چاپ

بانو نیوز - شواهد زیادی از بهبود وضعیت حفرۀ ایجاد شده در لایه‌ اُزُن در قسمت بالای قطب جنوب حکایت دارد، در این بین تحقیقات زیادی نیز از کاهش ضخامت لایه‌ اوزون در ارتفاع‌‌‌های پایینی خبر می‌دهند. شوربختانه باید گفت در این قسمت پرتوهای مضر خورشیدی قوی‌تر هستند و در‌نتیجه جان میلیاردها انسان به خطر افتاده است.
حقایق زیست‌محیطی؛ لایه‌ اُزُن همچنان در معرض خطر است
به‌لطف پیشرفت فناوری، دانشمندان توانسته‌اند میزان مولکول‌های کلر که لایه ازن را خالی می‌کنند تخمین بزنند. نتیجۀ این آزمایش نسبت به سال 2005 چیزی حدود 20 درصد کاهش در میزان کلر بوده است؛ با‌این‌حساب می‌توان گفت کلر تولید‌شده توسط انسان‌ها به سطح داخلی حفره ازن نفوذ کرده و به همین دلیل شاهد کاهش تخلیه لایه ازن هستیم.
نازک‌تر شدن لایه ازن
از‌طرف‌دیگر نتایج تحقیقاتی که در اسفند‌ماه گذشته انجام شده نگرانی‌های بیشتری را در خصوص سلامت لایه عریض‌تر و بیرونی ازن در ارتفاع پایین به دنبال داشته است. همان‌گونه که اشاره شد، حفرۀ لایه‌ ازن در قسمت قطب جنوب در حال بهبود است، اما بر‌اساس این تحقیق لایه‌های پایینی ازن در قسمت‌هایی که در دو قطب شمال و جنوب قرار ندارد در حال نازک‌تر شدن است.
متأسفانه پرتوهای مضر خورشید در سطح پایینی اتمسفر زمین راحت‌تر از لایه ازن عبور می‌کنند و در نتیجه جان انسان‌های بیشتری در معرض خطر قرار دارد.
ناگفته نماند که محققان بر این باور هستند که تغییرات آب‌و‌هوایی الگوی چرخش جو زمین را تغییر می‌دهد و در نتیجه ازنن بیشتری در مناطق استوایی از بین خواهد رفت. مواد شیمیایی حاوی کلر و برم نیز این لایه را در سطح پایینی اتمسفر زمین بیشتر تخریب می‌کنند. این مواد در محصولات شوینده و حلال‌ها وجود دارد.
تاکنون محققان متوجه چنین فرآیندی نشده بودند و مدل‌های بررسی چرخش اتمسفر زمین این عمل‌کرد را پیش‌بینی نکرده بود که دلیل این امر را می‌توان نادیده گرفتن عناصر شیمیایی حاوی کلر و برم دانست.
به این نکته نیز باید اشاره کرد که این عناصر عمر کوتاهی دارند و در نتیجه میزان تأثیر‌گذاری آن‌ها روی لایه ازن نیازمند تحقیقات بیشتری است.
خارج کردن کلروفلوروکربن
کلروفلوروکربن ترکیبات آلی حاوی کربن، فلوئور، کلر و هیدروژن است که برای ساخت محصولات مختلفی مانند اسپری‌ها و لوازم برقی خنک‌کننده استفاده می‌شود، زمانی که مولکول کلروفلوروکربن در معرض پرتوهای UV خورشید قرار می‌گیرد باعث تخریب ملکول‌های لایه اوزون خواهد شد. چنین امری ایجاد حفره را در این لایه به دنبال داشته است.
مدت‌های زیادی است که در صنایع مختلف از کلوفلوروکربن استفاده شده، اما از سال 1987 شاهد اقدام‌هایی برای کاهش تولید این ماده بوده‌ایم. در آن سال ملت‌های مختلف سندی را برای عدم تولید موادی که لایه ازن را خالی می‌کنند به امضا رساندند. اقداماتی از این دست باعث ثبات در کاهش میزان حفره لایه ازن شده است.
بازیابی حفره لایه ازن
دانشمندان برای محاسبه میزان حفره‌ای که در لایه ازنن ایجاد شده، سنسورهایی را به خدمت گرفته‌اند که گازهای اتمسفر را اندازه‌گیری می‌‌کنند. این سنسورها که در ماهوا‌ره‌ و خارج از جو قرار دارند، معیار مناسبی برای محاسبه میزان لایه ازن در زمانی که نور کافی وجود ندارد به حساب می‌آیند.
از دست ندهید: تأمین انرژی از منابع تجدیدپذیر در بیش از صد شهر در جهان
براساس این محاسبه‌ها مشخص شده است که تغییر سطح لایه‌های ازن در مناطق قطب جنوب در پایان زمستان قطبی ایجاد می‌شود. در این بازه زمانی که حدوداً معادل با شهریورماه است، درجه حرارت مناطق قطبی در میزان بسیار پایینی قرار دارد و در نتیجه تخریب لایه ازن به وجود مقدار کلر در این ناحیه بستگی دارد.
دانشمندان این زمان را موقعیت مناسبی برای معیار مشخص کردن ازن از‌دست‌رفته می‌دانند. جالب اینجاست که محاسبه کلر در لایه ازن کار بسیار سختی است و پس از اینکه کلر ازن موجود را تخریب کرد، با گاز متان در جو ترکیب شده و باعث ایجاد اسید هیدروکلوریک می‌شود. این گاز مدت زمان بیشتری در جو باقی می‌ماند؛ در‌نتیجه اگر میزان کلروفلوروکربن در جو کاهش پیدا کند به این معناست که کلر کمتری برای ایجاد اسید هیدروکلوریک وجود دارد، این مورد را می‌توان نشانه‌ای از خارج شدن کلروفلوروکربن موجود در جو دانست.
حدود آبان ماه هر سال تمامی ترکیبات کلر به یک گاز تبدیل می‌شود و در نتیجه با محاسبه مقدار اسید هیدروکلوریک در جو می‌توان تمامی کلر موجود در لایه ازن را محاسبه کرد.
با‌توجه‌به شیوه‌ای که به آن اشاره کردیم، از سال 2005 تا سال 2016 میزان کلر لایه ازن به مقدار سالانه 0.8 درصد کاهش داشته که این مقدار برابر با چیزی حدود 20 درصد در این بازه زمانی است.
البته به این آمار و ارقام خیلی هم نباید دلخوش بود و کلروفلوروکربن موجود در حفره ازن تا حدود 100 سال می‌تواند باقی بماند. به‌این‌ترتیب می‌توان امید داشت که در سال‌های 2060 یا 2080 حفره ازن به‌صورت کامل از بین برود یا اینکه به میزان بسیار کمی کاهش پیدا کند.
مشکل جهانی، تعهدات جهانی
همان‌گونه که در بالا اشاره کردیم، ممکن است بهبود وضعیت لایه اوزون نسبت به دهه‌های گذشته پیشرفت بیشتری پیدا کرده باشد اما باز هم از‌آنجایی‌که لایه ازن در مناطق استوایی در معرض آسیب بیشتری قرار دارد، با خطرهای جدی روبرو هستیم.
لایه ازن در دهه‌های گذشته تنها در قسمت‌های قطب شمال و جنوب آسیب بیشتری دیده بود، اما از‌آنجایی‌که در این مناطق انسان‌های کمتری زندگی می‌کنند شاهد آسیب‌های خطرناک نبودیم. از‌طرف‌دیگر آسیب با‌توجه‌به جمعیت انسان‌های بیشتری که در مناطق استوایی زندگی می‌کنند تخریب این لایه در این مناطق خطرات بیشتری دارد.
بنابر این نسبت به آزمایش‌هایی که از سال 1980 تاکنون انجام شده است باید برای تشخیص مقدار نازک‌شدن لایه ازن در مناطق استوایی تحقیقات بیشتری انجام داد. دولت‌ها نیز باید تلاش جامع‌تری برای پیدا کردن دلایلی که منجر به نازک شدن لایه اوزون در مناطق استوایی شده است انجام دهند.
در پایان پیشنهاد می‌کنیم اگر شما هم به حقایق زیست‌محیطی علاقه دارید و اطلاعات خوبی در این زمینه جمع کرده‌اید، در قسمت نظرات ما و سایر کاربران را از این اطلاعات باخبر سازید.
منبع