بزرگنمايي:

آریا بانو -
با همسری که وسواس احتکار دارد چه کنیم؟
k ١.٢
١
برترین ها / زندگی با همسری که دوستش دارید، اما وسواس احتکار دارد بینهایت سخت و ناراحت کننده است و بدون تردید بر میزان صمیمیت در رابطه اثر می‌گذارد. شاید ترجیح دهید با دوستان و اقوام‌تان رفت و آمد نکنید، چون وضعیت خانه‌تان را مناسب نمی‌دانید و زندگی در خانه‌ای که دوستش دارید برای‌تان دشوار شود، چون احتکار وسواسی همسرتان مانند فیلی عظیم الجثه در خانه خودنمایی می‌کند و فضا را آشفته کرده است.
مطمئنا دوست دارید به همسرتان کمک کنید، شاید راهکار‌هایی را نیز امتحان کرده باشید، اما انگار از هیچ راهی به نتیجه نمی‌رسید. در این مطلب می‌خواهیم کمک‌تان کنیم وسواس احتکار را بشناسید، علائم و علت‌های آن را بدانید و یاد بگیرید با چنین همسری چه باید بکنید و چه نباید بکنید.
اختلال احتکار چیست؟
اختلال احتکار، مشکلی مداوم در دور انداختن یا فاصله گرفتن از وسایل و لوازم است، زیرا فرد احساس نیاز شدید به نگه داشتن آن‌ها می‌کند. کسی که اختلال احتکار دارد با فکر کردن به اینکه این وسایل را دور بیندازد دچار اندوه و پریشانی شدید می‌شود. زیاد جمع کردن و نگه داشتن وسایل و لوازم برای افراد دچار اختلال احتکار در حالتی روی می‌دهد که این وسایل هیچ ارزش واقعی ندارند و نیازی به نگه داشتن آن‌ها نیست. این اختلال روانی جدی می‌تواند منجر به خطرناک شدن شرایط زندگی، سوء تغذیه و بهداشت نادرست فردی شود. علت اختلال احتکار هر چند شناخته شده نیست، اما کارشناسان عقیده دارند خیلی مهم است که با مشاهده‌ی علائم، هر چه زودتر جهت درمان اقدام شود.
علائم اختلال احتکار وسواسی
علائم اختلال احتکار در طیف خفیف تا شدید قرار می‌گیرند. به طور کلی، افراد دچار اختلال احتکار، حجم زیادی از وسایل بی‌ارزش را نگهداری می‌کنند. این افراد دلبستگی شدیدی به اشیاء بی‌جان دارند و هنگام تصمیم گیری دچار اضطراب زیادی می‌شوند. گاهی برخی از این علائم می‌توانند توسط سایر اختلالات مانند بی‌انرژی بودن برای تمیز و جمع و جور کردن که ناشی از افسردگی است توجیه شوند و یا علائم وسواس اجباری (OCD) را به همراه داشته باشند. اما به طور کل افراد دچار اختلال احتکار، ترکیبی از علائم زیر را نشان می‌دهند:
به دست آوردن و اندوختن اشیاء بدون توجه به اینکه ارزشی دارند یا نه.
ابتلا به استرس شدید در صورت تصور اینکه بخواهند این اشیاء را دور بریزند.
اندوختن وسایل و اشیاء تا جایی که اتاق مورد نظر دیگر قابل استفاده نیست. مثلا کوهی از روزنامه‌ها روی میز و صندلی و ...، تلنباری از لباس‌ها روی تختخواب و زمین و ...، و توده‌های درهم و آشفته‌ای که تردد در اتاق یا در راهروی منتهی به اتاق را دشوار می‌کند.
بی‌نظمی و شلوغی و گم کردن وسایل مهم و ضروری در میان این توده‌ها.
اختلاف و درگیری با افرادی که قصد دارند این وسایل اضافی را از خانه دور کنند.
با افزایش علائم اختلال احتکار، فرد ممکن است دچار احساس انزوا و مشکلاتی در سلامتی شود.
از کجا بفهمم همسرم اختلال احتکار وسواسی دارد؟
اگر همسر شما ترکیبی از علائم گفته شده را دارد، حتما باید او را تشویق کنید که به دنبال دریافت یک کمک حرفه‌ای باشد. هر چه زودتر جهت درمان اقدام شود، روند درمان موفقیت آمیزتر خواهد بود. شاید شما شلوغی و انباشتگی در اتاق همسرتان را احتکار وسواسی بدانید، اما او خودش فکر می‌کند فقط اتاق کمی بهم ریخته است. اگر مشکل شما نیز همین است می‌توایند عکسی از این اتاق تهیه کنید و برای بررسی به یک روانشناس یا روانپزشک در این حوزه نشان بدهید.
احتکار در برابر جمع آوری کردن
احتکار با جمع آوری کردن فرق دارد. هر دو فعالیت شامل نگهداری از چیز‌هایی می‌شوند که برای فرد ارزشی فراتر از ارزش واقعی‌شان دارند. افرادی که جمع آوری می‌کنند یا کلکسیون دارند، این وسایل را به دقت و به طور منظم می‌چینند و با دقت از آن‌ها مراقبت می‌کنند. این افراد معمولا نسبت به چیز‌هایی که جمع می‌کنند احساس افتخار می‌کنند و دوست دارند در موردشان حرف بزنند یا به دیگران نمایش دهند. اما افراد دچار اختلال احتکار اغلب در مورد وضعیت خانه یا اتاق خود احساس خجالت می‌کنند و معمولا دوست ندارند کسی را به خانه یا اتاق خود دعوت کنند.
هر چند احتکار و جمع آوری کردن (کلکسیون داری) با هم متفاوتند، اما جمع آوری کردن هم می‌تواند تبدیل به احتکار وسواسی شود. اگر کلکسیون داری از جای مورد نظر خود فراتر برود و در فضای محل زندگی دردسر ایجاد کند، تبدیل به احتکار وسواسی می‌شود. اگر متوجه شده‌اید چنین رفتار‌هایی در حال شکل گرفتن در همسرتان است باید هر چه زودتر برای درمان اقدام کنید.
علت‌های اختلال احتکار وسواسی
شاید این سوال برای‌تان مطرح شود که چرا افراد دچار اختلال احتکار اینهمه وسایل را دور خود جمع می‌کنند در حالی که کاملا مشخص است این اشیاء ارزش و کاربردی ندارند. در انجمن روانشناسی در مورد علت‌های ابتلا به اختلال احتکار وسواسی اطلاعات زیادی در دسترس نیست و علت‌ها ناشناخته‌اند. اما کارشناسان می‌گویند تمایل به احتکار معمولا از دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود، اما بیشتر افراد اغلب تا سنین 50 سالگی یا بالاتر به دنبال کمک حرفه‌ای نمی‌روند. برخی از کارشناسان عقیده دارند گرایش به احتکار وسواسی با الگو‌های به ارث برده‌ی مغزی و اختلال اضطراب یا اختلال وسواس اجباری مرتبط اند. در برخی از افراد، اختلال احتکار وسواسی به دنبال یک حادثه‌ی جدی شروع می‌شود.
افرادی که اختلال احتکار دارند می‌گویند اشیاء را به دلایل گوناگونی نگه می‌دارند:
آن‌ها باور دارند هر وسیله‌ای که نگه می‌دارند بعدا ارزشی دارد یا به کار خاصی می‌آید.
آن‌ها احساس می‌کنند هر یک از این وسایل دارای ارزش احساسی خاصی است، منحصربفرد و یا غیرقابل جایگزینی است.
آن‌ها احساس می‌کنند وسیله‌ای آنقدر خوب و به درد بخور است که حیف است دور انداخته شود.
آن‌ها تصور می‌کنند اشیاءی که نگهداری می‌کنند کمک‌شان می‌کنند شخصی خاص یا خاطره‌ای مهم که ممکن است فراموش کنند به خاطرشان بماند.
چگونه می‌توانید به کسی که اختلال احتکار وسواسی دارد کمک کنید
نباید‌ها
افراد دچار اختلال احتکار با فکر اینکه اشیاء جمع آوری شده را دور بیندازند دچار آشفتگی و رنج می‌شوند. شاید وسوسه شوید یک روز همه‌ی این بهم ریختگی‌ها و اشیاء بی‌مصرف را دور بریزید و خودتان و همسرتان را راحت کنید. اما درست مانند خیلی از اختلالات روانی، وادار کردن کسی برای تغییر، اغلب بی‌اثر بوده و حتی می‌تواند مشکل را شدیدتر کند.
وسایل را بدون رضایت فرد دچار اختلال احتکار وسواسی دور نریزید. شاید به نظر برسد اگر بدون رضایت او این کار را انجام دهید و کمی عتاب و سرزنش شوید ارزش این را دارد که خانه‌تان را تمیز و مرتب و به دور از این آشفتگی‌ها ببینید و همسرتان نیز مجبور می‌شود کم کم با این مسئله کنار بیاید، اما دور ریختن وسایل نمی‌تواند اندوه و رنج شدید ناشی از از دست دادن وسایل را رفع کند. برای همین دور ریختن وسایل جمع آوری شده بدون اجازه و رضایت همسرتان در بلند مدت شیوه‌ی موفقی نیست و فرد محتکر به احتمال بسیار زیاد خیلی زود به رفتار‌های قبلی اش برخواهد گشت. ضمنا همسرتان از شما آزرده و دلخور و عصبانی می‌شود و این می‌تواند احتمال تمایل او برای اقدام به درمان را کمتر کند.
انتظار نداشته باشید فرایند درمان یا جمع و جور شدن خانه‌تان یک شبه اتفاق بیفتد. برای یک فرد دچار اختلال احتکار زمان زیادی لازم است تا به مرحله‌ای برسد که هم افکار و رفتار‌های نادرست و هم پیرامونش را تغییر بدهد.
رفتار‌های وسواسی همسرتان را تقویت نکنید. هر چند دور ریختن وسایلی که همسر شما جمع آوری کرده فایده‌ای ندارد، اما افزودن به وسایل او و تقویت رفتار‌های احتکارآمیزش نیز اصلا درست نیست. مثلا اگر همسرتان عادت دارد جعبه‌ی وسایل را نگه دارد هدیه‌ای به او ندهید که در جعبه باشد.
سعی نکنید بهم ریختگی‌های همسرتان را جمع و جور و مرتب کنید. این کار شما فقط باعث می‌شود همسرتان نتواند به عمق و شدت مشکلی که دارد پی ببرد و با عواقب این عادت خود آن طوری که باید روبرو شود.
انتظار نداشته باشید روند درمان، کامل و یکنواخت پیش برود. احتکار نیز درست مانند رژیم گرفتن، ولخرجی، قمار و شراب خواری، عادتی است که درمان برای ترک آن می‌تواند گاهی پیش رونده و گاهی پس رونده باشد. صبور باشید و دست از تلاش برندارید. هیچ انسانی کامل نیست و توانایی‌های افراد نیز یکسان نیست. شما دست از ابراز علاقه و حمایت خود از همسرتان برندارید و در کنارش باشید.
باید‌ها
حالا که می‌دانید در برخورد با همسرتان که اختلال احتکار وسواسی دارد چه نباید بکنید، شاید این سوال برای‌تان مطرح شود که آیا برای کمک به همسرتان کاری می‌توانید انجام دهید. هر چند اختلالی که منجر به احتکار وسواسی همسرتان شده ممکن است چیزی باشد که او مجبور است باقی عمرش را نیز با آن سپری کند، اما خوشبختانه شما می‌توانید قدم‌هایی بردارید که به همسرتان کمک کنید فضای خانه و زندگی‌تان را قابل تحمل‌تر کند.
همسرتان را تشویق کنید به دنبال کمک درمانگر باشد. شما نمی‌توانید کسی را وادار کنید برخلاف اراده‌اش رفتار کند (وسایلش ر دور بریزد)، اما می‌توانید کمکش کنید یک مشاور درمانگر خوب پیدا کند.
در مورد اختلال احتکار وسواسی مطالعه کرده و اطلاعات کسب کنید. شاید برخی از اطلاعات و مقاله‌هایی که در دسترس عموم قرار دارند، تصویر نادرستی از وسواس احتکار ارائه بدهند و درست راهنمایی‌تان نکنند. پس باید به دنبال منابع قابل اعتماد باشید.
اگر همسرتان از شما کمک خواست دریغ نکنید. همسر محتکر شما ممکن است حین یا بعد از درمان از شما کمک بخواهد تا بتواند وسایل تلنبار شده‌اش را دور بریزد. حتما به کمکش بشتابید و هر کاری از دست‌تان برمی‌آید انجام دهید.
به حرف‌های همسرتان گوش دهید و سعی کنید او را بابت رفتار وسواس گونه‌اش قضاوت نکنید، درست همانطور که کسی را بابت داشتن بیماری دیابت یا آسم سرزنش نمی‌کنید. احتکار یک اختلال روانی است و چیزی نیست که کسی انتخابش کرده باشد.
تغییرات مثبت را هر چند که کوچک و جزئی‌اند ببینید و به آن‌ها اهمیت بدهید. احتکار وسواسی یک دفعه‌ای به وجود نمی‌آید و یک شبه نیز حل نمی‌شود. اگر می‌بینید همسرتان تلاش می‌کند فضای کوچکی را تمیز و مرتب کند یا بالاخره تصمیم گرفته که سراغ یک درمانگر برود، تشویقش کنید و حامی‌اش باشید. عشق و پشتیبانی شما وسیله‌ای است برای کمک موثر به کسی که از اختلال احتکار رنج می‌برد.
جالب است بدانید از هر 50 آمریکایی یک نفر دچار اختلال احتکار وسواسی است و تنها 15 درصد از این افراد به دنبال درمان می‌روند. تاثیرات اختلال احتکار وسواسی شایع‌تر از آن است که فکرش را می‌کنید و هیچ راه حل صد در صدی و کاملی برای کمک به فرد دچار اختلال احتکار وجود ندارد، اما صبر و محبت و درک، کلید بهبودی است و تشویق همسرتان برای اقدام به درمان، قطعا موثرترین قدمی است که می‌توانید برای نجات زندگی مشترک‌تان بردارید.