بزرگنمايي:

خسيس: دارنده حالتي دروني که از خرج کردن پول يا دادن چيزي به ديگري احساس ناراحتي و در نتيجه خودداري مي‌کند.»در فارسي، معادل خساست را تنگ‌چشمي‌ و ناخن‌خشکي گذاشته‌اند. در آثار ادبي و ديني ما، مطالب ارزنده‌اي درباره بخل و ويژگي‌هاي بخيلان و خسيسان آمده است.

سعدي در «گلستان» مي‌گويد:
«مالي به مشقت فراهم آرند و به خست نگاه دارند و به حسرت بگذراند ... سيم بخيل از خاک وقتي برآيد که وي در خاک درآيد.»

خسيس اگر تنها زندگي ‌کند، دچار مشکلاتي مي‌شود که برشمرديم. اما اگر ازدواج کند و نان‌آور و تکيه‌گاه خانواده باشد، خست او آسيب‌هاي جسمي رواني و اخلاقي زيادي به زن و فرزندانش مي‌رساند . پيشوايان دين ما سفارش کرده‌اند مردي که ازدواج کرده و تشکيل خانواده داده است بايد براي توسعه مالي و رفاهي زندگي خود تلاش کند و با بخيلي و خسيسي، افراد خانواده خود را در تنگنا قرار ندهد و به گرفتاري و خواري نکشاند. از نظر امام رضا(ع) واجب است که مرد برخوردار از نعمت‌هاي مادي، زندگي خانواده خود را گشايش دهد.

امام صادق (ع) بي‌توجهي به وضعيت اقتصادي خانواده را گناهي مي‌داند که مرد بايد در روز رستاخيز پاسخگوي آن باشد و مهم‌تر و شديدتر اينکه پيامبر بزرگوار اسلام(ص) تأکيد مي‌کند: مردي که نيازهاي زندگي افراد خانواده خود را برنياورد و آنها را ضايع سازد ملعون است، يعني از رحمت خداوند بسيار فاصله دارد.

از نظر روان‌شناسان، رگه‌هاي بخل شديد در بيماران خودشيفته، جامعه‌‌ستيز و وسواسي – جبري ديده مي‌شود. در اين ميان، کساني که اختلال شخصيت وسواسي- جبري دارند بيش از بقيه خسيس و ‌تنگ‌چشم هستند. «متن تجديد نظر شده راهنماي تشخيصي و آماري اختلال‌هاي رواني» يکي از نشانه‌هاي اين افراد را چنين بيان مي‌کند:

"ناخن‌خشکي نسبت به خود و ديگران. به اعتقاد آنها پول چيزي است که بايد آن را براي فجايع آتي پس‌انداز کرد"

آرگايل در کتاب "روان‌شناسي پول" با استناد به ديدگاه‌هاي روانکاوي، کينه‌توزي، لجبازي، خودسري و حساسيت افراطي به پاکيزگي و وظيفه‌شناسي را صفات همراه با خسيسي ذکر مي‌کند و پيشينه مشکلات خانوادگي و احساس ناامني شديد رواني را زيربناي آن مي‌داند.

حال با اين اوصاف اين سوال در ذهن همه ما متبادر مي شود که :
چگونه مي‌توان پيش از انتخاب همسر، خسيس بودن مرد را تشخيص داد؟ بعضي معتقدند از نوع و ميزان هدايا، پذيرايي کردن در رفت و آمدهاي خانوادگي، هزينه کردن در ديدارهاي دختر و پسر بيرون از خانه و نيز، تحقيق از دوستان و آشنايان فرد، مي‌توان به اين مقصود رسيد.

همچنين براي بررسي خساست اين توصيه ها نيز ارايه مي شود:
اولا سوالاتي در مورد تامين سطح زندگي آينده(حتي براي تان مثال بزنند که براي نمونه زندگي شما را شبيه به سطح زندگي چه کسي تامين مي کنند)، تامين نيازهاي مالي تان، ميزان گردش و تفريحي که به آن معتقدند، نحوه مديريت مالي در زندگي مشترک، نقش و جايگاهي که براي پس انداز قايلند و .. را مورد بررسي دقيق قرار دهيد.

ضمنا حتما در ميان دوستان واشنايان و همکاران و حتي نزديکان ايشان تحقيق جدي انجام دهيد و ببينيد ايشان از لحاظ مادي داراي چه روحياتي بوده و ضمنا ايا خسيس هستند يا خير؟

ببينيد که ايشان چقدربه مسايل مالي اهميت مي دهند؟ چقدر پس انداز کردن در زندگي شان مهم است؟ آيا خرج کردنشان متناسب با وضعيت مالي شان است يا اينکه دست شان را محدود مي گيرد و دايما سعي در صرفه جويي افراطي دارند؟

البته روان‌شناسان چون خسيس بودن را صفتي شخصيتي مي‌دانند، شيوه‌هاي ياد شده را رد نمي‌کنند، اما در بهره گرفتن از روش‌هاي دقيق‌تر ارزيابي شخصيت، از جمله به کار بردن آزمون‌هاي معتبر، تأکيد مي‌ورزند.

با همسر خسيس چگونه بايد رفتار کرد؟
شايد بهترين كار براي داشتن زندگي راحت‌ تن ندادن به ازدواج با آدمي خسيس باشد يعني همان علاج واقعه پيش از وقوع. اما اگر به هزار و يك دليل زندگي با فردي خسيس نصيبمان شد اگر قصد بر هم زدن رابطه را نداشته باشيم بهترين چاره تحمل كردن است.

وقتي مي‌گويند خساست درد بي‌درمان است حرف بي‌راهي نيست چون روان‌شناسان مي‌گويند كه خساست به هيچ وجه درمان نمي‌شود. اگر زن يا شوهري تدبير لازم را داشته باشد فقط مي‌تواند خساست همسرش را كمرنگ‌تر كند. شايد كم دردسرترين راه اين باشد كه بيماري همسرمان را درك كنيم و او را همان گونه كه هست بپذيريم. هر چند كار سختي است اما بايد تمرين كنيم كه مقابله به مثل نكنيم چون گارد گرفتن در مقابل چنين آدمي فقط او را جري‌تر مي‌كند.

اين كار نيز فايده زيادي دارد كه اگر فرزندمان از رفتار همسرمان رنجيد، مقابله به مثل را به او ياد ندهيم و فقط به فرزندمان توضيح بدهيم كه اين عقيده در پدر و مادر توست و بايد به عقيده آنها احترام بگذاري. همچنين خوب است كه به ياد داشته باشيم افراد خسيس با وجودي كه ممكن است سليقه خوبي داشته باشند اما براي خريد هر چيزي، ابتدا به مبلغ آن توجه مي‌كنند؛ بنابراين بهتر است به جاي دلخور شدن يا مسخره كردن همسرمان از او تشكر كنيم در واقع سپاسگزاري ما نوعي تشويق براي تكرار اين رفتارهاي مثبت و از بين رفتن برخي مشكلات رفتاري همسرمان است.