هر پدر و مادري آرزو دارد فرزندش در امر
تحصيل موفق باشد و از اينکه ببينند فرزندشان علاقه چنداني به تحصيل ندارد
نگران و دلواپس مي‌شوند. علاوه براين بسياري از والدين علاقه‌مندند بدانند
چه عواملي به انگيزه دانش‌آموز کمک ميکند تا با علاقه و انگيزه بيشتري به
تحصيل خود ادامه دهد. اين عوامل چيست و چطور مي توانيم چنين شرايطي را مهيا
کنيم؟
انگيزه تحصيلي به عوامل گوناگوني بستگي
دارد. از جمله؛ روابط کودک و نوجوان با والدين، همسالان، معلمان تاثير
عميقي بر ميزان پيشرفت تحصيلي آنان دارد. تاييد شدن از سوي معلمها و
همسالان براي دانش‌آموز مهم است. در دوره ابتدايي کودکان بيشتر مايلند
والدين خود را خوشحال کنند. در دوران بلوغ تاييد همسالان اهميت زيادي دارد و
انگيزه و نياز به پيشرفت با توجه به اهداف تحصيلي مي‌تواند نقش پررنگ يا
کمرنگتري به خود بگيرد. علاوه بر اين شرايط محيطي مانند تعطيلات نوروزي و
مسافرتها مي‌تواند دانش‌آموز را به امر تحصيل کمي بي‌علاقه کند که طبيعي
است اما نيازمند حمايتهاي والدين و ايجاد شرايط مساعد براي مطالعه مي‌باشد.
همچنين تجارب موفق و شکست دانش‌آموز در امر تحصيل بر باورهاي او درباره
تواناييها، قابليتها و ضعفها از نکات کليدي مهم براي ادامه تلاش، کوشش و
انگيزه تحصيل است. در قسمت پايين به بررسي هر کدام از اين موارد
مي‌پردازيم:
والدين
خانواده نقش بسزايي در انگيزه تحصيلي کودک
و نوجوان دارد. وضعيت خانوادگي، نوع پرداختن به تربيت بچه‌ها، کسب تجربيات
خاص در محيط خانه موثر است. بعنوان مثال والديني که به اهميت دخالت در
تربيت فرزندان خود آگاه‌ترند و محيط خانه را براي اينوع کارها آماده‌تر
ميکنند فرزندان با انگيزه‌تر هستند تا خانواده‌هاي که درگير مسائل
خودشانند. خانواده‌هاي موفق تر در تربيت فرزندان سعي ميکنند از روشهاي
استفاده کنند تا محيط مساعدي براي فرزند ايجاد کنند منجمله اينکه:
1- ميزان حمايت چه مقدار باشد و چه مقدار تلاش را با توجه به تواناييها و نقاط ضعف فرزند براي او مدنظر قرار دهند.
2-
محيط امن عاطفي و صميمي براي او ايجاد ميکنند که فرزند هدفها و ارزشهاي
والدين را مهم شمارد و والدين خود را از نظر سخت‌کوشي و مداومت در انجام
کارها الگو قرار دهد.
3- والدين
با تجربه‌هاي ناب آموزشي و عادتهاي مناسب مانند کتابخواني از دوران کودکي
علاقه و اشتياق به تحصيل را در او بيدار نگه مي‌دارند.
همسالان
همسالان از طريق مقايسه‌ي توانمنديهاي
اجتماعي و يادگيري بر انگيزه‌هاي يکديگر تاثير مي‌گذارند. دانش‌آموزاني که
در جمع همسالان پذيرفته‌تر هستند و مهارتهاي برقراري ارتباط بيشتري دارند
معمولا در مدرسه هم بهتر عمل ميکنند. همسالان از طريق بحث و گفتگو چيزهاي
زيادي به يکديگر مي‌آموزند. ارتباط با همسالان جنبه‌هاي منفي و مثبت زيادي
دارد از جنبه‌هاي مثبت اين است اگر گروه همسالان افراد موفقي باشند تاثير
مثبت و عميقي بر يکديگر دارند و موجب رشد انگيزه هاي تحصيلي، اعتماد به نفس
و کشف بيشتر قابليتهايشان است. البته عکس آن هم مي‌تواند نتيجه منفي داشته
باشد.
معلمان
يکي از افراد بسيار مهم براي انگيزه
تحصيلي دانش‌آموز، معلم است. دانش‌آموزاني که در تحصيل موفقيت چنداني
ندارند، نسبت به معلم و تکاليف بدبين هستند و علاقه چنداني به انجام آن
ندارند در نتيجه از طرف معلم هم مورد انتقاد قرار مي‌گيرند. زماني
دانش‌آموز در جهت شايستگيهاي خود اقدام ميکند که احساس موفقيت در او ايجاد
شود و حمايتهاي معلم و والدين را به طور همزمان داشته باشد.
ضروري است، معلم فعاليتهاي برانگيزنده
علاقه و تلاش در کلاس مطرح کند و محيطي صميمي و پر از حمايت داشته باشد و
فعاليتهاي معنادار براي آنان مطرح کند و والدين را در کار تحصيل و تربيت
فرزندان دخالت دهد و وضعيت تحصيلي دانش آموز را به طور مرتب به اطلاع آنان
برساند تا والدين در فعاليتهاي يادگيري فرزند خود دخالت و نظارت بيشتري
داشته باشند و دانش آموز به پيشرفت تحصيلي بالاتري نائل آيد.
دانش آموز
تجارب مملو از موفقيت و شکست دانش آموز
تاثير بسزايي در انگيزه تحصيلي او دارد. گاهي فرزند شما بدليل شکستهاي
متعددي که در امر تحصيل داشته، احساس درماندگي و ناتواني دارد. بسيار مهم
است او را در معرض موفقيتهاي تدريجي و گام به گام قرار دهيد و در اين مسئله
با مدرسه و معلم او هماهنگ باشيد تا بتدريج احساس توانايي در او ايجاد
شود. در چنين شرايطي در تفکر او عدم اطمينان به توانايي و قابليتهاي خود
وجود دارد که در هنگام گفتگو و کار کردن با فرزندتان بايد عدم موفقيتها را
به عدم تلاش نسبت دهيد و او به اين بينش برسد که عدم موفقيت بدليل نداشتن
تلاش او بوجود آمده است نه به دليل عدم توانايي. همچنين در هر زمينه که
توانايي و تلاش نشان مي‌دهد آنرا مدنظر قرار دهيد تا به توانايي خود اعتماد
و اطمينان بيشتري پيدا کند.
در نهايت در مورد کم‌کاريهاي و کمبود
انگيزه‌هاي تحصيلي فرزندتان آرامش خود را حفظ کنيد و با بدست آوردن بينش
درباره علل مشکلات در جهت رفع آن تلاش کنيد.