بزرگنمايي:

آریا بانو -
سارق سابقه‌دار چگونه سوژه مستند «خونه رو» شد؟
٨٤١
١
مهر / محمد کارت کارگردان مستند متفاوت «خونه رو» که با موضوع سرقت از منازل از شبکه سه سیما پخش شد، درباره فرآیند انتخاب سوژه و نیز حضور یک سارق سابقه‌دار مقابل دوربین این مستند توضیحاتی ارائه کرد.
محمد کارت درباره مستند «خونه رو» که چندی پیش از شبکه سه سیما پخش شد و ادامه ساخت چنین مستندهایی برای پخش از تلویزیون بیان کرد: من این اثر را در قالب یک مجموعه مستند ساختم که اولین مستند از این مجموعه با نام «مخدر کلاف سردرگم» درباره مواد مخدر و دومی با نام «مسروقه» درباره سرقت خودرو ساخته شد و سومی را هم با نام «خونه رو» ساختم که به سرقت از منازل می‌پرداخت.
کارت درباره شکل‌گیری سوژه مستند «خونه رو» و اینکه چقدر ممکن است فردی که به‌عنوان سارق توبه‌کرده در این اثر با او همراهی داشته در میان هم‌صنفان سابقش لو برود، گفت: من تمام مسائلی را که باید به لحاظ امنیتی حواسم می‌بود لحاظ کردم و وضعیت را به گونه‌ای پیش بردم که برای سوژه اصلی‌مان هیچ گونه ضرر و آسیبی ایجاد نشود.
صداگذاری روی کاراکترهای فیلم
وی درباره چگونگی تأمین امنیت سوژه‌ها در فیلم، اظهار کرد: صورت‌های سوژه‌هایی که در فیلم حضور دارند برای مخاطب مشخص نیست با این حال برای این افراد صداگذاری هم شده است و حتی وقتی بخش‌هایی از فیلم را با صداگذاری جدید برایشان فرستادم، صدای خود را نمی‌شناختند و اجازه گرفتم بعد از مستند هم با این افراد معاشرت داشته باشم و با هم رفیق شدیم.
کارگردان «بختک» در شرح فرآیند ساخت مستند «خونه رو» گفت: این مستند سال گذشته ساخته شد و من برای تولید آن با دو نفر که یکی مال‌خر و دیگری به نوعی سرتیم سرقت بود رابطه برقرار کردم و برای آن‌ها توضیح دادم که چگونه هم صدایشان عوض می‌شود و هم تصویرشان پخش نخواهد شد و به این ترتیب مجوز حضورشان را گرفتم.
وی درباره اینکه تکلیف این سوژه‌ها بعد از اتمام فیلمبرداری چه شده و اکنون در حال چه کاری هستند، عنوان کرد: کما فی‌السابق به زندگی خود ادامه می‌دهند.
مستندساز اجتماعی هستم نه آدم‌فروش
کارت درباره اینکه اگر پلیس بخواهد این افراد سابقه‌دار را معرفی می‌کند یا خیر، باتأکید توضیح داد: پلیس نخواسته است ولی در هر حال من مستندساز اجتماعی هستم و افراد خفن تر از این آدم‌ها را هم می‌شناسم، کسانی که هنجارشکنی‌های زیادی دارند و اگر بخواهم آمار این‌ها را به پلیس بدهم، شغلم به جای مستندسازی آدم فروشی می‌شود.
در هر حال من مستندساز اجتماعی هستم و افراد خفن‌تر از این آدم‌ها را هم می‌شناسم، کسانی که هنجارشکنی‌های زیادی دارند و اگر بخواهم آمار این‌ها را به پلیس بدهم، شغلم به جای مستندسازی آدم فروشی می‌شود این مستندساز تصریح کرد: تصاویر زیادی هم داشتیم که صلاح ندیدیم نمایش بدهیم. چند نفر دیگر هم بودند که نتوانستم آن‌ها را راضی کنم که حتی با تغییر صدایشان در کار حضور داشته باشند. بنابراین تصاویرشان را در مستند نهایی هم اضافه نکردم. این‌ها سه نفر هستند که افراد عجیب‌تری بودند و اگر در فیلم می‌بودند حضورشان جذاب بود اما نشد قانعشان کنم و اجازه‌شان را بگیرم.
وی درباره رضایت گرفتن از این افراد برای حضور در مقابل دوربین هم عنوان کرد: اگر بخواهید در حوزه اجتماعی به صورت حرفه‌ای مستندسازی کنید، اول از هر چیز باید کاراکترهایی که در فیلم هستند، راضی باشند. تجربه فیلمسازی من هم ثابت کرده که کاراکترهایم همیشه هوادار من بوده‌اند و حتی فیلمم را از من که صاحب اثر هستم بیشتر دوست دارند. دلیلش هم این بوده که از آن‌ها هیچ سوء‌استفاده‌ای نکرده‌ام و هوایشان را همه جوره داشته‌ام.
کارت درباره استفاده از راهکارهای دیگر برای حضور دیگر سوژه‌ها در فیلم و حذف نکردنشان اظهار کرد: می‌توان از مدل‌هایی مثل مستند داستانی و یا بازسازی استفاده کرد اما ترجیح من این است که به صورت رو در رو با خود آدم‌ها قرار بگیرم نه اینکه کارم را بازسازی کنم.
هیچ‌گاه سوژه‌هایم را شطرنجی نمی‌کنم
این مستندساز اضافه کرد: هیچ وقت در هیچ‌یک از آثارم سراغ شطرنجی کردن افراد نرفته‌ام، چون به نظرم نوعی فاصله با تماشاگر ایجاد می‌کند. به طور مثال اگر من نخواهم صورت آدم‌ها را در فیلم نشان ندهم با ترفندهای فیلمبرداری این کار را انجام می‌دهم نه اینکه صورتشان را شطرنجی کنم چون به نظرم شأنیت آدم‌ها را بیشتر زیر سوال می‌برد و از این طریق این افراد عدم هویتی را احساس می‌کنند که خیلی بدتر است و از طرفی آن فضای بدون واسطه کارهای مستند را ندارد.
وی در بخشی دیگر با اشاره به هدف این سه مستند اظهار کرد: هدف این مستندها آموزش و آگاهی بخشی بود. به نحوی که مردم یاد بگیرند که چگونه رفتار کنند که از آن‌ها سوءاستفاده نشود بنابراین چنین مستندهایی هر چقدر صریح‌تر باشند بهتر است.
کارگردان مستند «آوانتاژ» درباره آموزش احتمالی سرقت و یا سوءاستفاده از این مستندها نیز تصریح کرد: سعی من این بوده که آموزشم همراه با هنجارشکنی نباشد بلکه پیشگیری از هنجارشکنی‌ها باشد.
این مستندساز در پایان درباره نگاه خود به سوژه آثارش بیان کرد: همیشه سعی کردم فیلم‌هایم کاملاً همراه و همسان با سوژه و کاراکترهایم باشد و هیچ گاه از بیرون و از موضع بالا به آنها نگاه نکرده‌ام.
مستند «خونه رو» به کارگردانی محمد کارت چندی پیش از شبکه سه سیما پخش شد و بازپخش آن در روزهای آینده در دستور کار شبکه مستند سیما قرار دارد.