بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران- خشونت به عنوان یک رفتار ناپسند همواره می تواند آثار جبران ناپذیر روحی و روانی بر افراد جامعه داشته باشد و از این رو برای دوری از این عارضه اجتماعی و حرکت به سمت پویایی باید به دنبال راهکارهایی موثر برای برون رفت از آن بود.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، خشونت کلمه ای عربی است که در لغت به معنای خشن شدن است. رسانیدن هر نوع ضرر به دیگران را خشونت می گویند. اساس خشونت را صدمه رسانیدن به دیگران تشکیل می دهد. خواه صدمه های مادی باشد یا صدمه های معنوی.
اگرچه خشونت به اشکال مختلف در جامعه و در میان گروه های سنی مختلف دیده می شود و عوامل اجتماعی، روان شناختی و محیطی مختلفی بستر ساز این امر می باشد، اما ارائه راهکاری موثر و عملی برای برون رفت از این وضعیت لازم و ضروری است. در این خصوص پژوهشگر ایرنا با ناهید بابایی محقق و کارشناس رشته جامعه شناسی به گفت و گو نشست.
** چیستی خشونت
بابایی گفت: خشونت استفاده از زور فیزیکی به منظور قراردادن دیگران در وضعیتی برخلاف خواست شان است که می تواند به عنوان ابزاری جهت کنترل مورد استفاده قرار گیرد. خشونت هم می تواند در اثر خشم اتفاق بیافتد و هم با هدف وارد نمودن آسیب به یک یا بیش از یک پدیده صورت گیرد که این می تواند هم اگاهانه و هم نااگاهانه باشد. از نظر کیفیتی نیز، خشونت می تواند هم جسمی و هم روانی باشد. البته، هیچگاه مرز مشخصی بین این دو نوع خشونت وجود ندارد.
** خشونت می تواند زمینه نزاع و درگیری را ایجاد کند
بابایی در پاسخ به این سوال که خشونت چگونه می تواند زمینه نزاع و درگیری را ایجاد کند، گفت: خشونت کلامی غالبا محرک و مقدمه خشونت فیزیکی خطرناک است.خشونت کلامی موجب آسیب روانی، محرک آسیب جسمی، عامل انتقام گیری و ایجاد دور تسلسل خشونت و جرم و جنایت در جامعه است. خشونت؛ آسیب اصلی کشور به حساب می آید و متاسفانه اگر خشونت و خشم در جامعه افزایش پیدا کند، به تبع؛ میزان نزاع و درگیری بین مردم نیز افزایش پیدا می کند. در این میان خشونت بیانی مقدم بر سایر انواع خشونت است. گرچه خود از عوامل متعدد فردی، خانوادگی، و اجتماعی ناشی می شود، اما زمینه ساز انواع خشونت فیزیکی و جرائم و جنایات است و سلامت روانی و امنیت جامعه را تهدید می کند.
بابایی در خصوص علت های زمینه ساز خشونت گفت: خشونت در نوع بشر، ذاتی است. خشونت اغلب پادزهری برای شرم و تحقیر است و استفاده از خشونت منبع غرور و دفاع از افتخار است. مخصوصا بین مردانی که خشونت را نشانه مردانگی می دانند.
وی افزود: اما در کل، علل خشونت و پرخاشگری می تواند مختلف باشد. از جمله عوامل اجتماعی فقر است. شرایط اجتماعی و اقتصادی نابسامانی و وضعیت آشفته زندگی افراد، منجر به ایجاد و شکل گیری فضای نومیدی و یاس در میان مردم می شود. در چنین شرایطی افراد خشونت را تنها راه رسیدن به خواسته ها و مطالباتشان می دانند.
"یکی دیگر از عوامل بیکاری است. با بروز رکود اقتصادی میزان جرایم و جنایت های خشونت آمیز افزایش می یابد. همچنین تاثیر و نفوذ پدر و مادر تا حدی است در محیط هایی که کودکانی رشد می کنند که در آنها دعوا، داد و بیداد، زد و خورد و دیگر اشکال خشونت رایج و شایع است در بزرگسالی هم تمایل بیشتری برای بروز رفتارهای خشونت آمیز از خود نشان می دهند."
این محقق اضافه کرد: باورهای فرهنگی از دیگر عوامل رفتارهای خشونت آمیز است. در فرهنگ هایی که زنان را موجوداتی مفعول، ضعیف و مردان را موجوداتی قدرتمند، سرسخت و تهاجمی معرفی می کنند بیشترین میزان خشونت خانوادگی دیده می شود. همچنین نمایش خشونت در تلویزیون، اینترنت، فیلم های سینمایی، بازی های کامپیوتری احتمال وقوع خشونت را در میان گروه های خاصی از افراد افزایش می دهد.
"تبعیض و سرکوب نیز می تواند بذرهای نارضایتی را در میان افراد بپاشد. هر گاه افراد ببینند مورد تبعیض و نادیده شدن قرار می گیرند سعی می کنند آنچنان که باید دیده نشوند. افرادی که در بحران و یا تحت استرس و تنش هستند هم احتمال اینکه رفتارهای واکنشی از خود نشان دهند، دیگران را مورد ضرب و شتم قرار دهند و یا رفتارهای نامعقول از خود نشان دهند، بسیار بیشتر است."
وی افزود: استعمال مشروبات الکلی و مواد مخدر هم نقش تسریع کننده ای در ایجاد خشونت دارند و در گروه عوامل ریسک زای خشونت های خانگی و دیگر اشکال جرم و جنایت به شمار می آیند.
از جمله عوامل روانشناختی، عوامل اجتماعی مانند ناکامی، تحریک مستقیم مثلا به وسیله خشونت تصویری ، عوامل محیطی مانند آلودگی و شلوغی و ..، عوامل موقعیتی (برانگیختگی جنسی، درد)، عوامل شناختی ( انتظارات، مسولیت پذیری و ..) ، عوامل زیستی (تاثیر هورمونی و داروها). که هر کدام از اینها به صورت جداگانه بایستی مورد بررسی و کنکاش قرار بگیرند.
**راهکارهایی برای بهبود شرایط و دوری از خشونت
بابایی در خصوص راهکارهایی برای بهبود شرایط و دوری از خشونت گفت: برای بهبود شرایط می توان به تقویت مهارتهای ارتباطی افراد از راه های مختلف پرداخت. مانند آموزش دادن به افراد برای اجتناب از برقراری ارتباط با افرادی که پرخاشگری دارند، رعایت ادب و نزاکت در برخوردها، تعریف مشکل مورد بحث و نزاع، آگاهی از موقعیت ها و رفتارهایی که پرخاشگری را تحریک می کند و توقف بحث و ترک موقعیت. که در این میان رسانه ملی می تواند مدیریت سازنده ای در تشویق و ترویج الگوهای اخلاقی؛ برای کاهش خشونت نقش موثری داشته باشد.
پژوهشم**م-ا**1552