چاپ

پدر و مادر که مي‌شويد، قصه زندگي خيلي فرق مي‌کند. ديگر دغدغه‌هاي شخصي کمرنگ‌تر مي‌شود و جاي خود را به مسائل مرتبط با فرزند مي‌دهد. بيمار شدن کودک از سخت‌ترين موقعيت‌هايي است که والدين با آن دست و پنجه نرم مي‌کنند. در کنار بيماري‌هاي جسمي که گهگاه به سراغ کودکان مي‌آيد، بيماري‌هاي روحي از جمله افسردگي نيز حائز اهميت است و والدين بايد مراقب اين حالت در فرزندان خود باشند. شايد تصور کنيد افسردگي فقط به سراغ بزرگسالان مي‌آيد غافل از اين‌که کودکان هم ممکن است دچار اين مشکل روحي شوند. گاهي طولاني شدن ناراحتي‌ها و در صورتي که رفتارهاي مخرب با فعاليت‌هاي اجتماعي طبيعي، علايق، فعاليت‌هاي مدرسه يا زندگي خانوادگي تداخل داشته باشد، مي‌توان اين حالات را افسردگي دانست. علائم و نشانه‌هاي افسردگي در کودکان عبارتند از: * تندمزاجي يا عصبانيت * ناراحتي و نااميدي مداوم * کناره‌گرفتن از اجتماع * حساسيت بالا نسبت به طرد شدن * تغيير در اشتها (کاهش يا افزايش اشتها) * تغيير در ميزان خواب (پرخوابي يا کم‌خوابي) * فرياد کشيدن * خستگي و تحليل انرژي * دردهاي جسماني مانند درد معده و سردرد که به درمان پاسخ نمي‌دهند * کاهش عملکرد در محيط‌ مدرسه، خانه و در جمع دوستان و در خلال بازي‌ها * احساس گناه و بي‌ارزش بودن * عدم تمرکز و اختلال در فکر کردن * فکر کردن مدام به مرگ يا خودکشي البته کودکان ممکن است علائم متفاوتي نسبت به هم نشان دهند، اما در اغلب موارد با کاهش علاقه به مدرسه، حاضر نشدن سر کلاس و تغيير قابل توجه در فعاليت‌هاي اجتماعي بروز مي‌کند. در مواردي هم بويژه در سنين 12 سال به بالا ممکن است به سمت مصرف موادمخدر و مشروبات الکلي کشيده شوند. دختران بيشتر تلاش مي‌کنند خود را از بين ببرند ولي پسرها اغلب دست به خودکشي مي‌زنند. در کودکاني که در خانواده آنها سابقه خشونت، سوءمصرف موادمخدر و مشروبات الکلي يا سوءاستفاده جنسي وجود داشته، خطر خودکشي کودکان افسرده بيشتر به چشم مي‌خورد. انواع افسردگي در کودکان و تفاوت آن‌ها افسردگي عمده. شامل حداقل يک دوره از اين اختلال (که افسردگي باليني يا تک قطبي هم خوانده مي‌شود) که همراه است با حالت غمگيني پايدار و نشانه‌هايي مانند افکار خودکشي، از دست دادن علاقه نسبت به فعاليت‌هايي که قبلاً خوشايند بودند، تغييرات عمده در وزن يا الگوي خواب، و کناره‌گيري اجتماعي. اين وضعيت مي‌تواند به ساير اختلالات رواني مانند اختلالات تغذيه‌اي نيز بيانجامد. کودکاني که افسردگي عمده را تجربه کرده باشند به احتمال زياد در آينده نيز دچار حملات افسردگي خواهند شد. اختلال دو قطبي. اين اختلال که قبلاً بيماري شيدايي-افسردگي ناميده مي‌شد مستلزم دوره‌هاي متناوب تغيير شديد حال و وضع رواني (شيدايي و افسردگي) است. وضع بيمار در دوره‌هاي افسردگي مشابه افسردگي عمده است. دوره‌هاي شيدايي شامل نشانه‌هايي چون نياز کمتر به خواب، تند حرف زدن، افکار رقابت جويانه و رفتار شتاب‌زده و نسنجيده است. نشانه‌هاي اختلال دو قطبي در جوانان تا حدودي با بزرگسالان متفاوت است. براي مثال، کودکاني که در مرحله شيدايي هستند بيشتر از بزرگسالان زودرنج، تحريک‌پذير و داراي رفتارهاي تخريبي مي‌باشند. سرخوشي آنان نيز معمولاً کمتر از بزرگسالان است. تشخيص اختلال دو قطبي در کودکان مي‌تواند بسيار مشکل باشد زيرا نشانه‌ها و علائم آن ممکن است با اختلالات شايع ديگر در کودکان چون اختلال نقص توجه/ بيش فعالي ( ADHD ) و اختلال رفتاري اشتباه گرفته شود. افسرده‌خويي. يک نوع افسردگي خفيف مزمن که حداقل يک سال در کودکان پايدار باشد. کودکاني که افسرده‌خويي دارند هميشه غمگين به نظر مي‌رسند و حالت زودرنجي و تحريک‌پذيري در آن‌ها نمايان‌تر از افسردگي است. افسرده‌خويي در کودکان ممکن است با ADHD و ساير وضعيت‌هاي رواني و پزشکي ارتباط داشته باشد. بيماراني که دچار افسرده‌خويي هستند غالباً به افسردگي عمده مبتلا مي‌شوند و برعکس. اختلال سازگاري. نوعي حمله افسردگي که پس از يک تغيير عمده در زندگي مانند مرگ يک عزيز، و يا يک فاجعه عمده بروز مي‌کند. دوره سازگاري در کودکاني که دچار اين اختلال باشند، بيشتر از حدّ عادي مورد انتظار طول مي‌کشد يا اين که اين دوره با فعاليت‌هاي روزانه آن‌ها تداخل پيدا مي‌کند. چه کودکاني در معرض افسردگي هستند؟ حدود 25 درصد کودکان آمريکايي از افسردگي رنج مي‌برند. افسردگي در پسران زير ده سال بسيار شايع است. اما تا 16 سالگي، دختران بيشتر دچار افسردگي مي‌شوند. اختلال دوقطبي در نوجوانان شايع‌تر از کودکان است. با وجود اين، اختلال دوقطبي در کودکان نيز مي‌تواند شايع باشد. همچنين در کودکان مبتلا به اختلال تمرکزي و بيش‌فعالي، اختلال وسواس فکري ـ عملي و نيز اختلال رفتاري، ابتلا به افسردگي افزايش مي‌يابد. افسردگي در کودکان چگونه رخ مي‌دهد؟ افسردگي در کودکان نيز مانند بزرگسالان به‌دليل ترکيبي از عوامل مرتبط با سلامت بدني، اتفاقات زندگي، تاريخچه خانواده، محيط، عوامل ژنتيکي و نوسانات زيستي شيميايي ايجاد مي‌شود. افسردگي بک حالت گذرا نيست و معمولا بدون درمان‌هاي مناسب درمان‌پذير نيست. خودکشي کودکان افسرده کودکي که در خانواده خود سابقه ابتلا به افسردگي دارد، بيشتر در معرض ابتلا به افسردگي قرار مي‌گيرد چگونه از افسردگي کودک جلوگيري کنيم؟ کودکاني که در خانواده خود سابقه ابتلا به افسردگي دارند، بيش از ديگر کودکان در معرض ابتلا به افسردگي قرار مي‌گيرند. کودکاني که والدين مبتلا به افسردگي دارند، زودتر از کودکاني به افسردگي مبتلا مي‌شوند که والدين آنها از اين بيماري رنج نمي‌برند. کودکان خانواده‌هايي که دچار هرج و مرج هستند و مدام با هم ستيز و دعوا دارند، يا کودکان و نوجواناني که از موادمخدر استفاده مي‌کنند بيشتر در معرض ابتلا به افسردگي قرار دارند. درمان‌هاي پزشکي را جدي بگيريد گزينه‌هاي درماني که براي کودکان مورد استفاده قرار مي‌گيرد، شبيه به درمان‌هايي است که پزشکان براي افراد بزرگسال تجويز مي‌کنند. روش‌هاي درماني براي افسردگي معمولا شامل روان‌درماني (مشاوره) و دارودرماني است. نقش خانواده و بازي محيطي کودک در روند درمان بسيار مؤثر است. پزشکان براي درمان کودکان مبتلا به افسردگي ابتدا از روان درماني استفاده مي‌کنند و در صورتي که بهبودي حاصل نشود، داروهاي ضدافسردگي براي آنها تجويز مي‌کنند. مطالعات حاکي از آن است که ترکيب روان‌درماني و دارودرماني در درمان افسردگي بسيار مؤثرتر عمل مي‌کند. مطالعات نشان مي‌دهد که افسردگي طولاني‌مدت در کودکان سنين پايين طي سال‌هاي اخير نسبت به قبل بيشتر شده است. اين در حالي است که افسردگي در بزرگسالان ممکن است بار ديگر در برهه‌هاي بعدي زندگي رخ دهد. افسردگي اغلب همزمان با بيماري‌هاي جسمي نيز ممکن است رخ دهد و از آنجا که افسردگي سرآغاز بسياري از بيماري‌هاي رواني در زندگي آينده فرد به‌شمار مي‌رود، تشخيص زودهنگام، درمان اوليه و کنترل آن حياتي است. والدين بايد کودک مبتلا را براي درمان افسردگي نزد پزشک ببرند تا پزشک معالج مراقبت‌‌هاي رواني لازم را انجام دهد. با کودک افسرده چه بايد کرد؟ معمولا بيمار شدن کودک براي والدين او بسيار دشوار است و تمام تلاش خود را مي‌کنند تا کودک از درد و رنج رها شود. اما در اين ميان روحيه بالاي کودک نيز اهميت بالايي دارد و به‌طور قابل ملاحظه‌اي مي‌تواند وضعيت روحي او را بهبود بخشد. در اين ميان انجام برخي راهکارها مي‌تواند به کودکان مبتلا به افسردگي کمک کند. اولين گام، پذيرش بيماري کودک است و اين‌که بپذيريد بروز اين بيماري تقصير هيچ‌کس نيست و نبايد به‌دنبال مقصر بود. صبور باشيد. افسردگي باليني را مي‌توان تا بيش از 80درصد با موفقيت درمان کرد. تا زماني که کودک مبتلا به افسردگي والدين و پزشک خوب داشته باشد که حامي او باشند، شانس بهبودي او بالا مي‌رود. کودکان معمولا عادت دارند بعضي چيزها را که باعث ناراحتي والدين مي‌شود، از آنها پنهان کنند. اما شما سعي کنيد به عنوان پدر و مادر، به کودک اطمينان دهيد که آنها مي‌توانند با گفتن برخي مسائل از آنها کمک بگيرند. والدين بايد با فرزندان خود حرف بزنند. براي کودکي که افسرده است، حرف زدن يکي از دشوارترين کارهاي ممکن است. سعي کنيد با برقراري محيط و شرايطي آرام و به دور از استرس، فرصتي را براي کودک فراهم کنيد تا حرف‌هاي دلش را بزند و از برنامه‌هاي طول روز خود بگويد. اين کار را مي‌توانيد هنگام غذا خوردن و در کنار يکديگر انجام دهيد. از فکر خودکشي کودک نترسيد. بسياري از کودکان افسرده حرف از خودکشي مي‌زنند. سعي کنيد هنگامي که با کودک خود درباره افکار مرتبط با خودکشي صحبت مي‌کنيد، آرامش خود را حفظ کنيد و بدون هراس سخن بگوييد. کودک خود را تا جايي که مي‌توانيد به اجتماعي بودن و حضور در اجتماع تشويق کنيد. سعي کنيد او را ترغيب به دوست‌يابي کنيد تا بتواند در جمع دوستان و خانواده علاوه بر اين که از تنهايي درمي‌آيد، سيستم حمايتي خوبي هم پيدا کند. با فرزندتان درباره درمان صحبت کنيد. درمان به‌ويژه درمان شناختي در کودکان مبتلا به افسردگي مي‌تواند الگوهاي فکري کودک را تغيير دهد تا بتواند افسردگي را به مرور کاهش دهد.