آریا بانو - نحوه رفتار با افراد معلول
اشخاص دارای معلولیت مثل افراد دیگر، جزیی از جامعه هستند و وظیفه شهروندی در قبال آنها حکم می کند که روش ارتباط با این اشخاص را بدانیم تا چنانچه زمانی در کوچه یا خیابان و یا یک مهمانی با چنین شخصی روبرو شدیم و نیاز به ارتباط با وی داشتیم، این ارتباط در کمال شایستگی برقرار شود.
معلولیت چیست؟
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی( 1981)، معلولیت عبارت است از ایجاد اختلال در ارتباط بین شخص و محیط. به بیان دیگر، معلولیت مجموعه ای از عوامل جسمی، ذهنی، اجتماعی و یا ترکیبی از آن ها که به نحوی در زندگی فرد اثر سو برجای گذاشته ومانع زندگی او به گونه طبیعی می گردد.

رفتار با یک فرد معلول
معلولین مثل دیگر اشخاص جامعه دارای حس و هیجان هستند
این که جامعه معلولین را از سایر اشخاص در جامعه جدا بدانید، بنظر اخلاقی نمی رسد برای این که معلولین هم مثل دیگران دارای حس بوده و درک و فهمی مثل بقیه دارند. البته به علت محدودیت هایی که دارند، نسبت به سایرین از حساسیت بیشتری برخوردارند و امکان دارد به رفتار و گفتار افراد دیگر عکس العمل افراطی نشان دهند. بنابراین باید همه اشخاص بدانند که در زندگی خویش چطور باید با دیگران و مخصوصا معلولین رابطه برقرار کنند چراکه همه ما در طول زندگی با این اشخاص برخورد خواهیم داشت.
وی را مخاطب اصلی خویش بدانید
موقع صحبت با شخص دارای معلولیت، با خود او حرف بزنید نه با همراه، مربی، پرستار یا والدینش برای این که هیچ کدام از ما دوست نداریم که موقع صحبت، شخص مقابلمان به کسی دیگر نگاه کرده و سئوالاتش را از وی بپرسد. با اشخاص ناشنوا هم مستقیما حرف بزنید و چنانچه طرف صحبت شما شخصی اتیستیک بود که موقع صحبت به چشم هایتان نگاه نمی کرد باز هم رو به او باشید و مخاطب کلامتان را خود او قرار دهید.
نخست از آن ها سوال کنید، آنگاه برطبق خواست شان رفتار کنید
با این پیش فرض که آن ها به کمک احتیاج دارند پیش نروید! اول سوال کنید که آیا میتوانید ، در راستای اثربخش تر یا ساده ترشدنِ کار، کمکی به آن ها کنید. افرادِ با توانایی های متفاوت بهتر از هر کس از نیازهای شان و شیوه های تأمین آن ها آگاه اند. چنانچه از شما تقاضای کمک کردند، سوال کنید که برای کمک باید دقیقا چه کنید.

با اعضای خانواده این اشخاص، نرم و انعطاف پذیر باشید
بسیاری از افرادِ با توانایی های متفاوت به همراهی و مراقبت اعضای خانواده شان احتیاج دارند. در بسیاری از موارد، اشخاص برای رسیدگی به نیازهای همسر یا فرزند معلول شان ناچار به ترک شغل می شوند. دربرابرِ این اشخاص انعطاف پذیر باشید و چنانچه امکان دارد اجازه دهید کارشان را با شرایط جدید ادامه دهند. این کار تأثیراتِ منفی روی خانواده و نیروی کار را کاهش می دهد.
هیچ گاه در ﻣـﻮرد ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺑـﺮوز ﻣﻌﻠﻮﻟﻴـﺖ از اﻓـﺮاد کم توان ﺳﺆال ﻧﻜﻨﻴﺪ.
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺿﺮورﺗﻲ در آن اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ را آﻣـﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻓﺮد دارای معلولیت ﺑﺎ رﻏﺒﺖ ﺑﻪ ﺳـﺆاﻻت ﺷـﻤﺎ ﭘﺎﺳـﺦ دﻫﺪ.
متناسب با رده سنی آن ها رفتار کنید
معلولان تنها از نظر بعضی کارکردها دارای محدودیت هایی هستند. این که با آن ها مثل یک بچه رفتار کنید، امکان دارد در آن ها حس ناراحتی و ناکارآمدی ایجاد کند. بهتر است همواره با معلولان مناسب با سنشان برخورد کنید.

استفاده نکردن از وسایل معلولین
یکی از مواردی که بسیار اتفاق می افتد استفاده از وسایل این اشخاص برای سرگرم شدن و استراحت کردن است. شاید به عنوان نمونه صندلی چرخ دار مکان خوبی برای استراحت باشد و ما بتوانیم از آن برای استراحت استفاده کنیم ولی بدون شک چیزی که اشکار و بدیهی است ناراحتی اشخاص معلول از این کارهاست. برای استفاده از وسایل معلولین و جابجا کردن وسایل آنها از معلولین سوال کنید و در صورت رضایتشان به وسایل مربوطه را جابه جا کنید.
در دست دادن با اشخاص معلول عجله نکنید
اشخاص معمولی جامعه موقع مواجهه شدن با یکدیگر و پیدایش احساسات مثبت، با یکدیگر دست می د هند. در موقع برخورد با اشخاص معلول به علت وجود بعضی از محدودیت ها در دست دادن به آن ها عجله نکنید و اجازه دهید نخست آن ها در این امر پیش قدم گردند. بدون دادن دست، با نشان دادن چهره بشاش و خندان هم میتوان در برقراری رابطه سازنده و دوستانه موفق بود.
اشخاص معلول هم توانایی هایی دارد
به خاطر داشته باشید که هیچوقت به عدم توانایی اشخاص توجه نکنید. مطمئن باشید هر کس دارای توانایی هایی است که باید شرایط بروز آن فراهم گردد.
خداوند در انسانها این توانایی را قرار داده که چنانچه شخصی از عضوی، نقص داشته باشد، عضو دیگر قدرتمند تر از اعضای بدن اشخاص سالم عمل می کند. به عنوان مثال شخصی که دست راست وی دچار نقض شده است، خداوند چنین قابلیت را به وی می دهد که دست چپش طوری کار کند که اشخاص عادی با دو دست خود چنین توانایی را ندارند.

به قصد ترحم با آن ها برخورد نکنید
چنانچه شخص معلول و دارای نقص عضو، متوجه ترحم اطرافیان شود و مجموعه ای از این جملات« بخاطر این که تو ضعیف هستی، نمی توانی، من کمکت می کنم» شوند، در روحیه وی تأثیر منفی گذاشته و بارها شاهد آن بودیم که این اشخاص دچار افسردگی می شوند.
در این مواقع با رفتار معقولانه میتوان به این اشخاص کمک کرد. به عنوان مثال چنانچه شخص معلولی می خواهداز خیابان بگذرد و از لحاظ راه رفتن مشکل دارد، شما میتوانید به او کمک کنید. در مواردی که این اشخاص نیاز به کمک دارند، خیلی معقولانه میتوانید به آن ها بگویید« چنانچه به کمک نیاز دارید، در خدمتت هستم» و قصد ترحم نداشته باشید. مثلا بگویید:« آخی، نمی توانی راه بروی، بیا کمکت کنم»
اطمینان شخص معلول را بدست آورید
باید توجه داشت این اشخاص به علت نقص عضو، بطور ناخودآگاه« آزرده خاطر » هستند و بعضی از آن ها نسبت به اطرافیان خویش هم بدگمان میشوند و هنگامی که اطرافیان آن ها را راهنمایی می کنند، آنرا از جنبه مسخره و تحقیر می پندارند.
در این مواقع باید اطرافیان این بدگمانی را طبیعی بدانند و تلاش کنید که آن ها را نسبت به خودتان خوشبین نموده و کاری کنید که اطمینان این اشخاص را جلب کنید؛ به عنوان مثال اطرافیان باید تلاش کنند هنگامی که شخص معلولی را به مجلس و یا جمعی دعوت می کنند؛ وی با خود چنین تفکری نداشته باشد که تنها به او تعارف شده است.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته