آریا بانو - مسائل دفعی کودکان یکی از مهمترین مسائل دوران کودکی و از عمده ترین نگرانیهای احتمالی خانواده ها به شمار می رود. اختلالات دفعی در کودکان انواع مختلف دارد که ما در این مبحث به نگهداری مدفوع و خودداری از اجابت مزاج در کودکان می پردازیم.
اختلال در دفع مدفوع می تواند دلایل متعددی داشته باشد.
یبوست ، اهمال در آموزش توالت رفتن ، واکنش جویی های کودک و مشکلات عضوی گوناگون می تواند عوامل سبب ساز این اختلال باشد.
این کودکان اغلب شکمهای باد کرده دارند و ممکن است از نیز رنج ببرند ، اکثر این کودکان دچار یبوست هستند و یا گاهی بدون هیچ دلیل عضوی از رفتن به توالت و دفع مدفوع امتناع می ورزند.
در کودکانی که دچار یبوست هستند ، به علت درد ناشی از عبور و تخلیه مدفوع به دلیل کوچک بودن مخرج انتهایی ، کودک از توالت رفتن وحشت دارد و با جلوگیری از انجام عمل دفع ، یبوست سخت تری را موجبمی شود. ، هنگامی که کودک تجربه نا خوشایندی از رفتن به توالت داشته باشد ، ترس و تنفر از آن مکان برایش به وجود می آید و در نهایت باعث می شود که مدفوع خود را نگه دارد.
و در کودکانی که دچار یبوست نیستند و بدون هیچ دلیل عضوی ، از توالت رفتن امتناع می ورزند، بروز چنین رفتاری در این کودکان می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد که از مهمترین آنها مخالفت با والدین و مبارزه برای دستیابی و کسب قدرت و به دست آوردن توجه والدین که از این شرایط ناراحت می شوند و یا گاهی این کودکان از کثیف کردن خود در توالت می ترسند ، زیرا در گذشته به این علت تنبیه شده اند و در نتیجه سعی می کنند مدفوعشان را در خود نگه دارند تا از این طریق نظم را رعایت کرده باشند.
بعضی از والدین انتظارات خیلی زیاد از پاکیزگی و تطابق کودکان دارند و همچنین گاهی تعاملات غلط و منفی بین کودک و خانواده می تواند سبب بروز این مشکل شود.
سبب شناسی
در بروز این اختلال نظریات مختلفی وجود دارد که ما به دو نظریه بزرگ که در این زمینه وجود دارد می پردازیم که اولین آن فرضیه از دیدگاه روانکاوی است که فروید بنیانگذار آن است .
از نظر روانکاوان ، کودک خردسال می تواند از این راه پدر و مادرش را راضی نماید و توجه آ نها را جلب نماید و همچنین گاهی با حفظ مدفوع می خواهد لذت جسمانی ببرد و یا کودک از طریق دفع مدفوع احساس ترس از دست دادن چیزی را دارد که در نهایت این گونه کودکان در بزرگسالی خویی صرفه جو و لجوج و منظم پیدا می کنند.
و فرضیه دوم که رویکرد رفتاری می باشد ، افراد این گروه معتقد هستند که کودک آموزش استفاده از توالت را نیاموخته و یا غلط آموخته و یا این امر را وسیله ای برای بر انگیختن واکنش حتی منفی والدین می داند و همچنین ممکن است نتیجه رفتارهای اجتنابی مانند ترس از توالت رفتن مانند درد هنگام یبوست و غیره باشد.

درمان
به طور کل در درمان این اختلال ، مطالعات پژوهشهای مختلف بیانگر آن هستند که درمانهای رفتاری وسیله مطمئنی برای درمان این اختلال به شمار می آیند.
در کودکانی که دچار یبوست هستند باید با روشهای مختلف سعی در از بین بردن یبوست کرد ، می توان برای از بین بردن یبوست حبوبات ، غلات و انواع سوپ و سبزیجات و میوه های تازه را در برنامه غذایی کودک افزایش داد تا یک اجابت مزاج خوب به وجود آید ، تجارب مکرر بدون ناراحتی از دفع می تواند به کودکی که تجارب دردناکی را در گذشته تجربه کرده ، کمک کند.
و حال کودکی که به علل اختلال عاطفی و بدون هیچ علت عضوی ، حالت قبض مدفوع دارد ، در درمان این کودکان ابتدا می بایستد شرح حال دقیقی از وضعیت آنها به دست آورد تا بتوان علت حبس مدفوع را مشخص کرد و در صورت وجود تنشهای خانوادگی و تعامل منفی والدین و کودک و یا وجود استرس و ترس آنها را از بین برد.
پژوهشهایی که عمدتا از بررسی مربوط به آموزش کنترل مدفوع تشکیل می شود قویا مبین آن است که آموزش توام با سختگیری و تنبیه منجر به ایجاد خصومت در کودکان می شود که در این مرحله باید علل لجاجت و خصومت کودک با والدین مشخص شود تا بتوان آنها را از بین برد.
همچنین عده ای از کودکان وجود دارند که مدفوع را جزئی از وجود خود می دانند که در این صورت باید والدین برای کودک بدنش را به شکل خیلی ابتدایی تشریح کنند و در مورد چگونگی به وجود آمدن و خروج مدفوع را برایش توضیح دهند تا کودک بداند که مدفوع جزئی از بدن او نیست و نیاز به خروج دارد.
و یا کودکانی هستند که از محیط توالت می ترسند و به این علت از رفتن به آنجا امتناع می ورزند که باید در این صورت ترس کودک را شناخت ، با او به توالت رفت محل قرار گرفتن ادرار و مدفوع را به او نشان داد یا اگر از صدای سیفون می ترسد باید به همراه او سیفون را کشید و برایش توضیح داد که چه عملی را انجام می دهد و بی خطر می باشد ، کودک را برای صحبت کردن در مورد ترسهایش تشویق کنید ، کودک را بطور آزمایشی بر روی توالت بنشانید تا متوجه شود که به درون آن نمی افتد ، یک اسباب بازی مخصوص که که کودک دوست دارد در توالت بگذارید که کودک تشویق شود و برایش محیط مطبوعی به وجود آید ،
یکی دیگر از عواملی که باعث می شود کودک از رفتن به توالت خودداری کند ممکن است به این علت باشد که برخی از والدین از مکان توالت برای تنبیه کودک استفاده می کنند که اینکار موجب نا امن شدن محل توالت برای کودک شده و او در آنجا احساس ترس می کند ،در نهایت والدین باید سعی کنند به دقت کودک خود را بشناسند تا از این طریق بتوانند او را درک کنند و مسائل او را حل نمایند