چاپ

بانو نیوز - تهران- انقلاب اسلامی سال 57 رخدادی بود که نگاه جامعه به نقش و جایگاه زن را دچار دگرگونی ساخت؛ رویدادی که با تکیه بر اهداف و ارزش های آن می توان در مسیر رفع نابرابری و شکاف های جنسیتی گام نهاد.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، نقش زنان در بسیاری از تحولات عمیق سیاسی و مدنی، متغیری کارساز اما بیشتر پوشیده و در عین حال بنیادین بوده است. انقلاب اسلامی ایران نیز به عنوان یکی از مهم ترین حرکت های مردمی در تاریخ معاصر جهان از این قاعده مستثنی نبوده و زنان چه پیش از انقلاب و چه پس از آن دوشادوش مردان برای پیروزی حق بر باطل گام برداشته اند.
برای بسیاری انقلاب اسلامی سال 57، پیش و بیش از آن که انقلابی سیاسی باشد، دگرگونی اساسی در سبک زندگی ایرانیان و برای زنان کشور محملی به سوی ارتقای منزلت فردی و اجتماعی بود؛ زنانی که تا پیش از آن، در بسترهای اجتماعی مضیق حضور داشتند اما با پیروزی انقلاب اسلامی، عمق تاثیرگذاری زنان در تمامی عرصه های جهاد و مبارزه گسترش یافت تا آن جا که بنیانگذار انقلاب اسلامی، اثر حضور زنان در انقلاب را برابر مردان عنوان کرده و بیان داشتند: «شما خواهران‏ در این نهضت سهم به‌سزایی داشتید و در همه جا کمک کردید و پیشوا بودید نسبت به مردها و موجب قدرت شدید نسبت به آن‌ها.»
به همین مناسبت یکی از ایام دهه فجر انقلاب، به منزلت زن مسلمان اختصاص یافته است. در این گزارش برآنیم تا با تبیین دیدگاه امام خمینی (ره) در مورد نقش زنان و تاثیرگذاری در عرصه های اجتماعی و سیاسی و نیز راهکار حضور برجسته تر آنان بپردازیم.
**انقلاب خودباوری، تغییر دهنده مرزهای توانمندی
انقلاب اسلامی با تغییر مفاهیم ارزشی، عامل تحول و تبلور خودباوری در زنان شد. با افزایش مشارکت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، زنان از طریق بالفعل کردن توانایی های بالقوه خود، حضوری برجسته در عرصه های مختلف و جایگاه های مدیریتی پیدا کردند.
در راستای حمایت و راهبری امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی و آنچنان که در صحیفه ایشان برای ما به میراث مانده «همه ملت ایران چه زنان و چه مردان باید این خرابه ای را که برای ما گذاشته اند بسازند، ایران با دست تنها مرد ساخته نمی شود، مرد و زن باید با هم این خرابه را بسازند.»؛ این فرامین عاملی شد تا زنان به عنوان متعهدترین و متخصص ترین ها در عرصه های داخلی و بین المللی بدرخشند.
بر اساس آمارهای سرشماری در سال 1355، نرخ باسوادی مردان در کل کشور نزدیک به 59 درصد و همین نرخ در مورد سواد زنان 35 درصد بود که معنایی جز شکاف 24 درصدی سواد میان مردان و زنان ندارد. این اختلاف در مورد زنان و مردان با سواد شهری 19 درصد و در مورد زنان روستایی شکاف موجود شدیدتر بود. بر اساس آمار سال 55، حدود 83 درصد زنان روستایی بی سواد بوده‌اند. همچنین در دوران پیش از انقلاب تنها 10 درصد از کرسی های دانشگاه در اختیار زنان قرار داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با ایجاد فرصت برابر تحصیلی برای دختران و پسران، میزان رشد باسوادی در زنان بیش تر و فاصله و شکاف جنسیتی بین تعداد مردان باسواد و زنان باسواد کم‌تر شد. زنان توانستند حتی در کسب مدارج بالای علمی از مردان پیشی بگیرند.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده ازسوی سازمان نهضت سوادآموزی ایران، فاصله باسوادی زنان و مردان در گروه سنی 10 تا 49 سال 10 درصد نسبت به دهه پیش ــ با توجه با سرشماری سال 95 ــ کاهش نشان می‌دهد و میزان باسوادی زنان در این گروه سنی به 93.4 درصد رسیده است. به همین تناسب، میزان حضور و مشارکت زنان در کسب کرسی های سیاسی و اجتماعی هم افزایش یافت و ایجاد فرصت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی برای زنان در عرصه‌های مختلف علمی و پژوهشی و در فضای امن اخلاقی، باعث شد تا استعدادهای بالقوه آنها زمینه ظهور و شکوفایی پیدا کند. به این ترتیب، تجربه حضور زنان در پست های مدیریتی و رده های بالای سیاسی مانند وزارت، معاونت رییس جمهوری، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، شهرداری، فرمانداری و ... به ثبت رسیده است.
نحوه مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان قبل و بعد پیروزی انقلاب هم تفاوت بسیاری پیدا کرده است. زنان در دوران جنبش تنباکو، مشروطه و پس از آن در ماجرای کشف حجاب به شکلی موضعی نقش محوری ایفا کردند و در صحنه مبارزه و مخالفت ها حضور داشتند. اما با پیروزی انقلاب اسلامی، آزادی های مدنی و اجتماعی و مشارکت زنان در عرصه های فرهنگی، ورزشی، علمی، سیاسی و اجتماعی در سایه تکلیف و توکل و معرفت الهی و رسیدن به شان و منزلت گسترشی چشمگیر یافت.
** زنان و مسیر انقلابی
آنگونه که بیان شد، جایگاه فردی و اجتماعی زنان قبل و بعد از انقلاب اسلامی را نمی‌توان یکسان دانست. پس از انقلاب به دلیل فرصت و بسترهای ایجاد شده، خودباوری و اعتماد به نفس زنان افزایش یافت و آنان توانستند در عرصه های مختلف، توانایی خود را به منصه ظهور برسانند. با این حال، هنوز برخی عوامل شکاف جنسیتی پابرجا است و در تداوم مسیر انقلابی، آموزه های اصیل آن برای ارتقای جایگاه زنان باید مرجع عمل قرار گیرد.
هنوز بخش مهمی از بازار کار و پست های مدیریتی با انحصاری مردانه مواجه است و این در حالی است که زنان 60 درصد کرسی های علمی را کسب کرده اند، فرصت ظهور و ارایه آن چه را آموخته اند ندارند و نرخ بیکاری در بین زنان نسبت به مردان بیشتر است؛ موضوعی که نیازمند تدابیر سیاسی و قانونی و تغییر نگاه به حضور اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زنان استف همانند آن چه بنیانگذار انقلاب اسلامی بارها اشاره و توصیه کرده اند «زنان همچون مردان در ساختن جامعه‌ اسلامی فردا شرکت دارند. آنان از حق رأی دادن و رأی گرفتن برخوردار هستند. در مبارزات اخیر، زنان ایران سهمی چون مردان دارند. ما همه گونه آزادی را به زن خواهیم داد. البته جلوی فساد را می‌گیریم و در این مورد دیگر بین زن و مرد فرقی نیست.»
در جای دیگری نیز امام خمینی (ره) چنین بر مشارکت زنان تاکید می‌کنند «شما زنان باید در همه‌ی صحنه‌ها و میدان‌ها آن قدری که اسلام اجازه داده، وارد باشید؛ مثل انتخابات که امروز عملی است که باید انجام بگیرد...‌‌ همان طوری که مرد‌ها فعالیت می‌کنند برای انتخابات، خانم‌ها هم فعالیت می‌کنند برای اینکه فرقی بین شما و سرنوشت‌تان با دیگران نیست.»
پژوهشم**9294** 9279**