هيرسوتيسم يا پرمويي در زنان مشکلي است که
طبق آمارها بيش از 2درصد جمعيت زنان کشورمان با آن درگيرند. اين موضوع
براي خانم ها که به حکم طبيعت توجه بيشتري به ظاهر خوددارند خيلي آزاردهنده
است.
پيش از وارد شدن به بحث هيرسوتيسم، بايد بگوييم از نظر بافت
شناسي روي پوست انسان سه گونه مو رشد مي کند؛ يکي موهاي دوران جنيني هستند
که پس از تولد از ميان مي روند. ديگري موهاي ظريف و کرک مانندي که تقريبا
تمام سطوح پوست انسان را پوشش مي دهند و در نهايت، موهاي ترمينال يا موهاي
ضخيم تيره و مجعدي که زير بغل و ناحيه تناسلي انسان و در صورت و بدن مردها
ديده مي شوند.
منظور از هيرسوتيسم يا پرمويي زنان چيست؟
منظور،
زيادي رشد مو از همين نوع آخر است. به عبارتي، موهاي ضخيم در نواحي
بيشتري از بدن رشد کرده باشند. اين نواحي معمولا شامل کشاله ران، زير شکم و
اطراف ناف، بين سينه ها، روي چانه و بالاي لب است.
چرا موهاي زايد زياد رشد مي کنند؟
رشد
اين موهاي ضخيم به سطح هورمون هاي جنسي مردانه (آندروژن ها) که در زنان از
تخمدان ها و غدد فوق کليوي ترشح مي شوند، مرتبط است. وجود مقدار محدودي از
اين هورمون هاي آندروژن در تمام زنان کاملا طبيعي است، اما زيادي آن باعث
رشد بيش از حد موهاي ضخيم مي شود. در هيرسوتيسم گاهي سطوح هورموني طبيعي
است و عليت براي آن پيدا نمي کنيم که به آن، هيرسوتيسم با علت نامعلوم
(ايديوپاتيک) مي گوييم.
علل هيروسوتيسم کدامند؟
به طور کلي اگر بخواهيم علل پرمويي (هيرسوتيسم) را تقسيم بندي کنيم، در چند دسته مي توان آن را بيان کرد:
اختلالات ازدياد هورمون آندروژن، علل غيروابسته به آندروژن، هيرسوتيسم ايديوپاتيک و داروها.
شايع
ترين اختلالي که با ازدياد هورمون آندروژن سبب پرمويي مي شود، سندرم
تخمدان پلي کيستيک يا همان کيست هاي تخمداني است. از علل ديگر در اين دسته
مي توان به کم کاري تيروييد اشاره کرد. آترومگالي، بيماري هاي مزمن پوستي
از جمله بيماري هايي هستند که سطح آندروژن در آنها طبيعي است، ولي با
پرمويي همراهند. فني تويين، ديازپوکسايد، مينوکسيديل و سکيلوسپورين هم
داروهايي هستند که باعث پرمويي مي شوند.
سندرم تخمدان پلي کيستيک چه علايم ديگري به همراه دارد؟
سندرم
تخمدان پلي کيستيک که عمدتا در زنان جوان ديده مي شود، با علايمي همچون بي
نظمي هاي قاعدگي، پرمويي، چاقي، جوش هاي پوستي و گاه دردهاي مبهم شکمي
همراه است.
هيرسوتيسم را بر چه اساسي تشخيص مي دهند؟
تشخيص
هيرسوتيسم با ديدن رشد موهاي ضخيم در مناطق غيرمعمول در زنان است. به ياد
داشته باشيم هيرسوتيسم يک علامت است و معمولا براي بررسي علت آن انجام
معاينه، آزمايش خون و گاه سونوگرافي، سي تي اسکن، ام آر آي و حتي
لاپاراسکوپي لازم مي شود.
چرا هيرسوتيسم تنها يک مشکل نيست؟
مشکلات
هورموني، افزايش چربي خون، ديابت و عوارضي که به دليل بيماري زمينه اي
وجود دارند از مشکلات احتمالي هيرسوتيسم است. ظهور علايم مردانه در موارد
شديد همچون ريزش موي سر در ناحيه پيشاني و طرفين، کوچک شدن پستان ها، کلفتي
صدا، افزايش بافت عضلاني و اختلالات قاعدگي گاه ديده مي شود.
عواملي که با پرمويي همراه هستند، کدامند؟
از
مهم ترين زمينه ها ارث است. نژاد آسيايي و مديترانه اي و از جمله نژاد ما،
بي اشتهايي عصبي، چاقي و يائسگي، زمينه ساز پرمويي يا هيرسوتيسم هستند.
تشخيص هيرسوتيسم با ديدن رشد موهاي ضخيم در مناطق غيرمعمول در زنان است
چه کنيم تا دچار هيرسوتيسم نشويم؟!
بعضي
علل زمينه اي هستند که خيلي قابل پيشگيري نيستند. مطالعات نشان داده اند
زنان چاق که مبتلا به سندرم تخمدان پلي کيستيک بوده اند، در زماني که از
رژيم غذايي کم کالري استفاده کرده اند کمتر دچار هيرسوتيسم شده اند. پس اگر
چاق هستيد حتما خود را لاغر کنيد.
آيا هيرسوتيسم هم قابل درمان و کنترل است؟
پزشک
بايد مشخص کند که هورمون آندروژن اضافي به چه دليل و از کدام منشأ ترشح مي
شود. رويکرد اصلي درمان هم همين برطرف کردن علت زمينه اي است. در موارد
هيرسوتيسم فاميلي که علت مشخص و افزايش هورموني وجود ندارد، برطرف کردن خود
پرمويي به تنهايي مدنظر قرار مي گيرد.
آيا تغذيه نقشي در جلوگيري از هيرسوتيسم مي تواند داشته باشد؟
بله
تغذيه سالم، استفاده نکردن از غذاهاي آماده که حاوي نگهدارنده و افزودني
هستند، استفاده فراوان و کافي از ميوه ها و سبزي ها، کاهش مصرف گوشت قرمز،
جايگزين کردن روغن زيتون، دوري از مصرف الکل، قهوه زياد و سيگار، مصرف آب
کافي و ورزش مي توانند نقش بارزي در کنترل هيرسوتيسم داشته باشند. استفاده
از مولتي ويتامين همراه با مواد معدني در صورت کمبود، کمک کننده است.
آيا طب سوزني جايگاهي در رفع هيرسوتيسم دارد؟
بعضي
مطالعات روي زناني که دچار هيرسوتيسم بوده اند، انجام طب سوزني را مفيد
نشان داده اند، اما مطالعات جامع تري نياز است تا بتوان از طب سوزني به
عنوان يک روش درماني مطمئن براي هيرسوتيسم صحبت کرد.
براي درمان پرمويي در دوران بارداري چه اقداماتي بايد انجام داد؟
2
نکته حائز اهميت است؛ يکي اين که خيلي از داروهايي که براي هيرسوتيسم به
کار مي روند چون سبب تغييرات هورموني مي شوند، در اين دوران نبايد مصرف
شوند، نکته ديگر اين که در دوران بارداري به ويژه در 3 ماهه سوم، رشد موهاي
زايد در صورت و بدن بيشتر مي شود، بنابراين خيلي حساسيت نداشته باشيد، چرا
که پرمويي شما بعد از بارداري برطرف مي شود.
چه روش هايي به صورت معمول براي برطرف کردن پرمويي به کار مي روند؟
روش
هاي موضعي مختلفي وجود دارد که بيشتر خانم ها با آنها آشنايي دارند.
استفاده از موچين، تراشيدن، موم ها و موبرهاي شيميايي، سفيدکننده ها و رنگ
برها از روش موضعي سنتي هستند. اپيلاسيون، ديپلاسيون، الکتروليز و ليزر از
ديگر روش ها و تکنيک هايي هستند که امروزه به کار مي روند.
آيا الکتروليز روش مناسبي براي رفع موهاي زايد است؟
الکتروليز،
فوليکول مو را تخريب مي کند تا ديگر رشد مجدد نداشته باشد. براي مناطق
کوچک، کارساز و مناسب است، اما روشي است دردناک، پرهزينه و وقت گير که تنها
توسط افراد ماهر و داراي مجوز بايد انجام شود. نظر پزشک پوست خود را در
اين باره جويا شويد.
آيا استفاده از ليزر سبب رفع هميشگي موهاي زايد مي شود؟
خير.
هر 6 ماه تا 12 ماه پس از چندين جلسه ابتدايي که موها برطرف شد، انجام
مجدد ليزر لازم است تا موهاي ريزي که در حال رشد دوباره هستند از بين
بروند.
و در آخر داروهايي که در مردان هيرسوتيسم کاربرد دارند، کدامند؟
براي
رفع هيرسوتيسم داروهاي مختلفي به کار مي روند که تنها بايد با نظر پزشک
مصرف شوند. قرص هاي هورموني با عنوان قرص هاي ضدبارداري مثل سيپروترون
استات از جمله پرکاربردترين داروها هستند. داروهاي اسپرنولاکتون، فلوتاميد،
فيناسترايد و متفورمين بنا به شرايط فرد بيمار کاربرد دارند. کرم هاي
موضعي فلورنيتين (Eflornithine) که باعث کندکردن رشد موهاي زايد مي شوند
امروزه جايگاه ويژه اي پيدا کرده اند.