بزرگنمايي:

بانو نیوز - تهران- ایرنا- رهایی سالمندان در خیابان های شهر را می توان از ابعاد خانوادگی و اجتماعی مورد بررسی قرار داد. همه آحاد جامعه در برابر سالمندان مسئولیت دارند؛ در صورتی که فرزندان به هر دلیلی زحمات والدین را فراموش کنند، جامعه نباید در قبال آنها دچار آلزایمر تاریخی شود.

جامعه ای که در قبال افراد خود احساس مسئولیت کند هیچگاه آنها را رها نمی کند،نه به هنگام کودکی نه جوانی و نه میانسالی و سالمندی.
تردیدی نیست،سبک زندگی بشدت تغییر کرده است و جامعه ایرانی هم از این تغییرات بی نصیب نمانده است، دیگر خانواده به شکل گسترده قبلی رایج نیست و چند نسل در کنار هم زندگی نمی کنند، حتی فرزندان مجرد نیز خانه را به قصد زندگی مستقل ترک می کنند.
فراهم کردن خدمات اجتماعی برای سالمندان که تنها زندگی می کنند و یا حتی با فرزندان خود، باید بر عهده جامعه باشد.اگر این مسئولیت را به فرد موکول کنیم چه بسا با پدیده هایی نظیر رهایی سالمندان در اماکن عمومی مواجه شویم.
دولت ها باید برای خود موضوع حمایت از سالمندان را تعریف کنند. حمایت می تواند ابعادی مادی تا حمایت های اجتماعی را در بر بگیرد.
خانواده هایی که دارای سالمند هستند، می توانند با اعلام وضعیت سالمند از خدمات اجتماعی برای سالمندان بهره مند شوند.
خدمات اجتماعی می تواند از خدمات فیزیکی نظیر پخت و پز تا شستشوی سالمند و حفظ نظافت منزل تا خدمات درمانی و پیراپزشکی را در بر بگیرد.
در کشورهای توسعه یافته، جامعه این گونه خدمات را به سالخوردگان ارائه می دهد زیرا در این کشورها تقسیم کار بدرستی تعریف شده و جامعه ملزم به ارائه خدمات به همه شهروندان خود است.
دوستی تعریف می کرد که سال گذشته در سفر به کشور سوئد، صاحبخانه اش که مردی سالخورده بود دچار بیماری شد.پس از تماس تلفنی به بیمارستان آمبولانسی برای بردن بیمار به خانه اعزام شد.
پسر این مرد که در خانه حضور داشت اما پدر را تا بیمارستان همراهی نکرد و گفت: لزومی ندارد که به همراه پدر به بیمارستان برویم زیرا کارها به شکل منظمی انجام می شود و هیچ نیازی به حضور فرزندان نیست.
موضوع سالمندی به تنهایی می تواند هزاران شغل در کشور ایجاد کند.اگر سازمان آموزش فنی و حرفه ای در باب آموزش مهارت نگهداری سالمند گام بردارد. نگهداری از سالمند تا خدمات گوناگونی که سالمندان نیاز دارند همه می توانند منتج به اشتغال شوند.

**محیط را برای انسان ها انسانی تر کنیم
استاد علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است: انسان محصول اجتماعی است و باید محیط اجتماعی را برای انسان، انسانی کرد.
"غلامرضا علیزاده" با اشاره به دوران کهولت گفت: چتر حمایت های اجتماعی در دوران سالخوردگی باید گسترش یابد زیرا فرد سالخورده علاوه بر نیازهای درمانی که هزینه بالایی را به او تحمیل می کند دارای روابط گسترده تر خانوادگی است که باید بتواند از عهده مخارج و این قبیل هزینه های ضروری در دوران سالخوردگی برآید.
وی اضافه کرد: با افزایش سن، تنوع وتعدد بیماری در میان سالمندان بیشتر می شود و فرد سالمند علاوه بر نیازهای دارویی و درمانی نیاز به برخی از وسایل و تجهیزات کمکی "پروتز، اورتز" وسایرتجهیزات پیراپزشکی نظیر عصا، سمعک،عینک و یا ملزومات دیگر دارد.
علیزاده گفت: باتوجه به تعدد بیماری های سالمندان هزینه های پزشکی سنگین و بسیار گران است و سالمند در این دوران بیش از هر زمانی نیاز به این گونه خدمات به طوررایگان دارد.

**ساختارهای شهری در ایران مشکل دارد
وی همچنین به ساختارهای شهری اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه جامعه ایران به سوی پیری می رود باید ساختارهای شهری متناسب با نیازهای این افرادساماندهی شود به طوری که آنها بتوانند براحتی در سطح شهر رفت و آمد کنند و به طور مستقل عمل نمایند.
وی گفت: پیاده روهای ما هنوز برای عبور سالمندان مناسب نیست. سالمندان به علت نبود کاربرد سازوکارهای تسریع و تسهیل کننده تحرک ،هم درون خانه وهم وقتی که از خانه بیرون می آیند با مشکلات بیشماری مواجه هستند. تابلوهای شهری باید به گونه ای جاگذاری شوند که سالمند با امنیت خاطر بتواند از برخی از معابر عمومی عبور کند.

**سالمندی و کشورهای توسعه یافته
وی گفت: در برخی از کشورهای توسعه یافته هزینه نگهداری سالمند درخانه به فرد،یا افرادی از اعضای خانواده که به سالمندخدمات می دهند پرداخت می شود تا سالخوردگان بتوانند در خانه نگهداری شوند. به عبارتی به خانواده برای نگهداری سالمند حقوق داده می شود ضمن آنکه پوشش درمانی همه رایگان است.
به گفته علیزاده، همچنین به سالمندان در این کشورها کارتی داده می شود که از خدمات رایگان پزشکی و پیراپزشکی بهره مند شوند و از وسایط نقلیه ،به طور رایگان با یک همراه سالمند،استفاده کنند.
وی با اشاره به کشورهای شمال اروپا گفت: در این کشورها افرادی برای خدمات رسانی و تمشیت امور و کارهای مختلفی که یک سالمند دارد،به خانه سالمند اعزام می شوند.مدت نگهداری و انجام کار در خانه سالمند به طور معمول بیش ازدوساعت نیست تا فردی که برای انجام کاری مشخص به خانه سالمند می آید احساس خستگی و بیزاری نکند و فرد دیگری بلافاصله جایگزین می شود.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی ،سالمندی، در کشورهای توسعه یافته هدفمند است و این اهداف به اجزایی تقسیم می شوند که برنامه نامیده می شود وکارشناسان برروی برنامه کار می کنند.جامعه برای سالمندان برنامه های گوناگونی دارد.
وی گفت: در این کشورها برخی از سالمندان هم به خانه های سالمندان برای نگهداری سپرده می شوند اما کیفیت خانه های سالمندان در کشورهای غربی با ما بسیار متفاوت است.
علیزاده اظهار داشت: به طور معمول در ایران سالمندانی را در خانه سالمندان می پذیرند که قادر به حرکت باشند و به بیانی بهتر سرپا باشند و فقط نیاز به "هتلینگ " وعده های غذا و محل استراحت داشته باشند،در غیر اینصورت آنچنان هزینه سنگینی بر خانواده تحمیل می کنند که خانواده نمی تواند از پس این مخارج بر آید. بسیاری از سالمندان ما، که به سالمندسراها یاخانه های نگهداری سالمند سپرده می شوند به علت فشار روانی ناشی از دوری ازخانواده خیلی سریع فوت می کنند.
علیزاده توضیح داد: همچنین در کشورهای توسعه یافته مراکزی را ایجاد کرده اند که سالمندان در ساعاتی از روز که فرزندان سر کار هستند و قادر به نگهداری از سالمند نیستند، کارشناسان این مراکز تازمان برگشت اعضای خانواده ازسرکار، از فردسالمند نگهداری و مواظبت می کنند به طوری که صبح ها سالمندان به این مراکز سپرده می شوند و پس ازپایان کار روزانه، مسئول سالمند،به مرکزمراجعه و سالمند را تحویل گرفته وبه منزل می برد.
وی ادامه داد:در طول حضور سالمند دراین قبیل مراکز ، برخی از آموزش ها و مسئولیت ها نظیر مدیریت آبیاری باغ و یا باغچه به آنها سپرده می شود و در ساعت های عصر به خانه باز می گردند.
وی گفت: همچنین در مراکز یاد شده سالمندان می توانند تجارب کاری و اجتماعی خود را در اختیار نسل جوانتر قرار دهند.به عبارتی تلاش می شود سالمند از چرخه زندگی جدا نشود.

**وضعیت اجتماعی ایران
علیزاده معتقد است: هم اکنون جوانان به دلایل متعدد دیر ازدواج می کنند و این در حالی است که بسیاری از جوانان شغلی ندارند.
به گفته این استاد دانشگاه، وقتی که ازدواج با تاخیر رخ دهد تردیدی نیست میزان فرزندآوری کمتر خواهد شد .در سال 1415 حدود 11درصد از جمعیت کشور سالخورده خواهند شد.
وی با بیان اینکه اگر امروز پیش بینی و اقدامی نکنیم در سال های آتی با فاجعه انسانی مواجه خواهیم شد،گفت: وضعیت کنونی اگر ادامه یابد در آینده کسی نخواهد بود که از سالمندان نگهداری کند و ما در سال های آتی با فاجعه انسانی مواجه هستیم. متاسفانه در سال های آینده ممکن است بسیاری از سالمندان در تنهایی بمیرند و تا روزها هم کسی از مرگ آنها مطلع نشود.
علیزاده تاکید کرد: از همین امروز باید با برای آینده برنامه ریزی کنیم .معماری اکثریت ساختمان ها به گونه ای است که به هیچوجه جایی برای نگهداری وسکونت سالمند دیده نشده است وبرای سالمند در آن تسهیلاتی مهیا نیست.خانه ها برای افراد خانواده هسته ای طراحی شده است و اتاقی برای نگهداری سالمند در آن پیش بینی نشده است به طوری که این امر متبادر به ذهن می شود که فقط فرزندان و پدر و مادر حق زندگی در خانه را دارند.

**چهار دهک زیر خط فقر
وی گفت: در جامعه ای که چهار دهک آن زیر خط فقر و حداقل 1.5 دهک زیر خط فلاکت هستند نمی توان انتظار داشت که در آینده بتوان برای سالمند شرایط راحتی فراهم نمود.
وی توضیح داد: متاسفانه فقر در جامعه گسترش یافته است. بسیاری از واحدهای تولیدی با 30درصد ظرفیت خود کار می کنند بنابراین درچنین جامعه ای بابیکاری بالا، فرزندان و اعضای خانواده نمی تواند خدمات مناسب به سالمند خود که دچار آلزایمر و یا دمانس مغزی شده است، ارائه دهد.
وی گفت:وضعیت سالمندان در جامعه باید بر عهده سازمان های خدمات اجتماعی و رفاهی باشد و خدمات موردنیاز سالمندان از سوی این سازمانها ارائه شود.
به گفته این استاد دانشگاه، وقتی که می شنویم ،برخی از خانواده ها نمی توانند از عهده نگهداری سالمند برآیند و او را در اماکن عمومی رها می کنند جای تعجب نیست و متاسفانه این روند رو به ازدیاد است زیرا منحنی نزولی زیست اجتماعی جامعه به شدت به سوی فقیر شدن شیب برداشته است.

**نبود مهارت از سوی برنامه ریزان اجتماعی
وی گفت: متاسفانه بخشی ازبرنامه ریزان اجتماعی در کشور فاقد مهارت لازم برای برنامه ریزی هستند و نه تنها این مشکل کاهش نمی یابد بلکه روز بروز بر ابعاد آن افزوده می شود.
علیزاده با اشاره به حوزه علوم اجتماعی گفت: شوربختانه در جامعه ایران فقط رشته هایی نظیر پزشکی و یا فنی و مهندسی را اثربخش می دانند ودارای ارج و قرب است در صورتیکه در چنین شرایطی باید عالمان اجتماعی به صحنه بیایند و با همفکری راهکارهایی برای جلوگیری از پیامدهای ناگوار بحران پیری و دیگر معضلات اجتماعی ارائه دهند.
وی تصریح کرد: برخی از مدیران ارشد در حوزه علوم اجتماعی تلاش می کنندبرخی از راهکارها را از منابع سنتی و روایی اتخاذ کنند در صورتی که مسائل اجتماعی باید مطابق شرایط روز موردبررسی قرار گیرد و نسبت به آن تصمیم گیری و راهکار اتخاذ گردد. وقتی که از علوم اجتماعی در تصمیم سازی ها استفاده نمی شود متاسفانه چنین مشکلاتی پیش می آید.

**الگوبرداری از کشورها توسعه یافته
علیزاده تاکید کرد: ما باید برای حل معضل سالمندی از کشورهایی که با موفقیت این مسیر را طی کرده اند الگو برداری کنیم.
وی افزود: مقوله ای به نام آستانه تحمل وجود دارد.چطور از جوانی که نمی تواند درآمدی داشته باشد و زندگیش به روال طبیعی حرکت نمی کند ، می شود انتظار داشت که خدمات درخور به پدر و مادری سالمند ارائه دهد.
وی در پایان گفت: براستی اگر نتوانیم جامعه را به سوی عقلانیت پیش ببریم تردید نکنید که آلزایمر جامعه نسبت به موضوع سالمندی بیشتر هم خواهد شد.
اقتصام*9123* گزارش: زهره دریغ گفتار*انتشار:مرضیه فاتحی