بزرگنمايي:

آریا بانو - قیمت خودرو نه تنها در ایران بلکه در بازارهای جهانی نیز رشد زیادی را تجربه می‌کند. در حال حاضر قیمت‌ها رکوردهای جدید تاریخی را به‌ویژه در آمریکا ثبت کرده‌اند. این در شرایطی است که طبق گزارش‌های رسمی، ‌خریداران هم‌اکنون بیشتر از کمبود موجودی خودرو آزار می‌بینند تا قیمت‌های بالا. همه‌گیری موجب فشار بر زنجیره تامین و افزایش تقاضا برای وسایل نقلیه مقرون به صرفه شده است. 
این روزها قیمت خودرو نه‌تنها در ایران بلکه در بازارهای جهانی رشد زیادی را در مقایسه با سال‌های گذشته نشان می‌دهد و مشتریان در سرتاسر دنیا صعود قیمت در بازار خودرو را کاملا لمس می‌کنند. این در حالی است که رشد قیمت خودرو در بازار ایران و بازارهای جهانی دلایل متفاوتی دارد و از همین رو گمانه‌زنی در مورد آینده آنها نیز با یکدیگر فرق می‌کند.
بازار خودروی ایران به‌خصوص طی چهار سال گذشته در گرداب گرانی افتاده که این موضوع دلایل خاص خود را دارد. با تحریم ایران در تابستان 97، انتظارات تورمی به‌شدت بالا رفت و در پی آن، قیمت ارز و تورم نیز روندی صعودی گرفت. در کنار اینها، دولت برای مدیریت منابع ارزی، واردات بسیاری از کالاها از جمله خودرو را نیز ممنوع کرد، ضمن آنکه تولید هم روندی رو به افت به خود گرفت. این عوامل در مجموع سبب شد منحنی قیمت در بازار خودرو به‌شدت صعودی شود، تا جایی که کف قیمت از حدودا 25میلیون تومان به بالای 200میلیون تومان نیز رسید. در چهار سال گذشته هرچند افت‌و‌خیز تولید بر قیمت خودرو تاثیر داشته، با این حال منحنی قیمتی بیشتر گوش به فرمان انتظارات تورمی و ارز بوده و همچنان نیز این موضوع صادق است. بر این اساس هر زمانی که انتظارات و ارز افزایشی شده، قیمت خودرو هم بالا رفته و با نزولی شدن آن دو فاکتور، قیمت در بازار خودرو نیز افت کرده است.
این در حالی است که رشد قیمت در بازارهای جهانی خودرو بیش از هر مساله‌ای ریشه در دو ماجرای پاندمی کرونا و بحران ریزتراشته‌ها داشته است. این دو اتفاق سبب شدند تولید خودرو در جهان کاهش پیدا کند و بازار با کمبود مواجه شود و در نتیجه قیمت‌ها بالا بروند. در حال حاضر پاندمی کرونا به واسطه واکسیناسیون و همچنین ابتلای صدها میلیون نفر، تا حد قابل‌توجهی کنترل شده، با این حال بحران کمبود ریزتراشه‌ها همچنان کم‌و‌بیش ادامه دارد. از همین رو انتظار می‌رود روند افزایش قیمت جهانی خودرو تا وقتی بحران حل نشود، ادامه خواهد داشت. در این زمینه گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی به نقل از منابع معتبر به بررسی روند قیمت جهانی خودرو پرداخته است. در مقدمه این گزارش آمده است: آیا کسی زمانی را به یاد می‌آورد تنها با 50هزار دلار امکان خرید یک خودروی لوکس و گران‌قیمت وجود داشت؟ به گفته کیلی بلو بوک که یک شرکت تحقیقاتی و ارزیابی خودرو مستقر در کالیفرنیاست، از آن روزها خیلی گذشته است. در ماه ژوئیه، خودروهای جدید فروخته‌شده در آمریکا به طور متوسط 48هزار و 182 دلار قیمت داشته‌اند. این عدد عملا رکورد قبلی را که در ژوئن ثبت شده بود، شکسته است.
کیلی بلو بوک در گزارش خود این اتفاق را یک رکورد جدید تاریخی می‌داند و بر این اساس استدلال بسیار جالبی ارائه می‌دهد: خریداران در حال حاضر بیشتر از کمبود موجودی خودرو آزار می‌بینند تا قیمت‌های بالا. همه‌گیری موجب فشار بر زنجیره تامین و افزایش تقاضا برای وسایل نقلیه مقرون‌به‌صرفه شد. ربکا ریدزوسکی، مدیر تحقیقات اقتصادی و صنعتی در شرکت کوکس اتومیتو، می‌گوید سطح موجودی وسایل نقلیه جدید کمی بهتر از یک سال گذشته است، اما همچنان می‌توان گفت پایین است و این باعث بالا ماندن قیمت خودروهای جدید می‌شود. با این حال، حتی با وجود اینکه میانگین قیمت‌ها در حد یک رکورد است، وسایل نقلیه مقرون‌به‌صرفه وجود دارند. خودروهای کامپکت و مدل‌های کوچک و هاچ‌بک همچنان خودروهای مقرون‌به‌صرفه برای خریداران هستند.
رویترز هم در گزارشی به بالا بودن قیمت خودرو در آمریکا اشاره کرده و تاکید می‌کند این احتمال وجود دارد قیمت خودروهای جدید ایالات متحده در ماه اوت به دلیل تقاضای بالا از سوی خریداران به‌رغم افزایش نرخ‌های بهره به بالاترین حد خود برسد. کمبود موجودی در آمریکا همچنان فروش خودروهای جدید را محدود می‌کند. پیش‌بینی می‌شود خرده‌فروشی خودروهای جدید در ماه اوت به 980هزار و 400 دستگاه برسد که کاهش 6/ 2درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.
هم‌چنین به ‌نظر می‌رسد سرعت فدرال رزرو ایالات متحده در افزایش نرخ بهره برای مهار تورم هنوز تاثیر قابل‌توجهی بر قیمت‌ها در صنعت خودرو نداشته است. توماس کینگ، رئیس بخش داده و تجزیه و تحلیل مؤسسه خدماتی آماری جی دی پاور و شرکا، می‌گوید انتظار می‌رود در سپتامبر، محدودیت‌های موجودی خودروها ادامه یابد و فروش به دلیل موجودی کم با مشکل مواجه شود. بنابراین در آینده کوتاه‌مدت انتظار کاهش قیمت‌های جهانی خودرو نمی‌رود و این توقع وجود دارد قیمت‌ها در بازار جهانی خودرو هم‌چنان بالا بمانند. آذر جامینه، اقتصاددان ارشد اکونومتریکس، در مورد افزایش قیمت خودرو با توجه به کمبود عرضه می‌گوید: این بازار نمونه کلاسیکی از رفتار تولیدکنندگان خودرو است، زیرا آن‌ها نمی‌خواهند فروش خود را از دست بدهند. بنابراین قیمت خودروها را افزایش می‌دهند.
هم‌چنین به گزارش فاکس‌بیزینیس، اکنون خریداران خودرو وارد دومین سالی می‌شوند که بازار جهانی خودرو با کمبود و از طرفی افزایش قیمت در بازار مواجه است. بر اساس آمار موسسه خدماتی آماری جی دی پاور و شرکا، میانگین قیمت خودروهای جدید در بازار جهانی در ماه اوت 46هزار و 259 دلار است که نسبت به رکورد 45هزار و 998 دلاری ژوئیه بیشتر است. این قیمت نشان‌دهنده افزایش 5/ 11درصدی نسبت به اوت سال گذشته است، زمانی که کمبود عرضه برای اولین‌بار تاثیر قابل‌توجهی بر بازار خودروهای جدید داشت. مؤسسه خدماتی آماری جی دی پاور هم کمبود ریزتراشه جهانی و سایر محدودیت‌های عرضه را عامل بالارفتن تقاضا نسبت به عرضه و افزایش قیمت‌ها دانسته‌ است. توماس کینگ معتقد است خودروسازی هنوز به دلیل موجودی ناکافی برای پاسخگویی به تقاضای قوی مصرف‌کننده، محدود و تحت فشار است.
از طرفی بسیاری از خودروسازان یا تولید مدل‌های پایه را به تعویق می‌اندازند یا ساخت این مدل‌ها را به نفع مدل‌های مجهزتر و با قیمت بالاتر، متوقف می‌کنند. از طرفی مشتریان همچنان به خرید شاسی‌بلندهای با قیمت بالاتر ادامه می‌دهند. بیش از 78درصد از فروش خودروهای جدید در ماه اوت، مربوط به شاسی‌بلندها بوده است. به عقیده توماس کینگ، خریداران خودرو مجبور به پرداخت قیمت‌های بالا در بازاری که دیگر انتخابی نیست، هستند.
دنیای اقتصاد