آریا بانو -
ماه مبارک رمضان از نگاه شهید مطهری
١
٠
روزنامه شهروند / شهید مرتضی مطهری از برجسته‌ترین چهره‌ها در اندیشه
اسلامی است. در میان علمای حوزوی کمتر افرادی را می‌توان نظیر شهید مطهری یافت؛ شهیدی که سال‌ها در راستای اندیشه
اسلامی و تحقیق پیرامون آن و پیوند میان مفاهیم
سنتی و عصر حاضر کوشید. مطهری در کلام و فلسفه
اسلامی ماهر بود و در روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های
اسلام و تشیع فعالیت‌های بسیاری داشته است. شهید مطهری آموزه‌های
اسلامی را به سبک نوین به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان عصر کنونی قرار داده است. آن‌چه می‌خوانید بخش کوتاهی از همین اندیشه‌ها پیرامون ماه مبارک رمضان است.
پرواز به سوى خدا
اساسا برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان‌سازى است که انسان‌هاى معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسان‌هاى
سالم و انسان‌هاى
سالم خود را تبدیل به انسان‌هاى کامل کنند. برنامه ماه مبارک رمضان برنامه تزکیه نفس است، برنامه اصلاح معایب و رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل و ایمان و اراده بر شهوات نفسانى است، برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوى خداست، برنامه ترقى‌دادن روح است. اگر بنا باشد که ماه مبارک بیاید و انسان سى روز گرسنگى و تشنگى و بىخوابى بکشد و مثلا شب‌ها تا دیروقت بیدار باشد و به این
مجلس و آن
مجلس برود و بعد هم عید فطر بیاید و با روز آخر شعبان یک ذره هم فرق نکرده باشد، چنین روزهاى براى انسان اثر ندارد.
اسلام که نمىخواهد مردم بىجهت دهان‌شان را ببندند، بلکه با روزه‌گرفتن قرار است که انسان‌ها اصلاح شوند.
تمرین برای خوبی
چرا در روایات ما آمده است که بسیارى از روزه‌داران هستند که حظ و بهره آنها از روزه جز گرسنگى چیزى نیست؟ بستن دهان از غذاى حلال براى این است که انسان در آن سى روز تمرین کند که زبان خود را از گفتار حرام ببندد، غیبت نکند، دروغ نگوید، فحش ندهد. تهمت‌زدن سرور همه اینهاست، چون تهمت‌زدن هم [رذیلت] دروغ‌گفتن را دارد و هم [رذیلت] غیبت‌کردن را؛ چون آدمى که غیبت مىکند، راست مىگوید و بدگویى مىکند و آدمى که دروغ مىگوید، دروغ مىگوید ولى بدگویى کسى را نمىکند، یک دروغى مىبافد و مىگوید. اما آدمى که تهمت مىزند، در آنِ واحد هم دروغ مىگوید و هم غیبت مىکند؛ یعنى دو گناه کبیره را با یکدیگر انجام مىدهد. {آیا صحیح است} یک ماه رمضان بر ما بگذرد که در آن ماه ما یک سلسله تهمت‌ها به یکدیگر بسته باشیم؟
عبادت‌هاى اجتماعى
ماه رمضان براى این است که مسلمین بیشتر
اجتماع کنند، عبادت‌هاى اجتماعى انجام دهند و در مساجد جمع شوند، نه اینکه ماه رمضان وسیله تفرقه قرار گیرد. چه تعبیر عجیبى دارد پیغمبر اکرم براى ماه مبارک رمضان مىفرماید: «دُعیتُمْ فیهِ الى ضِیافَهِ اللَّهِ» شما در این ماه به میهمانى خدا خوانده شدهاید؛ در این ماه، خدا میزبان است و شما میهمان. پس به این مقیاس بفهمید چقدر درهاى رحمت الهى در این ماه باز است! مىدانید در رابطه میزبان و میهمان این میزبان است که شأن میهمان را گرامى مىدارد. هر کسى وقتى میهمان یک آدم کریم شد، به دلیل اینکه میهمان است، میزبانْ او را گرامى مىدارد. فقط کوشش کنید که لااقل بتوانید به صورت یک میهمان بر سر سفره این میزبان وارد بشوید.
اهمیت شب‌های قدر
اوج معنویت ماه مبارک رمضان شب‌هاى قدر است که نزدیک است. ما باید در طول این بیست روز لااقل کارى کرده باشیم که در این ایام و لیالى قدر (نوزدهم، بیست‌و‌یکم و بیست‌وسوم) بتوانیم به صورت یک میهمان بر سر سفره این میزبان وارد شویم. این روزه گرفتنها این -به خیال خودمان- زنجیر بر نفس امّارهزدنها، با طبیعت مبارزهکردنها، روحانیت را غلبه‌دادن بر طبیعت، ذکر زیادکردن خدا، دعاى زیاد خواندن، تلاوت قرآن زیاد کردن و در یاد خدا زیادبودن اینها همه آمادگى است براى اینکه در این شب‌هاى احیا بتوانیم مانند یک میهمان بر سر سفره رحمت خالق خودمان وارد بشویم [و در این ضیافت] شرکت کنیم؛ توبه کنیم، انابه کنیم، استغفار کنیم، از خداى متعال رحمت بخواهیم، سعادت بخواهیم براى خودمان، براى برادران مومن خودمان، براى جامعه اسلامى خودمان، اصلاح نفس خودمان را بخواهیم. عبادت اصلا براى نورانیت است. ما عبادت مىکنیم براى اینکه به وسیله عبادت و به یاد خدا بودن و غیر خدا را فراموش‌کردن، از این ظلمت‌ها و کدورت‌ها و تیرگی‌ها بیرون بیاییم و
قلب ما به نور الهى منوّر شود.
منبع: مجموعه آثاراستاد شهید مطهرى ج٢٦ ص ٥٣١
این از همان امور معنوى و باطنى و ملکوتى است: «زنى آمد خدمت پیغمبر اکرم صلى‌الله‌علیه‌وآله در حالى که روزه داشت. رسول اکرم
شیر یا چیز دیگرى به او تعارف کرد و فرمود: بگیر و بخور. گفت: یا رسول‌اللّه! روزه دارم. فرمود: نه، روزه ندارى؛ بگیر و بخور. گفت: نه یا رسول اللّه! روزه دارم. باز رسول اکرم اصرار کرد که بخور. گفت: نه، روزه دارم، واقعا روزه دارم (چون به حساب خودش واقعا روزه داشت، ولى روزه ظاهرى مثل روزههاى ما). فرمود: تو چگونه روزه دارى، حال آن‌که گوشت برادر- یا خواهر- مومنت را یک
ساعت پیش خوردى (غیبت کردى)؟ مىخواهی الان به خودت ارایه دهم که تو گوشت خوردهاى؟ قى کن! یک‌دفعه قى کرد و لخته‌هاى گوشت از دهانش بیرون آمد. انسان روزه بگیرد و غیبت کند، یعنى دهان جسم خودش را از غذاى حلال می‌بندد و دهان روح خود را براى غذاى حرام باز می‌کند.»