آریا بانو - آیا هوش تنها بوسیله ژنتیک تعیین می شود ؟ با مطالعه این مقاله ضمن آشنایی با عوامل موثر بر هوش می‌آموزید که چگونه هوش فرزندتان را تیز کتید! مسوولیت‌های مادری یا پدری تمامی ندارند. وقتی بچه‌دار شوید، ناخودآگاه وظایف زیادی پیدا خواهید کرد. شما باید علاوه بر غذا دادن، شستن لباس‌ها، رسیدگی مرتب، تحمل گریه و بی‌قراری‌های کودک در 24 ساعت و خواندن هزار باره داستان‌هایی که فرزندتان دوست دارد، به‌فکر درآوردن پول و درآمد کافی برای زندگی، تهیه غذا، لباس‌های قشنگ و سایر هزینه‌های لازم و غیرلازم که کودکتان را خوشحال می‌کند، باشید. هدف شما از انجام تمام این سرمایه‌گذاری‌ها امید رسیدن به یک سود بزرگ است و آن چیزی نیست جز یک بچه دوست داشتنی، صالح و سالم که شما را دوست داشته و قدردان محبت‌هایتان باشد. البته بهتر می‌شود اگر فرزند دوست داشتنی، پرمحبت و سالم شما، یک فرد باهوش و یا حتی نابغه نیز باشد. هر چند در گذشته تصور می‌شد هوش عاملی است که تنها به‌وسیله ژنتیک تعیین می‌شود، ولی امروزه دانشمندان عقیده دارند محیطی که فرزند شما در آن رشد می‌کند و نیز فردی که کودک را بزرگ می‌کند نقش بسیار مهمی در تعیین میزان هوش کودک دارند. در واقع والدین می‌توانند کمک بسیار زیادی به باهوش‌تر شدن فرزندشان کنند.

دکتر دیوید پرلماتر، یکی از متخصصان برجسته اعصاب که کتاب‌های زیادی در زمینه افزایش هوش کودکان نوشته، عقیده دارد کودک از تولد تا 3 سالگی شانس به‌‌دست آوردن 30 امتیاز IQ را دارد. وظیفه شما به‌عنوان یک والد این است که مطمئن شوید فرزندتان آن امتیازها را کاملا به‌دست آورده است. برای گرفتن کامل این امتیازها، باید تنها چند توصیه ساده را انجام دهید مانند تغذیه با شیر مادر به مدت حداقل یک سال، جلوگیری از مواجهه زودرس شیرخوار با تلویزیون و سعی در آموزش استفاده از ابزارآلات ساده موسیقی به بچه‌ها. البته با وجود آنکه موارد فوق همگی منطقی و ثابت شده هستند، ولی برخی از پزشکان آنها را توصیه نمی‌کنند. چراکه معتقدند وظایف والدین به‌اندازه کافی سخت و پیچیده است و نباید بار اضافی دیگری بردوش پدر و مادر قرار داد. به‌عقیده دکتر کیتلین استاد اطفال و ژنتیک دانشگاه پزشکی واشنگتن بهتر است والدین ذهنیت خود را تنها به پرورش یک سری خصوصیات خاص در فرزندانشان متمرکز نکنند. توجه بیش از اندازه به پرورش یک سری خصوصیات خاص ممکن است موجب دست کم گرفته شدن دو مسأله اصلی یعنی تغذیه مناسب و عشق و محبت شود.

اگر شما جزو والدین رقابت‌جو هستید و دوست دارید همیشه از بقیه جلوتر باشید، لابد خوشحال خواهید شد اگر بدانید تغذیه مناسب نه تنها به سالم‌تر بودن فرزند شما کمک می‌کند، بلکه مغز وی را نیز قوی می‌کند. نکته‌ای که هرگز نباید فراموش کنید آن است که تغذیه فرزند شما از دوران بارداری و از داخل رحم مادر شروع می‌شود. پس از به دنیا آمدن، نوبت دوران شیرخوارگی و تغذیه با شیر مادر می‌رسد. به باور بسیاری از محققان شیرمادر یک غذا و وسیله بسیار مهم برای رساندن مواد مغذی و ضروری به نوزاد است. اگر چه نوزاد می‌تواند همین مواد را با استفاده از شیر خشک‌های کامل نیز دریافت کند، نباید فراموش کرد تغذیه با شیر مادر یک ارتباط عاطفی‌ قوی میان مادر و فرزندش ایجاد می‌کند.

به عقیده بسیاری از دانشمندان، والدین باید در نظر داشته باشند هوش اجتماعی یعنی واکنش‌هایی که شخص در وضعیت‌ها و موقعیت‌های اجتماعی مختلف نشان می‌دهد به همان اندازه IQ مهم است. حتما تاکنون اشخاص زیادی را دیده‌اید که علی‌رغم داشتن سطح IQ بالا، در پست‌های پایین مشغول به کار هستند و به حق خود نمی‌رسند. آنها مهارت‌های اجتماعی لازم برای آنکه خودشان را نشان داده و بر مشکلات موجود غلبه کنند، ندارند. شما نمی‌توانید بچه‌هایتان را فقط مجبور به درس خواندن و شاگرد اول شدن کنید و انتظار داشته باشید که هوش و مهارت‌های اجتماعی خودبه‌خود در آنها ایجاد شوند. در این مورد، دکتر کتی پازک خاطر نشان می‌کند که بازی کردن و انجام فعالیت‌های معمول روزانه نظیر ساختن یک خانه با استفاده از اسباب‌بازی‌ها و یا رفتن به سوپرمارکت به یادگیری و افزایش هوش اجتماعی کمک می‌کند. زیرا فعالیت‌هایی سازنده، اجتماعی و معنی‌دار هستند. دکتر پازک استاد روان‌شناسی دانشگاه تمپل در پنسیلوانیا کتاب‌های زیادی در زمینه یادگیری کودکان نوشته است. به باور دکتر پازک، هر اندازه بچه‌ها نیاز به مداخله والدین در کارهایشان دارند، به‌همان اندازه نیز لازم است زمانی را برای خودشان داشته باشند. بچه‌ها در لحظات سکوت و آرامش می‌آموزند فضاهای درون خودشان را پر کنند و متوجه موارد جالب و غیرعادی شوند. اگر شما بخواهید تمامی فعالیت‌های فرزندتان را در تمام اوقات کنترل و در آنها مداخله کنید، خطرش این است که به فرزندتان اجازه نخواهید داد تا بتواند خودش خلا‌های درونش را پر کند.

1) تغذیه مناسب را از دوران بارداری شروع کنید: برای بچه‌ها‌، داشتن تغذیه مناسب کاملا ضروری است. مادرها باید رساندن ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم به فرزندانشان را حتی پیش از به‌دنیا آمدن آنها شروع کنند. برای اطمینان از اینکه در آینده فرزند باهوش و سالمی خواهید داشت، قبل از هر چیز باید برای فرزندتان یک رژیم غذایی مناسب و کامل در نظر بگیرید. به‌عقیده دکتر کیتلین، اگر چه تکامل مغزی پس از تولد روی می‌دهد و مغز قادر است خود را با تغییرات محیطی سازگار کند، اما تغذیه بد دوران بارداری دارای آثار منفی مشخص و برجسته‌ای است که می‌تواند در تمام طول زندگی فرزند شما ادامه داشته باشد. 2) شیر مادر، 8 امتیاز: بسیاری از دانشمندان بر این باورند که تغذیه شیر مادر در طی سال اول 8 امتیاز IQ برای فرزند شما به‌همراه خواهد داشت. شیرمادر یک نوع چربی بسیار مهم برای عملکرد مغزی دارد. یک خبر خوب برای مادرانی که قادر نیستند به بچه‌هایشان شیر بدهند آن است که امروزه سازندگان شیرخشک‌های جدید این نوع چربی را به ساختمان‌ شیر خشک اضافه کرده‌اند. 3) تماس با تلویزیون را محدود کنید: برخی از مردم فکر می‌کنند که تلویزیون در طول سال‌های رشد و تکامل برای بچه‌های آنها مضر است. ولی به گفته دکتر پرلماتر، تلویزیون فقط تا 2 سالگی مشکل‌زاست. طبیعت یک سویه و یک طرفه تلویزیون موجب جلوگیری از تشویق کودک به یادگیری و استفاده از مهارت‌های کلامی می‌شود. برای یادگرفتن استفاده مناسب از زبان، کودک باید بتواند پاسخ‌های صحیح و مناسب را از کسانی که اطرافش هستند، بگیرد. 4) بازی کردن: دکتر پازک معتقد است، به همان اندازه که مهم است یک کودک چه چیزی را یاد بگیرد، چگونگی یاد گرفتن آن مطلب نیز اهمیت دارد. به‌همین دلیل است که وی والدین را تشویق می‌کند که وقت بازی‌ کافی به بچه‌هایشان بدهند. این موضوع به افزایش قدرت یادگیری طبیعی بچه‌ها در محیط‌های معمولی روزانه کمک می‌کند. 5) نواختن موسیقی، 6 امتیاز: مواجهه زودرس با آموزش‌های موسیقی اثر بسیار خوبی روی فرزند شما دارد. به گفته پرلماتر، مهارت بازی با یک ابزار موسیقی در 4 سالگی می‌تواند IQ بچه‌ها را تا 6 امتیاز بالا ببرد. ممکن است فکرکنید فرزندتان در آن سن برای انجام این کار آماده نیست ولی واقعیت این است که آنها در 4 سالگی می‌توانند به‌راحتی طرز استفاده از ابزار موسیقی را یاد بگیرند. 6) آرام و طبیعی باشید: اگر چه روش‌ها و دستورالعمل‌های متعددی برای بزرگ کردن بچه‌ها وجود دارند، ولی مهم‌ترین توصیه‌ای که دانشمندان به والدین می‌کنند، حفظ آرامش، خونسردی و رفتار طبیعی است. دکتر گیتلین معتقد است باید والدین را تشویق کرد تا به استعدادها و غرایزشان اعتماد داشته باشند. روش‌های بسیار زیادی برای تربیت صحیح یک کودک وجود دارد که اغلب آنها درست است و نباید در استفاده از آنها دچار آشفتگی شد. 7) مداخلات اجتماعی را تقویت کنید: تعیین اینکه یک کودک به چه مقدار مداخله اجتماعی نیاز دارد آسان نیست. ولی یک چیز مسلم است و آن اینکه این موضوع به فرزند شما کمک می‌کند مهارت‌های اجتماعی‌اش را (که برای زندگی آینده بسیار ضروری هستند) توسعه دهد.