاد و کم کردن هزینه‌ها بود، برگزار شد. در همین روزهای ابتدایی شهریور اما اصغر معینی که بازی او را در نقش مصدق به خاطر داریم دار فانی را وداع گفت. در ادامه مراسم نخستین جایزه آکادمی سینماسینما در هتل انقلاب تهران به دبیری کیوان کثیریان و ریاست کیانوش عیاری برگزار شد و "رگ خواب" ساخته حمید نعمت الله و "بدون تاریخ، بدون امضا" ساخته وحید جلیلوند بیشترین جوایز این آکادمی را از آن خود کردند. در همین ماه سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در اصفهان برگزار شد و برترین‌های سینمای کودک و نوجوان معرفی شدند.
در همین راستا و در آستانه چهل سالگی انقلاب برگزیدگان 40 سال سینمای کودک و نوجوان در جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران معرفی شدند. همزمان با روز سینما بیستمین جشن بزرگ سینمای ایران با معرفی فیلم "بدون تاریخ، بدون امضا" به عنوان برگزیدگان، پرونده این جشن را در سال 97 بستند. هنوز طعم خوش این جشن از اذهان بیرون نرفته بود که خبر درگذشت سعید کنگرانی خانواده سینما را در شوک فرو برد. کنگرانی که قرار بود پس از سال‌ها در سریال"رقص روی شیشه" به کارگردانی مهدی گلستانه به ایفاق نقش بپردازد براثر سکته قلبی درگذشت. همزمان با او مهدی آرین نژاد دوبلور پیشکسوت و صداپیشه "مورچه خوار" و "گروهبان دودو" در کارتون "پلنگ صورتی" نیز چشم از جهان فروبست؛ اما در همین روز یک خبر خوش هم به گوش مخاطبان سینما رسید. موزه هنرهای معاصر نیویورک از محمود کلاری به پاس سال‌ها تلاشی که در عرصه سینما داشت تقدیر کرد و در نهایت درآخرین روز شهریور ماه خبر درگذشت پرویز تاییدی مترجم و پیشکسوت تئاتر بار دیگر جامعه هنری را در غم فرو برد و یکی از غم انگیزترین شهریورهای چند سال اخیر را رقم زد.
مهرماه سینمای ایران با خبر دبیری مجدد ابراهیم داروغه زاده در جشنواره فیلم فجر آغاز شد و پس از آن باز هم خبر از درگذشت یک هنرمند دیگر رسید. این بار قرعه فال ازل به نام یدالله صمدی افتاد و او در سومین روز مهرماه دار فانی را وداع گفت. در همین حین چند روز بعد از اعلام دبیری داروغه زاده در حالی بخش نگاه نو یا همان فیلم اولی‌ها به فراخوان جشنواره فیلم فجر بازگشت که سال گذشته با تمام نامه‌ها و اعتراض‌هایی که وجود داشت این بخش مهم سینمای ایران از جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شد. در همین ماه و در حالی که اغلب کشورها در تلاش برای اعلام نام نامزد خود در مراسم اسکار بودند. فیلم"شکستن همزمان بیست استخوان" ساخته برادران محمودی به عنوان نماینده افغانستان در اسکار معرفی شد. فیلمی که در آن محسن تنابنده بازی متفاوتی از خود ارائه کرده است. در اواسط این ماه نیز بهرام شفیع گزارشگر پیشکسوت برنامه‌های ورزشی تلویزیون و مجری برنامه "ورزش و مردم" در سن 62 سالگی چشم از جهان فروبست و این بار جامعه ورزش و تلویزیون در غمی بزرگ فرو رفت. 21 مهرماه فراخوان سی و هفتمین جشنواره فیلم فجرمنتشر شد و چشم‌ها به سمت آثاری چرخید که قرار است فرم جشنواره را پر کرده و برای حضور در آن ثبت نام کنند. مهرماه هنوز به پایان نرسیده است که صادق عبدالهی نویسنده طنز نویس رادیو و برنامه "صبح جمعه با شما" درگذشت و تمام این تلخی‌ها در حالی به پایان رسید که فیلم‌های "بمب، یک عاشقانه"،"حکایت دریا" و"آوا" در دوازدهمین دوره جوایز اسکرین آسیا پاسفیک از شانس بالایی برای دریافت جایزه برخوردار شدند.
اما آبان ماه سال 97، ماه خلوتی برای سینمای ایران بود. در این ماه مهندس حیدریان طبق قانون خروج بازنشستگان، صندلی خود را به دکتر حسین انتظامی واگذار کرد و او به عنوان سرپرست سازمان سینمایی بر مسند ریاست نشست. پس از آن سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران برگزار شد و با معرفی برگزیدگان خود به ایستگاه آخر رسید؛ اما در میانه این ماه احترام سادات حبیبیان مادر علیرضا داودنژاد چشم از جهان فروبست.
آذرماه در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک شد که دوزادهمین جشنواره سینما حقیقت با معرفی برگزیدگان خود به پایان رسید. خبرشوک برانگیز این ماه درگذشت پیام صابری کارگردان و طراح گریم تلویزیون و همسر زیبا بروفه بود که در 18 اذرماه بر اثر سکته قلبی درگذشت. این اتفاق درحالی رخ داد که سینماگران در حال بدرقه پیکر فرج الله حیدری فیلمبردار پیشکسوت سینمای ایران بودند. در روزهای پایانی دوازدهمین جشن بزرگ منتقدان و نویسندگان سینمای ایران برگزار شد و برگزیدگان یک سال سینمای ایران از دید منتقدان و نویسندگان سینمایی معرفی شدند؛ اما در ادامه فهرست کوتاه نامزدهای اسکار فیلم خارجی زبان معرفی شدند و نماینده ایران از این لیست حذف شد.
بهمن ماه امسال، سال پرکاری برای سینمای ایران بود، سالی که سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر در آن رقم خورد و 44 فیلم به روی پرده سینماها رفتند که از این میان برخی از آثار مورد توجه واقع شدند. "سرخ‌پوست"، "متری شیش و نیم" و "شبی که ماه کامل شد" از جمله فیلم‌های پرطرفدار در این دوره از جشنواره بودند. در روزهای پایانی این ماه فیلم کوتاه "تتو" به کارگردانی فرهاد دل آرام در بخش نسل جشنواره برلین خرس بلورین این جشنواره را از آن خود کرد. در ادامه بحث رفع توقیف فیلم‌ها همچنان ادامه یافت و در نهایت فیلم "آشغال‌های دوست داشتنی" امیریوسفی و "پارادایس" عطی عطشانی رنگ پرده نقره‌ای را به خود دیدند.
در اسفندماه نیز خبر از انحلال یا کوچک سازی سازمان سینمایی و انجمن سینمای جوانان ایران مطرح شد، سینمایی که در طی این سال‌ها تلاش کرده است تا با پرورش نیروهای جوان و کارآمد فضایی مناسب برای فعالیت جوانان در نظر بگیرد، اما همچنان این روند ادامه دارد و بحث و گلایه‌ها برسر این موضوع ادامه دارد. باید دید آیا رئیس سازمان سینمایی همچنان برسر حرف خود و کوچک‌سازی سازمان استوار است یا شرایط به گونه‌ای دیگر برای سینمای ایران رقم می‌خورد.