آریا بانو - لوریس هایکازی چکناواریان متولد 21 مهرماه 1316 از بروجرد استان لرستان است. او از آهنگسازان
ایرانی ارمنی تبار و از چهره‌های شناخته شده‌ی
موسیقی و فرهنگ ارمنستان و
ایران است. وی تاکنون بیش از 75 اثر ساخته است.
سرویس چهره‌ها - همیشه در زمینه‌ی
موسیقی و ساز‌های
ایرانی و غربی اسم هنرمندان ارمنی را به وفور می‌شنویم. یکی از این هنرمندان ارمنی شایسته و برجسته‌ی
موسیقی کشورمان لوریس چکنواریان است.
خانواده چکنواریان بعد از اتفاقات تاریخی رخ داده در ارمنستان در سال 1915 به همراه گروه دیگری مردم ارامنه به
ایران پناه آورند. برای آشنایی بیشتر با این
هنرمند توانا با ما همراه باشید.
بیوگرافی لوریس چکنواریان
لوریس هایکازی چکناواریان متولد 21 مهر ماه 1316 (13 اکتبر 1937) در استان لرستان، شهرستان بروجرد است. او آهنگساز، رهبر ارکستر و نقاش
ایرانی ارمنی تبار است.
پدر و
مادر او در نسل کشی ارمنیان در سال 1915 به
ایران فرار کردند. پدرش از ارمنستان شرقی و مادرش اهل ارمنستان غربی بودند. وی درباره‌ی
پدر و مادرش می‌گوید:
"
مادر من در ماجرای نسل‌کشی ارمنی‌ها در یک گاری مخفی و به
ایران آورده شده بود. در چنین شرایطی پدربزرگم به
ایران می‌آید و
پزشک آیت‌الله بروجردی می‌شود. به رغم تفاوت دین، این احساس امنیت را داشته‌اند. پدرم هم در شرایطی که عموهایش را در زندان‌های شوروی کشته بودند فرار می‌کند و به
ایران می‌آید. به بروجرد می‌رود و عاشق مادرم می‌شود. "
دوران تحصیل لوریس چکناواریان
دوران دبیرستان را در دبیرستان فیروز بهرام گذراند. از سال 1332 در هنرستان عالی
موسیقی تهران، تحصیلات
موسیقی خود را آغاز کرد و از همانجا فارغ التحصیل شد. او توانست به زودی فعالیتش در زمینه‌ی
موسیقی را آغاز کند به گونه‌ای که در تالار کلوپ ارمنیان تهران، قطعاتی از بهترین آهنگسازان را به همراه گروه نواخت و همچنین ارکستر سمفونیک
تهران را در سن هفده سالگی رهبری کرد.
پدر لوریس که مشوق او و از فرهیختگان ارمنی بود او را برای ادامه تحصیل به وین فرستاد و در آکادمی
موسیقی موتسارتئوم زالتسبورگ به تحصیل پرداخت. همچنین توانست از دانشگاه میشیگان در رشته‌ی رهبری ارکستر فارغ التحصیل شو. او چندین سال از زندگی خود را در وین، نیویورک و لندن زندگی کرد و سپس به
ایران بازگشت.
ازدواج و فرزندان لوریس چکناواریان
لوریس چکناواریان یک
پسر دارد که کارگردان
سینما در آمریکا است. پسرش یک
دختر و یک
پسر دارد که پیانو و ویولن می‌نوازند. همسرش نیز پیانیست است.
فعالیت‌های موسیقایی
چکناواریان به عنوان آهنگساز تا به حال بیش از 75 اثر شامل 6 اپرا، 5 سمفونی، 1 اوراتوریو، 1 رکوئیم کار‌های در زمینه
موسیقی کر،
موسیقی مجلسی،
موسیقی باله، پیانو و خوانندگی، و همچنین کنسرتو‌هایی برای پیانو، ویولن، گیتار، در کنار موسیقی‌های متن
فیلم ساخته‌است. او بیش از 100 اثر با لیبل‌هایی مانند آرسی‌ای، فیلیپس، امی و ای‌اس‌وی منتشر کرده‌است. 5 سمفونی، اپرا‌های "رستم و سهراب " و "پردیس و پریسا" او با اپرای پردیس و پریسا آفرینش نخستین اپرا برای
کودکان را از آن خود کرد. از نخستین آهنگسازانی است که اپرای رستم و سهراب را در صحنه‌های جهانی به اجرا در آورده است. افسانه‌ی سیمرغ از عطار نیشابوری برای اولین بار توسط لوریس چکناواریان در سال 1354 در تالار رودکی اجرا شد. دیگر آثار لوریس چکناواریان عبارتند از: سمفونی شماره یک برای ترومپت و ساز‌های کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویلون و پیانو، سوییت دریاچه وان و اوراتوریو آخر زمان. رهبری سوئیت سمفونیک ارکستر سمفونیک لندن (از باله اتللو) بر عهده‌ی لوریس چکناواریان بوده است. اولین آهنگسازی
فیلم را در سال 1343 برای
موسیقی متن
فیلم جلد مار ساخته‌ی هژیر داریوش انجام داده است. پس از آن
موسیقی متن 40
فیلم مستند شامل حاج مصورالملکی (در سال 1350) ساخته خسرو سینایی، عالی‌قاپو و چهل‌ستون (در سال 1352) هر دو ساخته منوچهر طیاب، و سینمایی از جمله جدال در مهتاب به کارگردانی انزو دل وینچنسو (در سال 1348)، بی تا به کارگردانی هژیر داریوش (در سال 1351)، تجاوز به کارگردانی حمید مصداقی و تنگسیر به کارگردانی امیر نادری را تهیه کرده‌است. برای تهیه
موسیقی متن
فیلم بی تا با دو تن از استادان
موسیقی ملی
ایران فرامرز پایور (سنتور) و حسن ناهید (نی) همکاری کرده است.
در سال 1351 رهبری ارکستر اپرای
تهران را به عهده‌ی لوریس چکناواریان گذاشتند. پس از آن بعد از انقلاب در ایروان ارمنستان اقامت گزید و فعالیت کرد. از سال 1989 تا 2000 در ارمنستان رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت. چکناواریان بسیاری از ارکستر‌های مهم جهان از جمله ارکستر فیلارمونیک ارمنستان، «فیلارمونیک سلطنتی انگلستان»، «فیلارمونیک سلطنتی لیورپول»، «ارکستر مجلسی انگلیس»، «ارکستر سمفونیک لندن» را رهبری کرده‌است. اواسط دهه 1370 او به
ایران سفر کرد و به عنوان رهبر مهمان اجرا‌های فراوانی را با ارکستر سمفونیک
تهران داشت و دوره رهبری او بر این ارکستر از جمله دوره‌های پرفروغ ارکستر سمفونیک
تهران به‌شمار می‌رفت. در سال 1384 با همکاری شهرام ناظری و ارکستر بزرگ کومیتاس کنسرتی اجرا کردند که در سال 1390 توسط انتشارات آوای باربد با نام کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد. همچنین اجرایی با عبدالحسین مختاباد در تالار وحدت و فرهنگسرای بهمن داشته است. وی مدتی رهبری ارکستر مجلسی رودکی را بر عهده داشته است. "خسرو و شیرین" و "رستم و سهراب" از آخرین آثار‌های اجرا شده‌ی وی در
ایران هستند. اولین اجرای ارکستر سمفونیک
تهران در سال 1395 را که برای حمایت از موسسات خیریه بود، لوریس چکناواریان رهبری کرد. روز‌های چهاردهم و پانزدهم ژانویه 2004، دو کنسرت برای جمع‌آوری کمک به آسیب‌دیدگان زلزله بم، در پاریس اجرا شد.
هنر نقاشی لوریس چکناواریان
وی علاوه بر هنر موسیقی، در زمینه‌ی نقاشی هم فعالیت دارد. در 30 فروردین 1395 نمایشگاه نقاشی او با عنوان «موسیقی روی بوم» در نگارخانه استاد ممیز خانهٔ هنرمندان
ایران رونمایی شد. کار‌های وی تابلو‌هایی با تکنیک آکریلیک بود.
هنر نویسندگی لوریس چکناواریان
و اما در زمینه‌ی نویسندگی لوریس چکناواریان کتاب طنزی با نام "خرستان" که شامل 168 صفحه و مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه طنز است را توسط نشر صدای معاصر رونمایی و منتشر کرد. وی در این کتاب داستان کشوری از خران را نوشته است.
جوایز و افتخارات لوریس چکناواریان
دریافت نشان درجه یک هنر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی در سال 1381 دریافت جوایز چنگ طلایی برای دستاورد عالی هنری از پانزدهمین و شانزدهمین جشنواره
موسیقی فجر در تهران. استاد افتخاری کنسرواتوار کومیتاس، ایروان. دریافت نشان
فرهنگی «مسروپ ماشتوتس مقدس» از عالیجناب وازگن یکم کاتولیس اعظم تمامی ارامنه جهان. دریافت نشان دولتی برای خدمات به زمین لرزه از آقای ووسکانیان نخست‌وزیر ارمنستان شوروی. اعطای مدال موسس خورناتسی توسط دولت جمهوری ارمنستان به خاطر خدمات
فرهنگی به ارمنستان. اعطا صلیب طلایی کلیسای رومانی. BBC Music Magazine Top 1000 CDs Guide دریافت نشان طلایی از دانشگاه ارمنستان.
Macedonian Silver Orb conferred by Bishop Bartolomeus I. of Constantinople, Ecumenical Patriarch of the Eastern Orthodox Churches. EMG Art of Record Buying Recommendation EMG Golden Art of Record Buying Recommendation Gramophone Classical Good CD Guide گرامافون Gramophone Critics" Choice Gramophone Editor"s Choice Gramophone Recommended Recording Hi-Fi World Record of the Month High Fidelity Critics" Choice Penguin Guide to Compact Discs *** Outstanding performance and recording Records & Recording Pick of the Month, Pick of the Year Receives Homayoon Order and Medal for the composition of "Son et Lumiere Persepolis 2500" نشان همایون (1971 ایران) از ملکه فرح پهلوی. Recipient of the "Golden Conducting Baton" from the Armenian Philharmonic Choir for Artistic Achievement. Golden Cultural Medal from the Armenian Ministry of Culture
در چهارمین جشن سالانه
موسیقی ما که در تاریخ 25 آذر 1396 در تالار وحدت
تهران برگزار شد، از لوریس چکناواریان به پاس یک عمر فعالیت هنری تقدیر به عمل آمد. دریافت «جایزه سرو ایرانی» در سومین دوره آئین جایزه سرو
ایرانی در خانه اندیشمندان علوم انسانی در سال 1397. چکناواریان در آستانه هشتاد سالگی، تمامی آثارش را در حوزه
موسیقی به موزه
موسیقی اهدا کرد. به همین منظور مراسمی در روز نهم آبان 1396 در موزه
موسیقی با حضور چهره‌های شناخته شده
موسیقی برگزار شد.
قطعه "مکن ای صبح طلوع" از لوریس چکناواریان را باهم می‌بینیم.
برای آشنایی بیشتر با این
هنرمند می‌توانید به وب سایت ایشان مراجعه کنید.
وب سایت: www.loristjeknavorian.com
ساغر شفیعی