آریا بانو - درمان راه حل محور کوتاه مدت چیست؟
رویکرد درمانی مبتنی بر راه حل، بر اساس یک مدل عملی است که به حل مسائل در زندگی واقعی تمرکز دارد. در این رویکرد، کنترل تأثیر رویدادهای استرس زا در زندگی، از طریق یادگیری روش های موثر برای مقابله با مسائل پیش آمده، به دست می آید. درمان راه حل محور، به طور کاربردی به مسائل حاضر می پردازد و به جای بررسی گذشته، تمرکز خود را بر روی زمان حال دارد.
این شکل از درمان می تواند به صورت مشاوره فردی یا در قالب گروه درمانی انجام شود و ممکن است به صورت حضوری یا از طریق مشاوره آنلاین روانشناسی ارائه شود.
درمان راه‌حل محور چیست؟
درمان راه حل محور یک الگوی مبتنی بر شایستگی‌های مراجع است و به جای تمرکز بر مشکلات و شکست‌های گذشته او، بر نقاط قوت و موفقیت‌هایش تمرکز دارد. این روش درمان همسو با روان‌شناسی مثبت است که به جای آسیب‌شناسی و علت‌شناسی بر سلامت و عملکرد مطلوب تاکید دارد. درمان راه حل محور به مراجعان نسبت به آینده، امید می‌دهد و در جهت شناسایی و استفاده از نقاط قوت آن‌ها گام بر می‌دارد.

تاریخچه‌ی درمان راه حل محور
در دهه ی 1970، استیو دی شازر و همسرش، اینسو کیم، در حین کار بر روی یک مجموعه نمونه در موسسه ی تحقیقات روانی MRI در پالو آلتو، کالیفرنیا، به ایده ی راه حل محور برای درمان کوتاه مدت علاقه مند شدند. برای تاسیس یک موسسه ی تحقیقات روانی در ایالات متحده، او با همسرش و دیگر پیشگامان مانند ایو لیپچیک، جیم درکز، الأم نونالی و ماریلین لاکورت، به یک گروه تبدیل شدند. به زودی، افراد دیگری نیز به این گروه مانند جان والتر، جین پلر، الکس مولنار، کیت کوالسکی و میشل وینر-داویس، پیوستند.
این گروه، با توجه به فعالیت های موسسه ی تحقیقات روانی، به ویژه مجموعه کارهای میلتون اریکسون و جان ویکلند، شکل گرفت. آنها هر روز در مقابل یک آینه یک طرفه کار می کردند و افراد تیم آنها را مشاهده می کردند. بسیاری از ملاحظات و گفتگوهای آنها، تنها از طریق این مشاهدات انجام می شد و در نتیجه، رویکرد راه حل محور و فرآیندهای اولیه این رویکرد، بهبود یافت. تفاوت و تنوع در گروه مشارکت کننده، جذابیت این مشاهدات و گفتگوها را بیشتر کرد. این تفاوت و تنوع، رویکرد راه حل محور را در بسیاری از زمینه ها از جمله درمان معتادان و کودکان، به کار برد.
تنوع و تفاوت در رویکردهای روان‌درمانی ممکن است باعث تعبیراشتباه و اختلافات گسترده در مورد راه‌حل‌های درمانی شود. امروزه، تمرکز بر رویکرد راه‌حل محور در زمینه روان‌درمانی به دلیل تحقق و اثرگذاری آن، افزایش یافته است. رویکردهای خاصی نیز برای درمان بیماری‌های خاص و مشکلات خانوادگی در سنین خاص وجود دارند. درمان راه‌حل محور به شیوه‌ای متفاوت در حوزه‌های مختلف می‌تواند موثر، مفید و کارآمد باشد.
اخیراً، در فعالیت‌هایی که برای یک آژانس خدمات اجتماعی محلی انجام دادم، آن آژانس اعلام کرد که قصد دارد برنامه‌هایی برای استفاده از رویکردها و راهبردهای برنامه محور را پیاده کند. آنها تمایل داشتند از برنامه راه‌حل محور و راهکارهای آن برای بیمارانی که دارای "اختلالات بیرونی" و "بیماری‌های جسمی" هستند، استفاده کنند. همچنین، برای "بیماری‌ها و اختلالات درونی" و سایر بیماری‌ها نیز راه‌حل و برنامه دیگری در نظر داشتند. این نشان دهنده نوع تصمیم‌گیری در خصوص درمان در آن آژانس است. هر نوع خدماتی که ارائه می‌شود، باید با مشکلات و شرایط موجود در بیمار هماهنگ بوده و مطابقت داشته باشد.
در فعالیت‌هایی که برای آژانس انجام داده‌ام، با استفاده از درمان راه‌حل محور، تجربیات موفقیت‌آمیزی به دست آورده‌ام. با این حال، در یک نقطه، با جمله ای روبرو شدم که برایم شوکه‌کننده بود: "هیچ تحقیقی در حمایت از درمان راه‌حل محور به عنوان یک رویکرد برنامه محور وجود ندارد". این جمله برایم بسیار تعجب‌آور بود، زیرا من به شخصه در تحقیقات زیادی در حمایت از این رویکرد مشارکت کرده‌ام.
درمان راه‌حل محور به عنوان یک رویکرد برنامه‌محور، در تحقیقات بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است و به عنوان یک رویکرد کارآمد در درمان مشکلات روانی شناخته شده است. این رویکرد، با تمرکز بر رسیدن به راه‌حل‌های عملی برای مشکلات، برای بسیاری از افراد موثر واقع شده است.
به هر حال، در هر رویکرد درمانی، باید با شرایط و نیازهای خاص بیماران هماهنگی داشته و درمان مناسبی را برای آنها ارائه داد. بنابراین، در صورتی که درمان راه‌حل محور برای بیمار خاصی مناسب نیست، باید رویکرد دیگری برای درمان او در نظر گرفته شود.

رویکرد درمان راه حل محور چگونه عمل می کند؟
این روش درمانی بر اساس نگاه به آینده و تمرکز بر نقاط قوت و امیدبخشی فرد ساخته شده است و به محدودیت‌ها، نقاط ضعف و کمبود امکانات توجه نمی‌شود. در این روش، بر روی توانایی‌ها و احتمالات مثبت فرد تمرکز شده و از آن‌ها برای پیشرفت به سمت اهداف استفاده می‌شود.
آموزش ساخت راه‌حل با توجه به شرایط هر فرد، این امکان را به او می‌دهد تا بتواند در مواجهه با هر نوع معضل و مشکلی، بدون مقابله مستقیم، بر آن‌ها غلبه کند. در این روش، نقش مشاور و یا متخصص در استخراج راه‌حل‌ها با توجه به شرایط موجود است. مشاور با استفاده از سلسله مباحثی که در جلسات با مراجعان و مشاوران مطرح می‌شود، راه‌حل‌هایی را برای فرد پیدا می‌کند. در طول جلسات، مشاور تصویری شفاف و واضح از آینده را با توجه به شرایط برای فرد ترسیم می‌کند. سپس با ایجاد تغییرات، بهبود در شرایط آینده فرد مشخص می‌شود.
مشاوران همچنین سعی می‌کنند تا فرد را به کنکاش در گذشته خود برای یادآوری تجربیات مثبت و خوشبختی تشویق کنند. سپس، این تجربیات مثبت به تصویر آینده فرد منتقل می‌شود تا نسخه آینده فرد با این تجربیات قبلی به او نشان داده شود. هدف این کارها، برانگیختن امید فرد به آینده و ایجاد راه‌حل برای پیشرفت به سمت اهداف است.
چشم‌انداز آینده فرد در این روش به رویکرد درمانی راه‌حل‌محور شکل می‌دهد. درمانگران از این تصویر آینده برای پرسش سوالاتی مهم از فرد استفاده می‌کنند و پتانسیل‌های فرد در حرکت و پیشروی به سمت جلو مشخص می‌شود. با استفاده از این روش، شجاعت حرکت به سمت اهداف به فرد داده می‌شود.
درمان راه حل محور برای چه مشکلاتی کاربرد دارد؟
رویکرد درمان راه‌حل‌محور برای مسائل مرتبط با استرس و مشکلات روانشناختی موثر است و بر تمرکز بر یافتن راه‌حل‌هایی برای مسائل مشخص تمرکز دارد. این رویکرد می‌تواند برای مشکلات مرتبط با انواع علائم روانشناختی مانند اضطراب، افسردگی و تنش استفاده شود.

درمان راه حل محور ممکن است به رفع مشکلات سلامت روان زیر کمک کند:
- اضطراب
- استرس مزمن به دلیل انباشته شدن مشکلات جزئی
- عوارض مرتبط با آسیب تروماتیک
- افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- مشکلات مرتبط با یک بیماری مزمن مانند سرطان، بیماری قلبی یا دیابت
- خودآزاری و احساس ناامیدی
- استفاده از مواد مخدر
- افکار خودکشی
این شکل از درمان همچنین برای مقابله با مشکلات خاص زندگی از قبیل موارد زیرمفید است:
- مرگ یکی از عزیزان
- نارضایتی در کار
- طلاق
- استرس های زندگی روزمره
- مشکلات خانوادگی
- مشکلات مالی
- از دست دادن شغل
- تعارضات رابطه
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته