آریا بانو - آیا نوشیدن قهوه برای افسردگی موثر است؟
نوشیدن یک فنجان قهوه دارای کافئین می تواند سطح انرژی شما را افزایش دهد. مطالعات نشان می دهد افراد زمانی که قهوه می نوشند علائم کمتری از افسردگی را نشان می دهند. ترکیبات محافظت کننده ی قهوه به همراه کافئین می تواند توانایی شناختی مغز را ارتقاء دهد و احتمال آلزایمر، بروز زوال عقلی، پارکینسون، سرطان و سکته ی مغزی را کاهش دهد. 
در این مقاله به ارتباط بین افسردگی و قهوه می پردازیم اما ابتدا باید علائم این بیماری را بشناسیم.
نشانه های افسردگی چیست؟
یکی از بیماری های مزمن که روز به روز بر تعداد افراد مبتلا به آن افزوده می شود؛ افسردگی است. به دلیل موضوعات اجتماعی بسیاری از افراد از پذیرش این موضوع طفره می روند اما واقعیت اینجاست که خیلی از افراد ممکن است حتی در دروه ی کوتاهی از زندگیشان این حس را تجربه کرده باشند.
این بیماری می تواند قابل پیشگیری و درمان باشد. علائم زیر می تواند نشان دهنده افسردگی باشد البته درجات این بیماری در افراد متفاوت است:
• احساس ناراحتی طولانی مدت
• احساس نا امیدی در زندگی
• احساس شکست در زندگی
• درد های مزمن و بی دلیل
• احساس خستگی طولانی مدت
• تغییر در وزن به شکل؛ لاغری یا چاقی ناگهانی
• تغییر عادات غذایی
• فکر کردن به مرگ یا خودکشی
• نداشتن توجه و تمرکز بر موضوعات
• بی اهمیت شدن مواردی که قبلا برای فرد مهم بوده است
• مشکلات خوابیدن یا بیدار شدن

نحوه ی عملکرد قهوه
محققان چینی اعلام کرده اند ممکن است قهوه به دلیل داشتن ترکیبی از آنتی اکسیدان های خاص، در کاهش تحریکات موثر باشد. قهوه به علت داشتن کافئین می تواند تاثیر ضد افسردگی داشته باشد، کافئین نوعی محرک است که می تواند سبب افزایش انگیزه و بیداری شود.
شاید تجربه ی بیدار شدن در نیمه شب را داشته باشید؛ که به علت نوعی ماده ی خاص به نام ادنوسین اتفاق می افتد. ادنوسین می تواند گیرنده های مخصوص خود را تحریک کند و سبب احساس گیجی و کمبود تحرک و انگیزه شود. کافئین نیز می تواند در سیستم عصبی مرکزی تجمع یابد، اما بر خلاف ادنوسین گیرنده ای را فعال نمی کند برعکس سبب مسدود کردن گیرنده می شود، از این طریق می تواند از کمبود انرژی و انگیزه جلوگیری کند. این پدیده می تواند تاثیر قهوه بر بیدار ماندن و هشیاری را توجیه کرد.

ارتباط بین قهوه و افسردگی چیست؟
ممکن است هنگامی که از خواب بیدار می شوید احساس کرختی کنید و حس کنید خستگی هنوز از بدن شما خارج نشده و زمانی که یک فنجان قهوه می نوشید انرژی خود را به دست می آورید.
باید توجه داشت این احساس خستگی و کرختی می تواند از علائم افسردگی باشد که می تواند با یک فنجان قهوه کاهش یابد یا برطرف شود. همین موضوع می تواند نشان دهنده ی تاثیر مثبت قهوه بر افسردگی باشد.
قهوه باعث ساختن دوپامین (ماده ی شمیایی محرک اصلی مغز) می شود. همچنین کافئین با اتصال به گیرنده های ادنوسین می تواند مقدار دوپامین را افزایش دهد. دوپامین می تواند ارتباط بین انگیزه و پاداش را در مغز هماهنگ کند. با توجه به اینکه یکی از دلایل افسردگی می تواند بی انگیزگی و احساس ناراحتی باشد؛ دوپامینی که در اثر قهوه افزایش یافته، می تواند در کاهش حس افسردگی کمک کننده باشد.
طبق آزمایشاتی که بر 300 نفر از زنان انجام شد نشان داد که؛ نوشیدن 3 فنجان قهوه در طول روز می تواند احتمال فکر کردن به خودکشی را کاهش دهد، البته این تاثیر مثبت در مردان با درصد کمتری همراه بود.
طبق مطالعات انجام شده این نتیجه حاصل شد؛ کافئین هنگامی که در قهوه باشد می تواند اثر محافظتی در برابر افسردگی داشته باشد و چای نسبت به قهوه اثر محافظتی کمتری دارد.

تاثیر منفی قهوه بر افسردگی
قهوه می تواند مانند یک شمشیر دو لبه عمل کند؛ علاوه بر تاثیر مفیدی که در افسردگی دارد و می تواند علائم آن را کاهش دهد، اما این واقعیت هم وجود دارد که مصرف بیش از اندازه ی هر ماده ای؛ نه تنها قهوه، می تواند تاثیر عکس بر بدن بگذارد.
محققین بر این باورند اگرچه مصرف قهوه در ابتدا می تواند سبب کاهش افسرگی شود اما در طولانی مدت کافئین می تواند عامل افسردگی به شمار رود.
قهوه می تواند عملکرد برخی محرک ها را نظیر؛ دوپامین، گاما را مختل کند، به دنبال اختلال در عملکرد این محرک ها و یا کاهش آنها (به خصوص دوپامین) عوارضی ایجاد می شود از جمله این عوارض؛ بی انگیزگی و ناامیدی می باشد. بی انگیزگی خود دلیلی برای افسردگی و یکی از نشانه های آن محسوب می شود.
علاوه بر این، تاثیری که قهوه بر کاهش محرک گاما دارد، سبب بی قراری، استرس و پرخاشگری افراد می شود، به گونه ای که این افراد بیشتر از خودشان نقد می کنند. تمام این موارد نشان می دهد قهوه همانطور که می تواند سبب احساس شادی و لذت در افراد شود می تواند علائم افسردگی را هم ایجاد کند.
طبق تحقیقی که صورت گرفت، این نتیجه حاصل شد؛ در بین دانشجویان سالم افرادی که زیاد قهوه می نوشند، در برابر کسانی که قهوه نمی نوشند یا مصرف کمتری دارند، به درجه ی شدیدتری از افسردگی گرفتار می شوند. مهمترین دلیل آن به اختلال خواب ناشی از مصرف قهوه و چایی مرتبط می شود. ارتباط بین خواب و روحیه ی افراد می تواند نتایج این آزمایش را قابل قبول کند.

قهوه و افسردگی شمشری دو لبه
هنوز هیچ قطعیت کاملی در کاهش افسردگی با قهوه وجود ندارد اما آن چیزی که مشخص است این نتایج، علائم، شدت تاثیر گذاری و.. در افراد مختلف متفاوت است و تا حد زیادی به سیستم بدنی خود فرد مربوط می شود. اگر افراد بتوانند مقدار مصرف خود را مدیریت کنند، قهوه و افسردگی می توانند مخالف هم باشند.
تاثیر قهوه بر داروهای ضد افسردگی
افرادی که مبتلا به افسردگی هستند و دارو مصرف می کنند باید به شکل جدی، مصرف قهوه ی خود را کنترل کنند و یا آن را با نوشیدنی های دیگر یا قهوه ی بدون کافئین جایگزین کنند تا از اثرات مخرب آن در امان باشند.
قهوه می تواند با داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشد از این رو این افراد باید قبل از مصرف قهوه با پزشک خود در مورد تداخل دارویی مشورت کنند. یکی از این داروها، داروهای دسته ی M AOI و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای ( کاهش جذب دارو در صورت مصرف قهوه) هستند.
از اثرات منفی کافئین می توان به افزایش ضربان قلب، افزایش اضطراب و افزایش فشار خون اشاره کرد لذا افرادی که بیماری در این زمینه دارند باید در مصرف قهوه جوانب احتیاط را رعایت کنند.
با وجود تمام موارد ذکر شده افراد می توانند با کنترل مناسب و تعادل در نوشیدن قهوه از اثرات مفید آن بر بدن بهره مند شوند و از سوی دیگر از پیامدهای منفی آن جلوگیری کنند.
گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته