آریا بانو - خراسان / 40 بانوی روستای پنداس کاشان، یک مزرعه خورشیدی زنانه کشور را برپاکردند که هم دور بی‌برقی روستا و دردسرهایش را خط قرمز کشید و هم برای بانوان اشتغال‌زایی کرد؛ با یکی از این خانم‌ها صحبت کردیم
 قطعی‌های پیاپی برق در تابستان باعث شده بود که نوجوانان و جوانان روستای پنداس در کاشان، دیگر امیدی به زندگی در آن‌جا نداشته باشند و موفقیت را در مهاجرت به کلان شهرها ببینند. علاوه بر این، قطع شدن برق در روزهای بسیار گرم تابستان، دردسرهای دیگری هم برای خانواده‌ها ایجاد می‌کرد. این مسائل باعث شد تا بانوان روستا یک جلسه هم‌اندیشی راه بیندازند و به فکر راه‌حل‌های این مشکل بیفتند. نتیجه این مشورت‌های هوشمندانه و پیگیری‌ها، راه‌اندازی نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور با مساعدت بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در روستای پنداس کاشان شد. بنابراین 40 بانوی روستایی موفق شدند یک مزرعه خورشیدی را برپا کنند. «محمد ترکمانه» مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در مراسم افتتاح این طرح موفق گفت: «این نیروگاه الگوی موفقی از مشارکت مردم در راستای جهش تولید است و در بحث تولید برق، پدافند غیرعامل،کاهش هزینه زیرساخت شبکه برق و افزایش درآمد برای روستاییان تاثیرگذار است. بنیاد برکت در سال جاری 5 تا 10 درصد از طرح‌های اشتغال‌زایی خود را به راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی اختصاص می‌دهد». به همین بهانه و پرونده امروز زندگی‌سلام، از این روستای تاریخی بیشتر خواهیم گفت و با «وجیهه اسماعیلی»، یکی از بانوان این روستا که در به سرانجام رسیدن این طرح هم مشارکت فعالانه داشته است، گفت‌و‌گویی داشتیم که در ادامه خواهید خواند.

روستایی با 7 قرن قدمت و 3 اثر تاریخی
روستای پنداس از توابع برزک در 85 کیلومتری جنوب‌غربی کاشان و در استان اصفهان قرار دارد. این روستا، 7قرن قدمت و 3اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی دارد. طبیعت بی‌نظیرش در منطقه پیر سورمند، بافت مسکونی در دامنه تپه‌ها با معماری پلکانی، خاک سرخ‌رنگ و کوچه باغ‌های چشم نواز ش پای گردشگران را به روستا باز کرده ‌است. جالب است بدانید که آیین‌های ماه رمضان شهرستان کاشان به دلیل داشتن ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد نسبت به سایر نقاط ایران دارای اهمیت است که یکی از این آداب، آیین سحرخوانی ماه رمضان روستای پنداس است. در این روستا، مکان مرتفعی وجود دارد که شخصی به عنوان سحرخوان به آن جا می رود و با لحنی خوش و رسا با خواندن اشعاری از باباطاهر، خیام، حافظ و... آمدن سحر را خبر می‌دهد و چند آوازه‌خوان خوش صدا با گشت‌و‌گذار در کوچه پس کوچه‌های روستا آواز می‌خوانند تا اهالی برای سحر آماده شوند. این سنت بیش از 100 سال قدمت دارد و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و کماکان هم اجرا می‌شود. این آیین سحرخوانی ماه‌رمضان در روستای پنداس کاشان به عنوان یکی از آیین‌های معنوی با گستره و موضوع میراث فرهنگی ناملموس استان اصفهان در فهرست میراث ناملموس فرهنگی کشور به ثبت رسیده است. حالا هم چند روزی است که این روستا با پنل‌های خورشیدی‌اش زبانزد شده؛ طرحی که باعث و بانی‌اش 40 نفر از بانوان بوده‌اند.
ماجرا از سال گذشته شروع شد
یکی از بانوان روستای تاریخی پنداس کاشان که در طرح راه اندازی نخستین مزرعه خورشیدی حمایتی کشور مشارکت داشته، «وجیهه اسماعیلی» است. او درباره نقطه آغاز این ماجرا می‌گوید: «ما خانم‌های روستای پنداس به عنوان یک خانم خانه‌دار مانند همه مادران سرزمینم همیشه به فکر پیشرفت خانواده و فرزندان‌مان هستیم. با توجه به این که وضعیت اقتصادی در این چند سال اخیر به دلایل مشکلات داخلی و تحریم‌های ظالمانه دشمن مطلوب نبوده، تصمیم گرفتیم برای حل مشکلات روستا و اشتغال‌زایی، تصمیماتی را بگیریم و پیش‌قدم شویم. به همین دلیل و از سال گذشته با مشورت‌هایی که با اهل فن داشتیم، خبردار شدیم که بنیاد برکت برای خوداشتغالی وام می‌دهد و یکی از شاخه‌هایی که وام مشمول آن می‌شود، طرح پنل‌های خورشیدی است. بعد از جمع‌بندی اولیه و بررسی آن، موضوع را با شورا و دهیار در میان گذاشتیم و با استقبال مواجه شدیم».
300روز از سال در روستای‌مان آفتابی است
همان‌طور که خانم «اسماعیلی» مطرح کرد، ماجرای راه‌اندازی این مزرعه خورشیدی از سال گذشته و در یک گروه به نام هیئت اندیشه‌ورز با حضور بیش از 60نفر از بانوان روستای پنداس کاشان آغاز شده است. این بانوی فعال در این پروژه می‌گوید: «هم‌اندیشی بانوان روستا و اعضای شورای دهیاری برای خلق ایده‌هایی برای بهتر شدن و توسعه پایدار روستا بود. در خلال همین گفت‌وگو‌ها، مسئله قطعی برق روستا در تابستان‌های داغ و مشکلات ریز و درشت حاصل از بی‌برقی مطرح شد. بنابراین در یکی از جلسات هیئت اندیشه‌ورز روستا تصمیم گرفتیم برای قطعی برق در تابستان‌ها کاری انجام دهیم. با توجه به روز‌های آفتابی روستا موضوع پنل‌های خورشیدی مطرح شد. ما بررسی کردیم و متوجه شدیم که در روستایمان، تقریبا 300روز از سال، هوا آفتابی است. سپس تصمیم گرفته شد که با همکاری اداره برق کاشان و ارائه تسهیلات از سوی بنیاد برکت، راه‌اندازی نخستین مزرعه خورشیدی متمرکز حمایتی کشور با تلاش بانوان روستا جدی‌تر گرفته شود و پیگیری کنیم. با راه‌اندازی این طرح هم دور بی‌برقی روستا، خط قرمز کشیده می شد و هم برای بانوان اشتغال‌زایی اتفاق می‌افتاد».
حالا هم روستا برق دارد و هم ما کمک‌خرج خانواده هستیم
اسماعیلی درباره مراحل اجرایی شدن این طرح بعد از تصویب در شورای هم‌اندیشی بانوان روستا و اعضای شورای دهیاری می‌گوید: «بعد از این‌که، مزایای این طرح بررسی شد و همه موافق بودند که ما خانم‌ها برای اجرای آن پیش قدم شویم، دهیاری زمینی را برای نصب پنل‌ها به اداره برق پیشنهاد داد و بنیاد برکت هم به ما خانم‌های روستا تسهیلات داد و طرح اجرا شد. حالا هم روستا برق دارد و هم ما 40نفر برای خودمان درآمد داریم و کمک‌خرج خانواده هستیم. برق تولیدی این مزرعه خورشیدی در روستای پنداس 215 کیلووات است و قدرت برق‌رسانی به 230خانه را دارد. جمعیت روستای ما هم اکنون، تقریبا 300نفر است».

این پروژه نمادی از همدلی موفق زنانه است
از او می پرسم که چرا خانم‌ها تصمیم به اجرای این پروژه گرفتند و این همدلی زنانه از کجا شروع شد که می‌گوید: «برای راه اندازی این مزرعه خورشیدی، بعد از بررسی‌های متعدد با دیگر خانم‌های روستا به این نتیجه رسیدیم که اگر طرح تجمیعی باشد، بهتر و مقرون به صرفه‌تر است. به خصوص با توجه به بافت تاریخی روستا، مهم بود که این طرح به صورت مشارکتی باشد تا هر خانه برای خودش یک پنل خورشیدی بزند. راه‌اندازی این مزرعه خورشیدی در روستا برای ما بانوان نمادی از مشارکت و همدلی است. البته همدلی زنانه از اول انقلاب در ایران و روستای ما بوده و من خاطرم هست که مادربزرگ‌های ما تعریف می‌کردند در زمان دفاع‌مقدس با خیاطی و بسته‌بندی خشکبار برای رزمندگان چه همکاری‌های تحسین‌برانگیزی با هم داشتند. ما هم فرزندان همان شیرزنان هستیم و حالا باید در کارهای دیگر با همدلی و مشارکت به پیشرفت منطقه زندگی‌مان برای داشتن ایرانی آبادتر تلاش کنیم.»
می‌خواهیم روستای بدون بیکار با انرژی پاک داشته باشیم
«امیدواریم با برپایی نخستین مزرعه‌ خورشیدی زنانه در کشور، روستای ما به عنوان یک روستای پاک که از انرژی تجدیدپذیر بهره‌مند شده، معروف شود. ایجاد روستایی پاک، جلوگیری از خاموشی برق در تابستان، بهبود افت ولتاژ شبکه محلی، امیدآفرینی در جامعه به‌ویژه قشر بانوان و ایجاد درآمد پایدار برای بیش از 40خانوار از اهداف اجرای این طرح بود و بنا به گفته بخشدار برزک، طرح‌های بعدی در روستا با مشارکت اهالی، طرح روستای بدون بیکار است». خانم «اسماعیلی» با این مقدمه درباره مزایای مزرعه خورشیدی و اهمیت آن برای روستا و دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی آن می‌گوید: «همان‌طور که می‌دانید انرژی خورشید جزو انرژی‌های پاک محسوب و به‌شدت برای حفظ محیط‌زیست توصیه می‌شود، چون آلایندگی ندارد. روستای ما مسافت تقریباً زیادی تا مرکز شهر دارد، بنابراین هزینه انتقال انرژی هم بالا رفته و این کار ما به تراز انرژی منطقه و شهر کمک شگرفی می‌کند. از دستاوردهای اقتصادی آن می‌شود به درآمدزایی این طرح در آینده نزدیک اشاره کرد که به اقتصاد خانوار کمک می‌کند. از نظر فرهنگی هم چه چیزی بهتر از این که 40 خانم توانستند این کار بزرگ را انجام بدهند تا همه بدانند که خانم‌ها در جامعه اسلامی محدود نیستند».
این طرح باعث مهاجرت معکوس و آبادانی روستا می‌شود
«مهم‌ترین موضوع برای ما این است که دیگر در تابستان بدون برق نخواهیم بود. از طرفی دیگر ما 40 نفر هم بیمه شدیم و هم برای توسعه پایدار در روستا انگیزه داریم. ما می‌خواهیم نوجوانان و جوانان‌مان برای حضور در روستا دلگرم باشند و آینده خودشان را در روستا ببینند؛ نه در مهاجرت به کلان شهرها». او با این مقدمه ادامه می‌دهد: «با توجه به درآمدزا بودن طرح و قراردادی که اداره برق با متقاضیان بسته است، افتتاح این مزرعه خورشیدی باعث مهاجرت معکوس هم می‌شود و در کنار آن به آبادانی روستا هم کمک خواهد کرد». او درباره شغل بیشتر اهالی روستا هم می‌گوید: «کشاورزی، دامداری و قالی بافی».
این طرح 8میلیاردی بعد از 4سال به سوددهی می‌رسد
از خانم «اسماعیلی» می‌پرسم که چقدر برای این طرح هزینه شده، به نظرتان بعد از چند سال به سوددهی می‌رسد و از میزان وام‌هایی که گرفتید برای‌مان بگویید که این‌طور توضیح می‌دهد: «طبق آماری که مسئولان دادند، حدود 8 میلیارد هزینه طرح شده تا به شبکه اتصال پیدا کند. طبق پیش‌بینی‌ها، این پروژه بعد از چهار سال به سود‌دهی می‌رسد. الان هر یک از بانوان پنداسی برای مشارکت در طرح مزرعه خورشیدی، تسهیلات 150میلیون تومانی دریافت کرده‌اند. این پروژه علاوه بر تولید برق روستای پنداس برق 3 روستای ورکان، سرنج و تجره را تامین کرده است». مدیرعامل بنیاد برکت هم در مراسم رونمایی این طرح گفته: «65میلیارد ریال هزینه راه‌اندازی و 80میلیارد ریال کار زیرساختی برای این طرح انجام شده ‌است. در نخستین سال برای شاغلان(40بانوی پنداسی) یک‌ونیم میلیارد آورده خواهد داشت و در طول 4سال آینده برگشت تسهیلات صورت می‌گیرد». به عنوان سوال آخر از او درباره فاز دوم این طرح می‌پرسم که آیا از جزئیات آن خبر دارد که می‌گوید: «بله، فاز دوم این طرح هم به همت بانوان روستا، شورا و دهیاری محترم قرار است که راه‌اندازی و اجرایی شود. البته از مسئولان هم قول‌هایی گرفتند که حمایت کنند. امیدواریم فاز دوم هم هرچه زودتر آغاز شود».
نویسنده: مجید حسین زاده