بزرگنمايي:

يائسگي زودرس يکي از مشکلاتي است که برخي خانم‌ها به دلايل ژنتيکي يا محيطي آن را تجربه مي‌کنند و زندگي‌شان تحت تاثير آن قرار مي‌گيرد. گاهي نيز عوارض يائسگي مانند گرگرفتگي و تغييرات هورموني، مي‌توانند خانم‌هاي يائسه را در سنين پايين‌تر کلافه کنند.

تا همين چند دهه گذشته، محققان گمان مي‌کردند يائسگي زودرس، تنها به دلايل ژنتيکي اتفاق مي‌افتد اما به تازگي مشخص شده عوامل محيطي مانند استرس يا قرار داشتن در معرض محصولات شيميايي مختلف هم مي‌توانند حدود 2 تا 4 سال سن يائسگي را (حتي در افرادي که سابقه يائسگي زودرس در خانواده آنها وجود ندارد) جلو بيندازند.

از اين رو، در «سفره سالم» اين هفته به بررسي عوامل تغذيه‌اي و محيطي مختلفي که مي‌توانند در پيشگيري از يائسگي زودرس و کنترل عوارض آن نقش داشته باشند، مي‌پردازيم.

علايم يائسگي زودرس
• گرگرفتگي
• تعريق شبانه
• عادت ماهانه نامنظم
• حساسيت‌پذيري بالا
• خارش پوست
• خشکي واژن
• خشکي غيرطبيعي پوست، چشم و دهان
• کاهش مفرط ميل جنسي
• درد مفاصل
• گرفتگي‌هاي عضلاني

به تمام خانم‌هاي بالاي 30 سال توصيه مي‌شود مصرف جو، گندم سياه يا چاودار، سويا، شبدر، رازيانه، نخود و لوبيا قرمز را به‌عنوان منابع غذايي غني از استروژن در برنامه غذايي هفتگي خود داشته باشند و از مصرف لبنيات کم‌چرب و ماهي هم غافل نشوند

بايدها
1. لبنيات کم‌چرب: محققان با بررسي چند ساله خانم‌هاي در سن يائسگي يا آنهايي که سابقه خانوادگي يائسگي زودرس را داشتند، دريافتند که مصرف روزانه 2 تا 3 واحد از لبنيات کم‌چرب، مخصوصا پنير، شير و ماست کم‌چرب، مي‌تواند يائسگي را تا حداقل 5/3 سال در آنها به تعويق بيندازد. آنزيم‌هاي موجود در شير گاو، مي‌توانند با افزايش سطح استروژن خون باعث پيشگيري از يائسگي زودرس ‌شوند.

2. خوراکي‌هاي حاوي استروژن: مصرف منظم انواع مواد غذايي حاوي استروژن از 30 سالگي به بعد، مي‌تواند هم باعث پيشگيري از يائسگي زودرس شود و هم عوارض ناشي از يائسگي را تا حدي کنترل کند. از اين رو، به تمام خانم‌هاي بالاي 30 سال توصيه مي‌شود مصرف جو، گندم سياه يا چاودار، سويا، شبدر، رازيانه، نخود و لوبيا قرمز را به‌عنوان منابع غذايي غني از استروژن در برنامه غذايي هفتگي خود داشته باشند. اين خوراکي‌ها با بالا بردن سطح استروژن بدن، به پيشگيري از چاقي‌ موضعي شکم (در اثر تجمع چربي ناشي از کمبود استروژن) در خانم‌هاي يائسه کمک خواهند کرد.

3. ماهي: يکي از مشکلات رايجي که معمولا يائسگي زودرس براي خانم‌ها ايجاد مي‌کند، خشکي مفصل يا خشکي واژن ناشي از آن و در نتيجه، سخت شدن رابطه زناشويي براي آنهاست. محققان آمريکايي به اين گروه از خانم‌ها توصيه مي‌کنند حتما مصرف هفته‌اي 2 مرتبه از ماهي‌هاي چرب را در برنامه غذايي‌شان داشته باشند. اسيدهاي چرب امگا3 موجود در اين ماهي‌ها به نرم‌تر شدن مفاصل و حتي نرمي واژن کمک مي‌کنند و باعث مي‌شوند تحمل عوارض ناشي از يائسگي زودرس، ساده‌تر شود.

مصرف انواع مواد غذايي حاوي استروژن از 30 سالگي به بعد، مي‌تواند باعث پيشگيري از يائسگي شود

رژيم ضد يائسگي زودرس
نبايدها
1. فتالات‌ها: خيلي از ما عادت داريم به اشتباه، غذا را در ظرف‌هاي پلاستيکي نگهداري يا گرم کنيم. محققان بر اين باورند فتالات‌ها به‌عنوان نوعي ماده شيميايي در ظروف پلاستيکي به کار مي‌روند تا باعث نرمي و انعطاف‌پذيري اين محصولات شوند. نفوذ همين فتالات‌ها داخل مواد غذايي، مي‌تواند به مرور زمان باعث ايجاد تغييرات هورموني و يائسگي زودرس، مخصوصا در افرادي با سابقه خانوادگي شود.

از اين رو، بهتر است يا از ظرف‌هاي پلاستيکي بدون فتالات براي نگهداري از مواد غذايي خود کمک بگيريد يا غذاي داغ و چرب داخل اين ظرف‌ها نريزيد يا غذا را مدت بسيار کوتاهي در اين ظرف‌ها قرار دهيد يا به هيچ عنوان ظروف حاوي فتالات را داخل مايکروفر نگذاريد زيرا گرما مي‌تواند به سادگي باعث انتقال اين ماده شيميايي داخل غذاي شما شود. بهتر است مواد غذايي را در ظرف‌هاي شيشه‌اي يا استيل ضد زنگ نگهداري کنيد.

2. نمک: ابتلا به فشار خون بالا در اثر يائسگي زودرس (و حتي طبيعي) و عوارض قلبي-عروقي ناشي از آن، باعث شده محققان، مصرف نمک و غذاهاي فرآوري‌شده که سرشار از سديم هستند را براي افرادي که سابقه خانوادگي يائسگي زودرس دارند، مناسب ندانند.

3. مواد غذايي آماده و فريزشده: بسياري از خانم‌هاي شاغل عادت دارند براي جبران کمبود وقت خود براي پخت انواع غذاها، از مواد غذايي فريزشده و آماده موجود در فروشگاه‌ها براي آشپزي سريع‌تر کمک بگيرند. گاهي هم خودشان در منزل، اقدام به پختن، نيم‌پز کردن و فريز کردن بسياري از مواد غذايي شامل انواع سبزي‌ و گوشت‌ مي‌کنند.

بد نيست بدانيد نايلون‌هاي مخصوص فريز کردن مواد غذايي (چه صنعتي و چه خانگي) هم حاوي فتالات هستند. فتالات موجود در آنها هم مي‌تواند به سادگي به مواد غذايي رسوخ کند و احتمال يائسگي زودرس را بالا ببرد. از اين رو، بهتر است خانم‌هاي در معرض يائسگي زودرس، دور مواد غذايي آماده و فريزشده را خط بکشند.

4. چاي و قهوه: يکي از عوارض ناشي از تغييرات هورموني در اثر يائسگي زودرس، به هم خوردن ساعت خواب بدن است. به همين دليل هم خانم‌هايي که دچار يائسگي زودرس شده‌اند،‌ بيش از ديگران از به هم خوردن چرخه خواب و بيداري‌شان کلافه مي‌شوند. از اين رو، به اين خانم‌ها توصيه مي‌شود حجم کافئين موجود در برنامه غذايي‌شان را کم کنند.

مثلا، کمتر از قبل، چاي يا قهوه بنوشند يا حتي شکلات تلخ را هم با احتياط بيشتري ميل کنند. اين افراد مي‌توانند در ساعت‌هاي پاياني روز، يکي-دو واحد لبنيات را براي افزايش سطح سروتونين مغزشان استفاده کنند تا خواب آرام‌تري داشته باشند.